puchlinę: Chodzi o obrzęk, gromadzenie się nadmiernej ilości wody w jamach ciała. Termin ten był używany przez starożytnych lekarzy od czasów Hipokratesa, greckiego lekarza żyjącego na przełomie V i IV w. p.n.e. Puchlina, która mogła być objawem poważnych problemów z funkcjonowaniem ważnych narządów wewnętrznych, wzbudzała strach, bo często zwiastowała śmierć. Werset 1 mówi, że faryzeusze ‛uważnie obserwowali Jezusa’, dlatego niektórzy wyciągają wiosek, że chory mężczyzna został przyprowadzony do Jezusa w szabat, bo faryzeusze chcieli zastawić na niego pułapkę. Cud, o którym mowa w tym fragmencie, jest jednym z przynajmniej sześciu cudów wspomnianych tylko w Ewangelii według Łukasza (zob. „Wprowadzenie do Ewangelii według Łukasza”).

najzaszczytniejszego miejsca: W czasach Jezusa na ucztach z trzech stron stołu ustawiano sofy. Czwartą stronę pozostawiano wolną, dzięki czemu dostęp do stołu mieli usługujący. Liczba sof zależała od rozmiaru stołu. Jedną sofę zajmowały zwykle trzy osoby, choć mogło być ich cztery lub pięć. Goście kładli się głowami w stronę stołu, zwykle lewym łokciem opierali się na poduszce, a po jedzenie sięgali prawą ręką. Zgodnie ze zwyczajem poszczególne miejsca na sofie wskazywały na najbardziej zaszczytną, mniej i najmniej zaszczytną pozycję.

powiedział do nich: Dosł. „opowiedział im przykład”. Lub „opowiedział im przypowieść” (zob. komentarz do Mt 13:3).

będzie ucztował: Lub „będzie jadł posiłek”. Dosł. „będzie jadł chleb”. W czasach biblijnych chleb był tak ważnym składnikiem pożywienia, że w językach hebrajskim i greckim zwrot „jeść chleb” znaczy „jeść posiłek; ucztować”. Hebrajski zwrot oznaczający „jeść chleb” często jest tłumaczony na „zjeść” (2Kl 4:8), „jeść” (2Sm 9:7) lub „jeść pokarm” (Kzn 9:7). Greckie sformułowanie oddane w Łk 14:1 jako „posiłek” dosłownie znaczy „jeść chleb”.

bardziej kocha: Dosł. „nie ma w nienawiści”. W Biblii słowo „nienawiść” ma kilka odcieni znaczeniowych. Może dotyczyć wrogości, która wynika ze złośliwości i popycha do wyrządzania innym krzywdy. Może też oznaczać tak silną niechęć czy wstręt do kogoś lub czegoś, że nie chce się mieć z tą osobą lub rzeczą nic wspólnego. A czasami „nienawidzić” znaczy po prostu „mniej kochać”. Na przykład o Jakubie czytamy, że ‛znienawidził’ Leę, co oznacza, że kochał ją mniej niż Rachelę (Rdz 29:31, przyp.; Pwt 21:15, przyp.). W tym znaczeniu słowo to występuje też w starożytnej literaturze żydowskiej. A zatem Jezus nie miał na myśli, żeby jego naśladowcy odnosili się wrogo lub pogardliwie do swoich krewnych czy do samych siebie, bo byłoby to sprzeczne z pozostałą częścią Pisma Świętego (por. Mk 12:29-31; Ef 5:28, 29, 33). W tym kontekście sformułowanie „mieć w nienawiści” można oddać jako „kochać w mniejszym stopniu”.

życie: Lub „duszę”. Znaczenie występującego tu greckiego słowa psyché, oddawanego w wielu przekładach Biblii słowem „dusza”, zależy od kontekstu. W tym miejscu odnosi się do życia człowieka. Te słowa Jezusa znaczą, że jego prawdziwy uczeń ma go kochać bardziej niż własne życie, a w razie potrzeby być gotowym nawet umrzeć (zob. Słowniczek pojęć, „Dusza”).

pala męki: Lub „pala egzekucyjnego”. W klasycznej grece słowo stauròs oznacza przede wszystkim pionowy słup lub pal. W sensie przenośnym czasami wyobraża cierpienia, hańbę, udręki, a nawet śmierć zadaną komuś dlatego, że naśladuje Jezusa. Jest to trzeci raz, kiedy Jezus mówi, że jego uczniowie mają nosić swój pal męki; dwie wcześniejsze wypowiedzi są zanotowane w 1) Mt 10:38 oraz 2) Mt 16:24; Mk 8:34; Łk 9:23 (zob. Słowniczek pojęć).

Sól: Minerał używany do konserwowania i przyprawiania jedzenia (zob. komentarz do Mt 5:13).

straci swój słony smak: Zob. komentarz do Mt 5:13.