Ewangelia według Mateusza 11:1-30
Przypisy
Komentarze
nauczać i głosić: Zob. komentarz do Mt 4:23.
innych miastach: Najwyraźniej chodzi o żydowskie miasta w Galilei.
Chrystusa: W tekście greckim tytuł „Chrystus”, czyli „Pomazaniec”, jest tutaj poprzedzony rodzajnikiem. Użycie tej konstrukcji podkreśla, że Jezus jest obiecanym Mesjaszem — kimś namaszczonym do odegrania szczególnej roli (zob. komentarze do Mt 1:1; 2:4).
tym, który miał przyjść: Czyli Mesjaszem (Ps 118:26; Mt 3:11; 21:9; 23:39).
trędowaci: Zob. komentarz do Mt 8:2 i Słowniczek pojęć, „Trąd; trędowaty”.
Zapewniam: Zob. komentarz do Mt 5:18.
Chrzciciel: Lub „Zanurzyciel” (zob. komentarz do Mt 3:1).
celem, do którego ludzie wytrwale dążą, (...) ci, którzy się nie poddają: Użyte tu dwa spokrewnione ze sobą greckie słowa (biázetai i biastaí) zawierają myśl o zdecydowanym działaniu lub wysiłkach. Niektórzy tłumacze Biblii uznali, że mają one negatywny wydźwięk — że chodzi o stosowanie przemocy lub bycie jej ofiarą. Ale kontekst i użycie czasownika biázetai w Łk 16:16 (jedynym miejscu oprócz Mt 11:12, w którym on występuje) wskazują raczej na pozytywny sens — „dążenie do czegoś z entuzjazmem; gorliwe zabieganie o coś”. Te greckie słowa najwidoczniej odnoszą się do zdecydowanych działań lub wysiłków osób, które przychylnie zareagowały na głoszenie Jana Chrzciciela, co otworzyło przed nimi możliwość odziedziczenia Królestwa.
w pismach proroków i w Prawie: Zazwyczaj wyrażenie to brzmi: „Prawo i pisma proroków” (Mt 5:17; 7:12; 22:40; Łk 16:16). Tylko w tym miejscu zastosowano odwrotny szyk. Chociaż w zasadzie nie wpływa to na zmianę znaczenia (zob. komentarz do Mt 5:17), wydaje się, że w tym wersecie położono większy nacisk na rolę proroctw w Biblii. Poza tym powiedziano tu, że nawet w Prawie prorokowano, co podkreśla proroczy charakter Prawa.
Eliaszem: Hebrajskie imię, które znaczy „moim Bogiem jest Jehowa”.
smuciliście: Lub „uderzaliście się ze smutku”. Bicie się w piersi było oznaką głębokiego smutku lub poczucia winy i wyrzutów sumienia (Iz 32:12; Nah 2:7; Łk 23:48).
nie jadł ani nie pił: Słowa te najwyraźniej odnoszą się do pełnego wyrzeczeń życia Jana, które wiązało się z poszczeniem i wymaganym od nazirejczyków powstrzymywaniem się od alkoholu (Lb 6:2-4; Mt 9:14, 15; Łk 1:15; 7:33).
Syn Człowieczy: Zob. komentarz do Mt 8:20.
poborców podatkowych: Zob. komentarz do Mt 5:46.
o mądrości świadczą jej dzieła: Mądrość została tutaj uosobiona i przedstawiona jako dokonująca dzieł. W równoległym sprawozdaniu Łukasza słowo oddane jako „dzieła” dosłownie znaczy „dzieci” (zob. komentarz do Łk 7:35). „Dzieci” mądrości lub inaczej jej „dzieła” — to znaczy czyny Jana Chrzciciela i Jezusa — dowodziły, że oskarżenia przeciwko nim były fałszywe. Jezus niejako powiedział: „Popatrzcie na nasze prawe uczynki i postępowanie, a przekonacie się, że ten zarzut jest bezpodstawny”.
Kafarnaum: Zob. komentarz do Mt 4:13.
nieba: Słowa „niebo” użyto tu w sensie przenośnym — oznacza ono uprzywilejowaną pozycję.
grobu: Lub „Hadesu”, czyli wspólnego grobu ludzkości (zob. Słowniczek pojęć, „Grób”). To słowo zostało tu użyte w sensie przenośnym, żeby opisać poniżenie, które miało spotkać Kafarnaum.
lżej będzie: Zob. komentarz do Łk 10:12.
małym dzieciom: Lub „tym, którzy są jak małe dzieci”, czyli osobom pokornym i chętnym do nauki.
obciążeni: Ci, których Jezus zachęcał do przyjścia, byli „obciążeni” zmartwieniami i trudnościami. Poza tym z powodu ludzkich tradycji dodanych do Prawa Mojżeszowego uciążliwe stało się dla nich wielbienie Jehowy (Mt 23:4). Ciężarem był nawet szabat, który miał zapewniać pokrzepienie (Wj 23:12; Mk 2:23-28; Łk 6:1-11).
ja was pokrzepię: Greckie słowo tłumaczone na „pokrzepić” może się odnosić zarówno do odpoczynku (Mt 26:45; Mk 6:31), jak i do zapewnienia komuś ulgi, dzięki której może dojść do siebie i odzyskać siły (2Ko 7:13; Flm 7). Kontekst wskazuje, że wzięcie „jarzma” Jezusa (Mt 11:29) będzie się wiązać ze służbą, a nie z odpoczynkiem. Użyty tu grecki czasownik w stronie czynnej zawiera myśl, że Jezus wzmacnia zmęczonych i dodaje im sił, dzięki czemu chcą wziąć na siebie jego lekkie i miłe jarzmo.
Weźcie na siebie moje jarzmo: Jezus wspomniał o „jarzmie” jako o symbolu podporządkowania się władzy i kierownictwu. Jeżeli mówił tu o jarzmie nałożonym mu przez Boga, to mógł mieć na myśli podwójne jarzmo, pod którym jego uczniowie stanęliby razem z nim, a on by im pomagał. W takim wypadku sformułowanie to można by oddać: „Stańcie ze mną pod moim jarzmem”. Ale Jezus mógł też mieć na myśli jarzmo, które sam nakłada na innych, a którego przyjęcie oznacza podporządkowanie się jego władzy oraz kierownictwu przez przyłączenie się do jego uczniów (zob. Słowniczek pojęć, „Jarzmo”).
łagodny: Zob. komentarz do Mt 5:5.
pokorny: Dosł. „uniżony w sercu”. Użyte tu greckie słowo wskazuje na pokorę i skromność; występuje też w Jak 4:6 i 1Pt 5:5, gdzie zostało oddane jako „pokorni”. Stan czyjegoś symbolicznego serca jest widoczny w jego postawie wobec Boga i ludzi.
Multimedia
Kiedy Jezus mówił o mieszkańcach „pałaców królewskich” (Łk 7:25; Mt 11:8), jego słuchaczom mogło przyjść na myśl wiele okazałych pałaców zbudowanych przez Heroda Wielkiego. Na zdjęciu widać pozostałości jednej z części zimowego kompleksu pałacowego, który zbudował on w Jerychu. Znajdowała się tam otoczona kolumnami sala o wymiarach 29 na 19 m, dziedzińce z kolumnadami, które prowadziły do różnych pomieszczeń, oraz łaźnia z systemem ogrzewania i chłodzenia. Do pałacu przylegał wielopoziomowy ogród. Pałac mógł zostać spalony podczas powstania, do którego doszło kilkadziesiąt lat przed rozpoczęciem służby przez Jana Chrzciciela. Rezydencję odbudował Archelaus, syn Heroda.
W czasach biblijnych flety robiono z gałązek, trzciny, a nawet kości (np. słoniowej). Flet był jednym z najpopularniejszych instrumentów muzycznych. Grano na nim z okazji radosnych uroczystości, takich jak uczty i wesela (1Kl 1:40; Iz 5:12; 30:29), co naśladowały dzieci bawiące się na placach. Dźwięki fletu rozlegały się też w chwilach smutku. Fleciści grający żałobne utwory często towarzyszyli zawodowym płaczkom. Pokazany tu fragment fletu został znaleziony w Jerozolimie pod warstwą gruzów datowanych na czas zburzenia świątyni przez Rzymian. Ma jakieś 15 cm długości i został zrobiony najprawdopodobniej z kości nogi krowy lub wołu.
Niektóre rynki, jak ten przedstawiony na ilustracji, mieściły się wzdłuż drogi. Sprzedawcy często rozkładali tak dużo towarów, że blokowały one ruch. Mieszkańcy mogli tam kupować podstawowe artykuły domowe, ceramikę i kosztowne wyroby ze szkła, a także świeżą żywność. Ponieważ nie było lodówek, ludzie musieli robić zakupy codziennie. Na targowiskach mogli też usłyszeć najnowsze wiadomości przyniesione przez kupców i innych przyjezdnych. Poza tym bawiły się tam dzieci, a bezrobotni czekali, aż ktoś ich zatrudni. Na rynku Jezus uzdrawiał chorych, a Paweł głosił (Dz 17:17). Natomiast dumni uczeni w piśmie i faryzeusze lubili, kiedy w takich miejscach inni zwracali na nich uwagę i ich pozdrawiali.
Zdjęcie panoramiczne w tym filmie zostało zrobione z punktu widokowego Ofir, który leży niedaleko pn.-wsch. brzegu Jeziora Galilejskiego. Chorazyn (2) znajdował się tylko jakieś 3 km od miejsca, w którym prawdopodobnie leżało starożytne Kafarnaum (1). Miasto to najwidoczniej było bazą wypadową Jezusa w czasie prowadzonej przez niego na szeroką skalę ponaddwuletniej działalności w Galilei. W Kafarnaum mieszkali apostołowie Piotr i Andrzej, a Mateusz miał w tym mieście albo w jego pobliżu kantor podatkowy (Mk 1:21, 29; 2:1, 13, 14; 3:16; Łk 4:31, 38). Z nieodległej Betsaidy (3) pochodzili Piotr i Andrzej oraz Filip (Jn 1:44). W tych trzech miastach lub w ich okolicach Jezus dokonał wielu cudów (zob. Dodatek A7-D: mapa 3B i Dodatek A7-E: mapa 4).
Chorazyn i Betsaida znajdowały się niedaleko Kafarnaum, które najwidoczniej było bazą wypadową Jezusa w czasie prowadzonej przez niego na szeroką skalę ponaddwuletniej działalności w Galilei. Żydzi mieszkający w tych miejscowościach widzieli potężne dzieła Jezusa, które zapewne skłoniłyby do skruchy bałwochwalczych mieszkańców Tyru i Sydonu. Na przykład właśnie w okolicach Betsaidy Jezus cudownie nakarmił ponad 5000 ludzi, a później przywrócił wzrok niewidomemu (Mt 14:13-21; Mk 8:22; Łk 9:10-17).
Jednym z rodzajów drewnianego jarzma był drążek dopasowany do kształtu ramion konkretnej osoby; w wypadku takiego jarzma ładunek zawieszano na obu jego końcach. Innym rodzajem jarzma była drewniana belka lub rama nakładana na kark dwóch zwierząt, żeby mogły ciągnąć jakiś ładunek.