Przestańcie osądzać: Lub „przestańcie potępiać”. Jezus zdawał sobie sprawę, że niedoskonali ludzie mają skłonność do osądzania innych i że wielu faryzeuszy daje pod tym względem zły przykład. Surowo osądzali oni osoby, które nie przestrzegały Prawa Mojżeszowego i nie trzymały się wprowadzonych przez nich niebiblijnych tradycji. Jezus mówi tu, że jeśli ktoś ma zwyczaj osądzania innych, powinien tego zaprzestać. Zamiast wciąż doszukiwać się u innych błędów, uczniowie Jezusa powinni im przebaczać. Takie postępowanie zachęci innych, żeby też przebaczali (zob. komentarz do Łk 6:37).

źdźbło (...) belki: Żeby opisać osobę, która krytykuje swojego brata, Jezus posługuje się bardzo wymowną hiperbolą. Porównuje drobny błąd do czegoś tak małego jak źdźbło. Użyte tu greckie słowo kárfos może oznaczać nie tylko źdźbło, ale też drobniutki kawałek drewna, dlatego niektóre przekłady oddają je słowem „drzazga”. Taki krytyk uważa, że jego brat niewłaściwie patrzy na sprawy duchowe — dokonuje złej oceny moralnej i brak mu rozeznania. Kiedy proponuje wyjęcie źdźbła z jego oka, dumnie twierdzi, że jest w stanie pomóc bratu spojrzeć na sprawy we właściwy sposób. Ale Jezus mówi, że duchowe spojrzenie i rozeznanie takiego krytyka są zaburzone przez symboliczną belkę, czyli element konstrukcyjny, który mógł służyć do podtrzymywania dachu (Mt 7:4, 5). Niektórzy sugerują, że użycie tego wyrazistego, nieco humorystycznego porównania, wskazuje na to, że Jezus bardzo dobrze wiedział, na czym polega praca cieśli.

brata: W tym kontekście użyte tu greckie słowo adelfòs („brat”) odnosi się do więzi duchowych i oznacza współwyznawcę. W sensie ogólnym termin ten mógł się też odnosić po prostu do innego człowieka (zob. komentarz do Mt 5:23).

Obłudniku!: W Mt 6:2, 5, 16 Jezus nazwał obłudnikami żydowskich przywódców religijnych. Jednak w tym miejscu zwraca się tak do tych uczniów, którzy skupiali się na błędach innych, a nie dostrzegali własnych.

Nie dawajcie psom tego, co święte, (...) nie rzucajcie swych pereł przed świnie: Prawo Mojżeszowe zaliczało psy i świnie do zwierząt nieczystych (Kpł 11:7, 27). Psom można było rzucić mięso zwierzęcia rozszarpanego przez jakiegoś drapieżnika (Wj 22:31). Jednak tradycja żydowska zakazywała dawania im „świętego” mięsa, to znaczy pochodzącego z ofiar zwierzęcych. W Mt 7:6 słów „psy” i „świnie” użyto w sensie przenośnym na określenie ludzi, którzy nie cenią skarbów duchowych. Tak jak świnia nie zna wartości pereł i może zranić osobę, która je rzuca, tak człowiek nieceniący skarbów duchowych może skrzywdzić osobę, która chce mu je przekazać.

Stale proście, (...) ciągle szukajcie, (...) wciąż pukajcie: Słowa „stale”, „ciągle” i „wciąż” wskazują na czynność ciągłą, co wynika z użytej tu formy greckich czasowników, i podkreślają potrzebę wytrwałego zanoszenia modlitw. Użycie trzech czasowników wskazuje, że należy to robić intensywnie. Podobną myśl zawiera przykład Jezusa z Łk 11:5-8.

chleb (...) kamień: Jezus zestawił chleb z kamieniem być może dlatego, że chleb był podstawowym pożywieniem Żydów i sąsiednich narodów i dlatego, że chleby kształtem i wielkością mogły przypominać kamienie. Odpowiedź na pytanie retoryczne Jezusa brzmi: „To nie do pomyślenia, żeby ojciec zrobił coś takiego” (zob. komentarz do Mt 7:10).

rybę (...) węża: Ryby były podstawowym pożywieniem ludzi żyjących w okolicach Jeziora Galilejskiego i często jedzono je z chlebem. Pewne małe węże mogły być podobne do ryb. Pytanie retoryczne Jezusa wskazuje, że kochający rodzic nigdy by nie dał dziecku węża zamiast ryby.

wy, chociaż jesteście grzeszni: Dosł. „niegodziwi”. Z powodu odziedziczonego grzechu wszyscy ludzie są niedoskonali, a przez to w pewnym stopniu niegodziwi.

o ileż bardziej: Jezus często posługiwał się taką argumentacją. Na początku przedstawiał oczywistą albo znaną prawdę, a później na jej podstawie wyciągał jeszcze bardziej przekonujący wniosek — wychodził od spraw małych, żeby wyjaśniać poważniejsze (Mt 10:25; 12:12; Łk 11:13; 12:28).

Prawa i pism proroków: Zob. komentarz do Mt 5:17.

Wchodźcie przez ciasną bramę: W dawnych czasach żeby wejść do miasta, trzeba było skorzystać z drogi prowadzącej przez bramę. W Biblii słowa droga lub „ścieżka” często oznaczają czyjś styl życia albo postępowanie. Dwie zupełnie różne drogi z wypowiedzi Jezusa ilustrują dwa odmienne style życia — taki, który podoba się Bogu, i taki, który Mu się nie podoba; od tego, jaki styl życia ktoś wybierze, zależy, czy wejdzie do Królestwa Bożego (Ps 1:1, 6; Jer 21:8; Mt 7:21).

szeroka jest brama i przestronna droga: W niektórych manuskryptach ten tekst brzmi „szeroka i przestronna jest droga”, ale wiele starszych manuskryptów potwierdza wersję dłuższą, która tworzy paralelę z Mt 7:14 (zob. Dodatek A3).

w owczej skórze: Lub „w odzieniu owczym”, czyli w symbolicznym przebraniu. Chodzi o obłudne przejawianie cech charakterystycznych dla owiec, żeby wywołać wrażenie, że jest się nieszkodliwym członkiem „trzody” sług Bożych.

drapieżnymi wilkami: Metafora odnosząca się do niezwykle chciwych osób, które wyzyskują innych dla własnych korzyści.

owocach: Słowo użyte tu w sensie obrazowym w odniesieniu do uczynków ludzi, ich wypowiedzi lub rezultatów tego, co robią i mówią.

wy, którzy postępujecie niegodziwie: Dosł. „dopuszczający się bezprawia” (zob. komentarz do Mt 24:12).

roztropnego: Zob. komentarz do Mt 24:45.

deszcz, (...) rzeki, (...) wiatry: Nagłe zimowe burze nie są w Izraelu rzadkością (zwłaszcza w miesiącu tebet, który obejmuje część grudnia i stycznia). Wieją wtedy silne wiatry, padają ulewne deszcze i nierzadkie są gwałtowne powodzie (zob. Dodatek B15).

były ogromnie zdumione: Użyty tu grecki czasownik można oddać jako „być pełnym podziwu, wręcz poruszonym do głębi”. Forma tego czasownika wyraża czynność ciągłą, co wskazuje, że słowa Jezusa wywarły na ludzi trwały wpływ.

jego sposobem nauczania: Wyrażenie to nawiązuje do metod nauczania Jezusa oraz treści jego nauk — całokształtu pouczeń zawartych w Kazaniu na Górze.

nie jak ich uczeni w piśmie: Jezus nie cytował poważanych rabinów, jak to mieli w zwyczaju uczeni w piśmie, ale opierał swoje nauki na Słowie Bożym — przemawiał jako przedstawiciel Jehowy, jak ktoś, kto ma władzę (Jn 7:16).