Skoro więc: Paweł najwyraźniej chce w ten sposób powiązać to, o czym pisał wcześniej, z tym, co zamierza napisać teraz. Mówi niejako: „W związku z tym, co do tej pory wam wyjaśniłem, zachęcam was do następujących rzeczy”. Wcześniej wyjaśnił, że zarówno Żydzi, jak i ludzie z innych narodów mogą zostać uznani przez Boga za prawych dzięki wierze, a nie dzięki uczynkom, i że mogą być współwładcami Chrystusa (Rz 1:16; 3:20-24; 11:13-36). Od rozdziału 12 zachęca chrześcijan, żeby byli wdzięczni i dowodzili tej wdzięczności oraz wiary przez posłuszeństwo wobec Boga i prowadzenie ofiarnego życia.

bracia: Zob. komentarz do Rz 1:13.

oddajcie swoje ciała: W czasie obowiązywania Prawa Mojżeszowego Izraelici zabijali zwierzęta i składali je w ofierze. Każdą taką ofiarę można było złożyć tylko raz. W przeciwieństwie do tego chrześcijanie stale oddają swoje ciała, całych siebie, jako żywą ofiarę. Ta ofiara obejmuje umysł, serce i siły danej osoby — wszystko, co ktoś może z siebie dać. Oznacza całkowite oddanie się Bogu, które wpływa na każdy aspekt życia. Paweł dodaje, że ta ofiara musi być święta, przyjemna dla Boga. Być może nawiązuje do tego, że Izraelici nie mogli składać w ofierze zwierząt z wadami, np. kulawych lub chorych, bo takie ofiary nie zostałyby przyjęte z uznaniem (Kpł 22:19, 20; Pwt 15:21; Mal 1:8, 13). Podobnie jest z ofiarami, które składają chrześcijanie — żeby Bóg mógł je przyjąć, muszą oni prowadzić czyste życie, zgodne z Jego wymaganiami.

pełnijcie dla Niego świętą służbę: Lub „oddawajcie Mu cześć”. Występujący tu grecki rzeczownik latreía odnosi się do aktu wielbienia. W Chrześcijańskich Pismach Greckich czasami używa się go w związku ze sposobem wielbienia Boga przez Żydów, opartym na Prawie Mojżeszowym (Rz 9:4; Heb 9:1, 6). Tutaj Paweł używa tego rzeczownika w odniesieniu do oddawania czci Bogu przez chrześcijan. Pokrewny grecki czasownik latreúo („pełnić świętą służbę”) odnoszony jest zarówno do wielbienia Boga zgodnie z Prawem Mojżeszowym (Łk 2:37; Heb 8:5; 9:9), jak i do oddawania Mu czci przez chrześcijan (Flp 3:3; 2Tm 1:3; Heb 9:14; Obj 7:15). W Rz 1:9 Paweł wskazał, że ważnym elementem jego świętej służby jest ‛głoszenie dobrej nowiny o Synu Bożym’.

korzystając ze swojej zdolności myślenia: Wyrażenie „zdolność myślenia” jest tłumaczeniem greckiego słowa logikòs. W tym wersecie zawiera ono myśl o świętej służbie pełnionej w sposób racjonalny, zgodny z logiką i rozumem. Pewien leksykon definiuje je jako „staranne rozważenie czegoś, przemyślenie”. Chrześcijan często zachęca się do uważnego analizowania zasad biblijnych. Powinni rozumieć, jak te zasady wiążą się ze sobą i jak je odnieść do konkretnych sytuacji. Korzystając z otrzymanej od Boga zdolności myślenia, mogą podejmować rozsądne decyzje, które będą się podobać Jehowie i którym On pobłogosławi. Dla wielu Żydów, którzy zostali chrześcijanami, a wcześniej żyli według licznych przepisów i tradycji, ten sposób wielbienia Boga oznaczał dużą zmianę.

Nie pozwólcie już, żeby kształtował was: Występujący tu grecki czasownik oznacza „formować lub kształtować według jakiegoś wzoru”. Paweł, zwracając się do chrześcijan namaszczonych duchem, używa go w formie gramatycznej, która wskazuje na przerwanie już rozpoczętej czynności. Sugeruje to, że niektórzy w zborze w Rzymie nadal byli pod wpływem świata (Rz 1:7). W tamtym czasie, czyli ok. 56 r. n.e., dla mieszkających tam chrześcijan świat oznaczał styl życia, wartości, zwyczaje i zachowania charakterystyczne dla społeczeństwa rzymskiego (zob. komentarz do wyrażenia ten świat w tym wersecie).

ten świat: Lub „ten system rzeczy”. Użyty tu grecki wyraz aiòn, którego podstawowe znaczenie to „wiek”, może się odnosić do stanu rzeczy, sytuacji lub warunków wyróżniających pewien okres, wiek czy epokę. W tym kontekście dotyczy stylu życia, wartości, praktyk, zachowań, zwyczajów, poglądów i innych elementów charakterystycznych dla jakiegoś okresu (zob. Słowniczek pojęć, „System rzeczy”).

się przemieniajcie przez przeobrażanie swojego umysłu: Grecki czasownik przetłumaczony tu na „przemieniajcie się” to metamorfòo (w wielu językach występuje pochodzący od niego termin „metamorfoza”). Greckie słowo oddane jako „umysł” zasadniczo oznacza zdolność myślenia, ale może się też odnosić do sposobu myślenia danej osoby lub jej nastawienia. Wyrażenie ‛przeobrażanie umysłu’ wskazuje na zmianę najskrytszych skłonności, uczuć i pragnień. Użycie tu czasownika metamorfòo pozwala zrozumieć, jak duża ma być ta zmiana. Występuje on również w Mt 17:2 i Mk 9:2, gdzie o Jezusie powiedziano, że „został (...) przemieniony” (zob. komentarz do Mt 17:2). Nie była to zmiana powierzchowna. Przeciwnie, była tak gruntowna, że Jezus, przyszły Król „Królestwa Bożego”, został opisany jako ten, który już ‛przybył z mocą’ (Mk 9:1, 2). Słowo metamorfòo zostało też użyte w 2Ko 3:18 w odniesieniu do duchowej przemiany chrześcijan namaszczonych duchem. Kiedy więc Paweł zachęcił współwyznawców do przeobrażania umysłu, podkreślił potrzebę stałego przemieniania swojego wnętrza, czego rezultatem będzie nowy sposób myślenia, zgodny ze sposobem myślenia Boga.

się przekonać: Użyte tu greckie słowo dokimázo zawiera w sobie myśl o przekonaniu się przez wypróbowanie, często z pozytywnym skutkiem. W niektórych kontekstach słowo to jest tłumaczone na „rozpoznać” lub „upewnić się” (Rz 2:18; 1Ko 11:28). Nieraz tłumacze oddają je jako „sprawdzić” lub „rozeznać”. Tak więc Paweł nie zachęcał ani do ślepej wiary, ani do sceptycyzmu. Zachęcał raczej do „wypróbowania” wymagań Bożych — analizowania ich, żeby je zrozumieć, oraz zastosowania i doświadczenia na sobie ich pozytywnego wpływu. W ten sposób chrześcijanin może osobiście się przekonać, ‛jaka jest wola Boga, co jest dla Niego dobre i doskonałe’.

ma dar zachęcania: Lub „ma dar pobudzania do czynu”. Greckie słowo parakaléo dosłownie znaczy „wezwać do stanięcia u boku”. Ma szerokie znaczenie i może wyrażać myśl o zachęcaniu i dodawaniu otuchy (Dz 11:23; 14:22; 15:32; 1Ts 5:11; Tyt 1:9; Heb 10:25), o pocieszaniu (2Ko 1:4; 2:7; 7:6; 2Ts 2:17), a w niektórych kontekstach o usilnym zachęcaniu, czyli wzywaniu do czegoś (Dz 2:40; Rz 15:30; 1Ko 1:10; Flp 4:2; 1Ts 5:14; 2Tm 4:2). Ścisły związek między pobudzaniem do czynu a zachęcaniem i pocieszaniem wskazuje, że chrześcijanin nigdy nie powinien nikogo pobudzać do czynu w sposób szorstki czy nieżyczliwy.

zachęca: Lub „pobudza do czynu”. W języku greckim użyto tu rzeczownika paráklesis, który dosłownie znaczy „wezwanie do stanięcia u boku”. Często zawiera myśl o udzielaniu zachęty (Dz 13:15; Flp 2:1) lub pocieszaniu (Rz 15:4; 2Ko 1:3, 4; 2Ts 2:16). Ale zarówno ten rzeczownik, jak i pokrewny czasownik parakaléo, również użyty w tym wersecie, mogą też przekazywać myśl o pobudzaniu do czynu (zob. 1Ts 2:3; 1Tm 4:13, gdzie mowa o usilnym zachęcaniu, czyli wzywaniu do czegoś). Fakt, że oba te greckie słowa mają wszystkie wspomniane trzy znaczenia — pobudzanie do czynu, pocieszanie i zachęcanie — wskazuje, że chrześcijanin nigdy nie powinien nikogo pobudzać do czynu w sposób szorstki czy nieżyczliwy.

rozdaje: Lub „coś ofiarowuje”. Użyty tu grecki czasownik można też przetłumaczyć na „podzielić się” (Rz 1:11; Łk 3:11), „przekazać”, „oddać” (1Ts 2:8) lub „wspierać” (Ef 4:28).

kto przewodzi: Lub „kto przewodniczy”. Greckie słowo proístemi dosłownie znaczy „stanąć przed; stanąć na przedzie” w sensie przewodzenia, prowadzenia, kierowania, okazywania zainteresowania i troski.

Miejcie wstręt: W Chrześcijańskich Pismach Greckich słowo apostygéo występuje tylko w tym miejscu. Jest ono wzmocnioną formą czasownika oznaczającego „nienawidzić” i można je też przetłumaczyć na „głęboko nienawidzić”. Wyraża silne uczucie obrzydzenia i odrazy.

lgnijcie do: Występujący tu grecki czasownik dosłownie znaczy „skleić”. W tym wersecie użyto go w sensie przenośnym. Chrześcijanin, który przejawia prawdziwą miłość, tak mocno przylgnął do tego, co dobre, że stało się to nieodłączną częścią jego osobowości. To samo greckie słowo zostało użyte do opisania silnej więzi, która łączy męża i żonę (zob. komentarz do Mt 19:5).

miłości braterskiej: Grecki wyraz filadelfía dosłownie oznacza „kochanie brata”. Paweł używa go trzy razy — w Rz 12:10, w 1Ts 4:9 i w Heb 13:1. Piotr w swoich listach też używa go trzy razy — raz w 1Pt 1:22 („kochajcie jedni drugich”) i dwa razy w 2Pt 1:7 („miłość braterska”). To, że Paweł i Piotr posłużyli się tym słowem w odniesieniu do więzi między chrześcijanami, wskazuje, że powinna być ona tak bliska, silna i serdeczna jak między członkami rodziny.

darzcie jedni drugich serdecznymi uczuciami: Użyte tu greckie słowo filòstorgos jest połączeniem dwóch wyrazów mających związek z miłością i przywiązaniem. Jeden to rdzeń stérgo, który opisuje naturalne przywiązanie do członków rodziny. Drugi jest spokrewniony ze słowem fílos, czyli bliski przyjaciel (Jn 15:13-15). Połączenie tych wyrazów przekazuje myśl o silnych, ciepłych uczuciach, jakimi darzy się rodzina. W gruncie rzeczy zarówno słowo filòstorgos („serdeczne uczucia”), jak i termin filadelfía („miłość braterska”), również użyty w tym wersecie, odnoszą się do uczuć, które powinny naturalnie łączyć członków rodziny. Paweł zachęca, żeby właśnie taką miłość i przywiązanie okazywali sobie nawzajem naśladowcy Chrystusa (zob. komentarz do słów miłości braterskiej w tym wersecie).

Wyprzedzajcie się: Lub „wykazujcie inicjatywę”. W Chrześcijańskich Pismach Greckich słowo proegéomai występuje tylko w tym miejscu. Dosłownie znaczy „iść przed” i w tym kontekście odnosi się do silnego pragnienia okazywania drugim szacunku. W I w. n.e. w społeczeństwie greckim, rzymskim i żydowskim ludzie za wszelką cenę starali się, żeby to im okazywano szacunek (Łk 20:46). Ale tutaj Paweł zachęca chrześcijan do czegoś odwrotnego — do robienia wszystkiego, co mogą, żeby okazywać szacunek innym. Niektórzy wręcz sugerują, że to greckie słowo niesie w sobie myśl o prześciganiu się w okazywaniu drugim szacunku.

Bądźcie pracowici: Lub „bądźcie pilni; bądźcie gorliwi”. W języku greckim użyto tu rzeczownika spoudé, który dosłownie znaczy „szybkość w wykonywaniu ruchów lub działaniu; pośpiech; prędkość” (Łk 1:39). Jednak w wielu kontekstach oznacza „zaangażowanie w wypełnianie obowiązków; entuzjazm; sumienność; gotowość do czegoś; gorliwość”. W Rz 12:8 to greckie słowo pojawia się w sformułowaniu „niech to robi z pełnym zaangażowaniem”. W Heb 6:11 oddano je jako „gorliwość”, a w 2Pt 1:5 jako „gorliwe starania”. Pokrewny czasownik spoudázo bywa tłumaczony na „pilnie starać się” (2Pt 1:10) i „robić wszystko, co można” (2Tm 2:15; 4:9, 21; 2Pt 3:14).

Pałajcie duchem: Greckie słowo oddane w tym wersecie jako „pałać” dosłownie znaczy „wrzeć; kipieć”. Chociaż niektórzy uważają, że użyty tu grecki zwrot jest po prostu idiomem wskazującym na przejawianie entuzjazmu, to w tym miejscu zawiera myśl o byciu przepełnionym gorliwością, entuzjazmem i promieniowaniu zapałem wynikającym z działania ducha (gr. pneúma) Bożego, czyli czynnej siły Bożej. Duch ten może zmotywować kogoś i dodać mu sił do postępowania zgodnego z wolą Jehowy (zob. komentarz do Mk 1:12). Jeśli ktoś pała świętym duchem Bożym, to znaczy, że ten duch oddziałuje na wewnętrzną siłę danej osoby, wypływającą z jej symbolicznego serca, i sprawia, że jest ona pełna gorliwości i entuzjazmu dla tego, co słuszne (niektóre zasady dotyczące tłumaczenia Biblii, które miały wpływ m.in. na oddanie omawianego zwrotu w Przekładzie Nowego Świata: zob. Dodatek A1).

Służcie (...) jak niewolnicy: Użyty tu grecki czasownik douleúo odnosi się do pracy niewolnika, czyli kogoś, kto należy do swojego pana i wykonuje jego polecenia. Słowo to występuje też w Mt 6:24 (zob. komentarz), gdzie Jezus wyjaśnia, że chrześcijanie ‛nie mogą być niewolnikami Boga i Pieniądza’. W Septuagincie jest czasami używane do oddania hebrajskich sformułowań zachęcających do służenia Jehowie (w tekście hebr. występuje tam tetragram) (1Sm 12:20; Ps 2:11; 100:2 [99:2, LXX]; 102:22 [101:23, LXX]).

Jehowie: W dostępnych greckich manuskryptach mowa tu o służeniu „Panu” (gr. toi Kyríoi). Ale jak wyjaśniono w Dodatku C, istnieją argumenty przemawiające za tym, że początkowo w tym miejscu było imię Boże, które później zastąpiono tytułem „Pan”. Dlatego Przekład Nowego Świata zawiera w tym wersecie imię Jehowa (zob. Dodatek C3: wprowadzenie i Rz 12:11).

Prześcigajcie się w okazywaniu gościnności: Słowo oddane tu jako „prześcigajcie się” dosłownie można przetłumaczyć na „śpieszcie się; biegnijcie”. Paweł używa go, żeby zachęcić chrześcijan do okazywania gościnności nie tylko wtedy, gdy się ich o to prosi, ale do przejawiania inicjatywy i bycia gościnnym stale, wręcz do prześcigania się w tym. Grecki wyraz filoksenía, przetłumaczony tu na „gościnność”, dosłownie znaczy „miłość do obcych; życzliwość wobec obcych”. Wskazuje to, że w okazywaniu gościnności chrześcijanie nie powinni się ograniczać do kręgu bliskich przyjaciół. Paweł używa też tego słowa w Heb 13:2, gdzie najwyraźniej nawiązuje do relacji o Abrahamie i Locie, zawartych w 18 i 19 rozdziale Księgi Rodzaju. Okazując gościnność nieznajomym, Abraham i Lot nieświadomie przyjęli aniołów. W Rdz 18:1-8 o Abrahamie powiedziano, że biegał i śpieszył się, żeby zadbać o swoich gości. W trzech innych miejscach Chrześcijańskich Pism Greckich, gdzie chrześcijan zachęcono do przejawiania gościnności, występuje pokrewny przymiotnik filòksenos (1Tm 3:2; Tyt 1:8; 1Pt 4:9).

w oczach wszystkich ludzi: Greckie słowo ánthropos („człowiek; ludzie”) tutaj odnosi się zarówno do mężczyzn, jak i kobiet.

pozostawcie to gniewowi Bożemu: Dalej Paweł cytuje słowa Boga z Księgi Powtórzonego Prawa: „Zemsta należy do mnie, ja odpłacę” (Pwt 32:19-35). W tekście greckim Rz 12:19 nie występuje określenie „Boży”, jednak wielu tłumaczy Biblii je dodaje, żeby właściwie wyrazić myśl. Sens tego wersetu wydaje się taki: „Pozostawcie gniew Bogu. Niech On zdecyduje, kiedy i na kim wywrzeć zemstę”. To wezwanie jest zgodne z innymi ostrzeżeniami zawartymi w Biblii, żeby nie dawać upustu gniewowi (Ps 37:8; Kzn 7:9; Mt 5:22; Gal 5:19, 20; Ef 4:31; Jak 1:19). Potrzebę panowania nad gniewem wiele razy podkreślono w Księdze Przysłów (Prz 12:16; 14:17, 29; 15:1; 16:32; 17:14; 19:11, 19; 22:24; 25:28; 29:22).

mówi Jehowa: Paweł cytuje tu Pwt 32:35, gdzie kontekst wyraźnie wskazuje, że słowa te wypowiedział Jehowa (Pwt 31:16, 19, 22, 30; 32:19-34; por. komentarz do Mt 1:22; zob. Dodatek C1 oraz Dodatek C3: wprowadzenie i Rz 12:19).

Jeśli twój wróg jest głodny: Paweł kontynuuje tutaj swoje wywody, cytując Prz 25:21, 22.

nagarniesz na jego głowę płonących węgli: Słowa te są częścią wypowiedzi, którą Paweł zacytował z Prz 25:21, 22. Najwyraźniej nawiązują do starożytnej metody wytapiania rud metali. Zarówno pod rudą, jak i na niej umieszczano rozżarzone węgle. Dzięki temu zawarty w rudzie metal topniał i oddzielał się od zanieczyszczeń. Podobnie przejawiając życzliwość do wrogo nastawionych ludzi, można ich niejako zmiękczyć i wydobyć z nich to, co dobre. Rada, by wyświadczać dobro wrogom, powtarza się w wielu innych miejscach Biblii (Wj 23:4, 5; Mt 5:44, 45; Łk 6:27; Rz 12:14). Takie wyjaśnienie jest też zgodne z kontekstem zacytowanego przez Pawła przysłowia, gdzie dodano jeszcze, że ‛Jehowa nagrodzi’ tego, kto tak postępuje (Prz 25:22 i przyp.). Bibliści w różny sposób interpretują znaczenie tego obrazu słownego. Jednak biorąc pod uwagę kontekst Rz 12:20, Paweł na pewno nie miał na myśli, że nagarnięcie węgli na głowę wroga oznacza karanie go lub zawstydzanie.