Naśladowanie cudów przyrody

Maluchy się przewracają i nabijają sobie guzy. Starszym dzieciom zdarza się spaść z drzewa lub przewrócić na rowerze. Sportowcy zderzają się na boisku. Motocykliści uczestniczą w niezliczonych wypadkach drogowych. Jednakże z różnych upadków, uderzeń czy nawet wypadków często wychodzimy bez większych szkód. Wytrzymałość naszego organizmu i jego zdolność regenerowania się na ogół uważamy za coś zupełnie oczywistego. Przypatrując się nam jednak bliżej — od skóry po kości — uczeni zaczynają sobie uświadamiać, że jesteśmy genialnie zaprojektowani.

PRZYRODA obfituje w przykłady siły i wytrzymałości przy stosunkowo niewielkiej wadze. Delikatne młode drzewka przeciskają się przez szczeliny w betonie i skałach, rozsadzając je i wyrastając na zdrowe rośliny. Z kolei dorosłe drzewa wytrzymują napór wiatru, który przewraca słupy elektryczne i burzy domy. Gdy dzięcioł uderza w drzewo, wystawia swą głowę na działanie sił mogących zamienić każdy inny mózg w galaretę. Krokodyle i aligatory mają skórę, od której odbijają się dzidy, strzały, a nawet kule (porównaj Hioba 41:1, 26). Tego rodzaju przykłady od tysięcy lat budzą respekt i wprawiają w zdumienie.

Postęp naukowy w ciągu ostatnich 40 lat umożliwił uczonym wykorzystanie nowych, potężnych narzędzi do badania tajemnic, które kryją się za owymi dziełami i tkwią najczęściej głęboko w żywej komórce. Widoczna w tym mikroskopijnym środowisku nadzwyczajna celowość i oszałamiająca złożoność wprost zapiera dech. Nauka nie dąży jednak tylko do wyjaśnienia, na czym polega sekret niezwykłych materiałów występujących w przyrodzie, lecz do naśladowania ich lub przynajmniej zastosowania ogólnej zasady. Tego rodzaju badania okazały się tak obiecujące, że powstała nowa dziedzina nauki zwana biomimetyką, od greckiego bíos, czyli „życie”, oraz mímesis — „naśladowanie”.

Biomimetyka obiecuje lepszy świat

W książce Biomimetics: Design and Processing of Materials (Biomimetyka — projektowanie i wytwarzanie materiałów) wyjaśniono: „Biomimetyka zajmuje się analizowaniem struktur biologicznych i ich funkcji”. Ponadto w dziele tym czytamy, że ta dziedzina wiedzy ma ‛podsuwać nowe pomysły i wykorzystywać je w układach syntetycznych podobnych do tych, które występują w systemach biologicznych’.

Zdaniem uczonego Stephena Wainwrighta „biomimetyka wchłonie biologię molekularną i zajmie jej miejsce jako najtrudniejsza i najważniejsza nauka biologiczna XXI wieku”. Profesor Mehmet Sarikaya twierdzi: „Jesteśmy o krok od rewolucji w dziedzinie materiałów, tak ważnej jak epoka żelaza czy rewolucja przemysłowa. Wkraczamy w erę nowych materiałów. Myślę, że w nadchodzącym stuleciu biomimetyka znacznie zmieni nasz styl życia”.

W rzeczywistości już zaczęła zmieniać nasz świat, o czym się zresztą przekonamy. Najpierw jednak zapoznajmy się pokrótce z kilkoma niepojętymi jak dotąd cudami, które naukowcy usilnie starają się zbadać. Zajmiemy się też trzeźwiącymi wnioskami związanymi ze słowem „projekt” i zobaczymy, jak nadają one sens otaczającemu nas cudownemu światu.