Czy cierpisz na nietolerancję laktozy?

OD NASZEGO KORESPONDENTA Z MEKSYKU

„Razem z mężem odwiedziliśmy przyjaciół w stanie Puebla w Meksyku. Nasi gospodarze mieli własne krowy, więc przy śniadaniu i kolacji poczęstowali nas świeżym mlekiem.

„Pierwszej nocy czuliśmy się źle, ale następny dzień był koszmarny. Miałam tak wzdęty brzuch, że wyglądałam, jakbym była w zaawansowanej ciąży. Potem oboje dostaliśmy silnej biegunki.

„Dopiero po latach dowiedzieliśmy się, że nie tolerujemy laktozy” (Bertha).

PRZEŻYCIE Berthy nie należy do rzadkości, gdyż ocenia się, że aż u 75 procent dorosłych na świecie występują pewne lub wszystkie objawy nietolerancji laktozy. * Czym jest to zaburzenie i co je powoduje? A najważniejsze, jak sobie z nim radzić?

Jak sama nazwa wskazuje, chodzi o niezdolność organizmu do trawienia laktozy, głównego cukru występującego w mleku. Aby ów cukier wchłonął się do krwi, musi się rozłożyć na glukozę i galaktozę. Potrzebny jest do tego enzym o nazwie laktaza. Problem polega na tym, że po okresie niemowlęctwa organizm ludzki zmniejsza produkcję laktazy. Jej niedobór prowadzi u wielu dorosłych do nietolerancji laktozy.

Kiedy ktoś przyjmie w mleku i jego przetworach więcej laktozy, niż może strawić, bakterie w jelicie grubym przekształcają ją w kwas mlekowy i dwutlenek węgla. W ciągu zaledwie 30 minut pojawiają się typowe objawy, między innymi nudności, skurcze, wzdęcia i biegunka. Osoby nieświadome, że nie tolerują laktozy, czasami próbują złagodzić dolegliwości, pijąc jeszcze więcej mleka, ale w ten sposób tylko pogarszają swój stan.

Stopień tolerancji laktozy jest różny u poszczególnych ludzi. Jedni bez żadnych przykrych konsekwencji mogą wypić małą szklankę mleka. U drugich nawet taka ilość wywołuje już objawy nietolerancji. Niektórzy radzą, że aby ustalić, ile laktozy znosi twój organizm, na początek powinieneś wypić kubeczek mleka. Przy  kolejnych okazjach stopniowo zwiększaj tę ilość. Pamiętaj, że choć objawy nietolerancji laktozy są nieprzyjemne, rzadko kiedy niosą ze sobą niebezpieczeństwo.

Co jeść, a czego unikać

Jeżeli źle trawisz cukier mleczny, musisz ustalić, co możesz jeść, a czego nie. Dużo zależy od twojego stopnia tolerancji. Laktoza znajduje się między innymi w mleku, lodach, jogurcie, maśle i serach. Może też występować w gotowych produktach żywnościowych, na przykład ciastkach, płatkach zbożowych i sosach do sałatek. Dlatego wszyscy, którzy jej nie tolerują, powinni zapoznawać się z etykietkami informującymi o składzie takich artykułów.

Mleko jest głównym źródłem wapnia. Niedobór tego pierwiastka może doprowadzić do osteoporozy. Osoby z zaburzeniami trawienia laktozy powinny więc szukać wapnia gdzie indziej. Znajdą go w niektórych surowych warzywach, na przykład w brokułach, kapuście czy szpinaku, a także w migdałach, ziarnach sezamowych oraz rybach o miękkich ościach, jak sardynki i łosoś.

Nawet jeśli nie tolerujesz laktozy, nie musisz całkowicie eliminować z jadłospisu mleka i jego przetworów. Sprawdź raczej, jaką ilość laktozy trawisz, i nie przyjmuj więcej. Produkty, które ją zawierają, w miarę możliwości spożywaj razem z innymi pokarmami. Pamiętaj także, iż w serach dojrzewających jest jej mniej, toteż niewykluczone, że jedzenie ich nie wywoła u ciebie niepożądanych reakcji. A co powiedzieć o jogurcie? Ma on prawie tyle samo laktozy, co mleko, ale niejedna osoba cierpiąca na jej nietolerancję jogurt trawi bez trudu. Dlaczego? Ponieważ zawarte w nim mikroorganizmy syntetyzują laktazę, która wspomaga trawienie laktozy.

Jeżeli więc źle tolerujesz laktozę, nie martw się. Jak się przekonaliśmy, dzięki wiedzy na temat tego zaburzenia możesz mu łatwo zapobiegać. Nie zapominaj jednak o poniższych wskazówkach:

1) Aby ocenić stopień tolerancji laktozy, spożywaj niewielkie ilości mleka i jego przetworów razem z innymi produktami.

2) Jedz jogurt i sery dojrzewające, gdyż zwykle łatwiej się je trawi.

3) Korzystaj z wszelkich dostępnych produktów pozbawionych cukru mlecznego albo zawierających laktazę.

Stosując się do tych wskazówek, możesz skutecznie radzić sobie z nietolerancją laktozy.

[Przypis]

[Ramka i ilustracja na stronach 26, 27]

Rozpoznanie nietolerancji laktozy

Rozpoznaniu nietolerancji laktozy służy kilka metod.

Test tolerancji laktozy: Na czczo pacjent wypija płyn zawierający laktozę. Na podstawie pobranych próbek krwi ustala się zdolność trawienia laktozy.

Wodorowy test oddechowy: Niestrawienie laktozy prowadzi do powstawania różnych gazów, między innymi wodoru. Ten z jelit przechodzi do krwiobiegu, a następnie do płuc, skąd jest wydychany.

Badanie kwaśności stolca: Nierozłożona laktoza powoduje w jelicie grubym wytworzenie się kwasów, których obecność można stwierdzić w kale.

Wykonanie powyższych badań zwykle nie wymaga hospitalizacji.