Meksykańskie piramidy

OD NASZEGO KORESPONDENTA Z MEKSYKU

WIĘKSZOŚĆ ludzi słyszała o piramidach egipskich. Archeolodzy odnaleźli wiele budowli w kształcie piramid również w Ameryce, a zwłaszcza w Meksyku. Podobnie jak ich egipskie odpowiedniki, piramidy te liczą sobie setki lat i okrywa je mgła tajemnicy.

Typowa piramida egipska to ogromna, symetryczna budowla kamienna, mieszcząca w sobie grobowiec. Wewnętrzne korytarze prowadzą do komory grobowej, najważniejszej części piramidy. Natomiast piramida meksykańska to olbrzymi kopiec ziemny ze świątynią na szczycie, do której wiodą zewnętrzne schody. Poza kilkoma wyjątkami piramidy odkryte w Ameryce nie pełniły funkcji grobowców.

Teotihuacán — „miasto bogów”

Jednym z najbardziej niezwykłych miejsc w Meksyku, gdzie można zobaczyć piramidy, jest Teotihuacán. Znajduje się ono około 50 kilometrów na północny wschód od stolicy kraju i wciąż pozostaje zagadką dla antropologów i archeologów. Budowniczowie tej starożytnej metropolii opuścili ją przeszło 500 lat przed pojawieniem się kultury Azteków. Nazwa Teotihuacán pochodzi z języka nahuatl i znaczy „miasto bogów” lub „miejsce, w którym ludzie stają się bogami”. Przypuszcza się, że została ona nadana przez Azteków, gdy przybyli do tego miasta.

Jak wyjaśnia George Stuart, jeden z redaktorów miesięcznika National Geographic, „Teotihuacán było pierwszym prawdziwym ośrodkiem miejskim na półkuli zachodniej (...) Rozkwitło z początkiem ery chrześcijańskiej, przetrwało jakieś siedem stuleci, a potem żyło już tylko w legendzie. Szacuje się, że u szczytu świetności, czyli około roku 500 n.e., miało od 125 000 do 200 000 mieszkańców”.

Prawie w środku miasta stoi okazała Piramida Słońca. Podstawa tej pięciokondygnacyjnej budowli ma wymiary 220 na 225 metrów, a wysokość wynosi obecnie około 65 metrów. Aby dotrzeć na jej szczyt, trzeba pokonać przeszło 240 stopni. W północnej części tego starożytnego miasta zbudowano Piramidę Księżyca, która ma jakieś 40 metrów wysokości. Dawniej na szczytach tych dwóch najważniejszych piramid znajdowały się świątynie.

W ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat wiele się dowiedziano o owych budowlach. Jak jednak mówi George Stuart, „wciąż nie wiemy prawie nic o pochodzeniu mieszkańców Teotihuacán, o ich języku, o strukturze tego społeczeństwa i o przyczynach jego upadku”.

Piramidy w innych miejscach

W samym sercu stolicy Meksyku można obejrzeć aztecką świątynię nazywaną Templo Mayor. Co prawda nie ma tam żadnej piramidy, ale widać pozostałości takiej konstrukcji, stanowiącej niegdyś podstawę owej świątyni. Archeolodzy odkryli dwa ołtarze służące do składania ofiar z ludzi.

Jedno z najczęściej odwiedzanych miejsc w Meksyku, gdzie można zobaczyć piramidy, to Chichén Itzá. Kraj Majów kryje wiele starożytnych ruin, te jednak są najłatwiej dostępne, gdyż znajdują się w pobliżu miasta Mérida w stanie Jukatan. Chociaż Chichén Itzá zostało zbudowane na terenie zamieszkanym przez Majów, tamtejsze budowle zdradzają, iż region ten pozostawał niegdyś pod silnym wpływem Tolteków. Niektóre konstrukcje świadczą o rozległej wiedzy matematycznej i astronomicznej budowniczych.

 W Palenque w stanie Chiapas turyści mogą obejrzeć imponujący kompleks wzniesiony przez Majów w środku dżungli. Pomiędzy wieloma piramidami i innymi budowlami znajduje się pałac i Świątynia Inskrypcji. Ta ostatnia „należy do najsłynniejszych świątyń w całej Mezoameryce, ponieważ podstawa, na której się wznosi, nie jest taka, jak w wypadku innych tego typu budowli, lecz kryje w sobie olbrzymi grobowiec” — wyjaśniono w książce The Mayas — 3000 Years of Civilization (Majowie — 3000 lat cywilizacji). „Wewnątrz znajduje się sklepiona klatka schodowa prowadząca w dół do najwspanialszej komory grobowej, jaką znaleziono na terenach Majów”. Grobowiec ten zbudowano dla władcy o imieniu Pacal, lub też Uoxoc Ahau, który żył w VII wieku.

W Meksyku jest znacznie więcej piramid oprócz tych, które tu wymieniono. W różnych miejscach na obszarze całego kraju można znaleźć jeszcze wiele innych ruin. Ogromne piramidy odkryto też w Gwatemali i Hondurasie. Wszystkie te starożytne budowle świadczą o tym, że mieszkańcy Mezoameryki starali się wznosić obiekty sakralne na podwyższeniach. Walter Krickeberg, autor książki Altmexikanische Kulturen (Starożytne cywilizacje w Meksyku), napisał: „Zwyczaj budowania świątyń na platformach, do których wiodły schody, sięga korzeniami starożytnego kultu wyżyn”. Dodał też: „Dla nas niebo jest swego rodzaju ‚sklepieniem’, natomiast dla innych ludów było górą, na którą słońce wstępowało rano i z której zstępowało wieczorem; dlatego na jej bokach wykonywano schody niczym w jakimś olbrzymim budynku. Ta ‚sztuczna góra’ przybrała więc postać piramidy schodkowej i — na co wskazują legendy i zwyczaje wielu ludów Mezoameryki — była uznawana za symbol nieba”.

Wytłumaczenie to może czytelnikom Biblii przywieść na pamięć relację o wieży Babel, budowanej w mieście znanym później jako Babilon. W Księdze Rodzaju 11:4 napisano o jej budowniczych: „I rzekli: ‚Nuże, zbudujmy sobie miasto oraz wieżę, której szczyt sięgałby niebios, i uczyńmy sobie sławne imię’”. Niedaleko ruin Babilonu archeolodzy znaleźli budowle w kształcie piramid, zwane zigguratami.

Religia, która narodziła się w Babilonie, rozprzestrzeniła się po całym świecie i prawdopodobnie dotarła również na teren dzisiejszego Meksyku. Nie byłoby w tym nic dziwnego, gdyby się okazało, że babilońskie zigguraty oraz związany z nimi kult stanowią prototyp tajemniczych i imponujących piramid w Meksyku.

[Ilustracja na stronie 16]

Teotihuacán

[Prawa własności]

CNCA.-INAH.-MEX Reproducción Autorizada por el Instituto Nacional de Antropología e Historia

[Ilustracja na stronie 17]

Palenque