Oblicze współczesnej wojny

TEN obóz w jednym z krajów afrykańskich przygotowano pośpiesznie na przyjęcie 1548 niespodziewanych uchodźców z pobliskiego państwa. Na błotnistej polanie otoczonej lasem palmowym rozbito namioty koloru niebieskiego i khaki. Nie było prądu, pościeli, bieżącej wody ani ubikacji. Padał deszcz. Aby woda nie zalała namiotów, uchodźcy kijami kopali niewielkie rowy. Przedstawiciele dwóch międzynarodowych organizacji humanitarnych gorączkowo pracowali, by poprawić tam warunki życiowe.

Wcześniej uchodźcy skorzystali z okazji i rozpadającym się transportowcem uciekli ze swej ojczyzny, od lat rozdzieranej wojną domową. Nie toczono jej za pomocą czołgów ani ciężkich bombowców. Rozpoczęła się, gdy do kraju wkroczyło około 150 buńczucznych żołnierzy uzbrojonych w karabiny automatyczne. Przez następne lata zajmowali wioskę po wiosce, ściągali haracz od ludności cywilnej, werbowali żołnierzy i zabijali każdego, kto się im sprzeciwił. W końcu podbili cały kraj.

Wśród uchodźców w obozie znajdowała się młoda kobieta imieniem Esther. „Najstraszniejsze, co przytrafiło mi się w życiu, to utrata męża podczas tej wojny” — powiedziała. „Zastrzelili go. Tak bardzo się boimy. Słyszysz krzyk i myślisz, że ktoś idzie cię zabić. Ilekroć widzisz kogoś z bronią, wydaje ci się, że ma zamiar cię zastrzelić. Nigdy nie byłam spokojna. Dopiero tutaj śpię w nocy. W domu nie mogłam. Teraz śpię jak dziecko”.

„W tych mokrych namiotach?” — zapytał korespondent Przebudźcie się!

 Esther zaśmiała się. „Nawet gdybym musiała położyć się w tym błocie, będę spała lepiej niż tam, skąd przybyłam”.

Dziesięciolatek imieniem Ambrose przez większą część swego życia uciekał wraz z rodziną z terenów objętych walkami. „Marzy mi się pokój i powrót do szkoły” — powiedział. „Jestem przecież coraz większy”.

Dziewięcioletnia Kpana ma piękne brązowe oczy. Zapytana o swe najwcześniejsze wspomnienie od razu odpowiada: „Wojna! Walki!”

Wojnę, przed którą uciekli ci ludzie, prowadzono w sposób, jaki w ostatnich latach jest bardzo typowy. Pewne źródło podaje, że od 1990 roku w 46 spośród 49 większych konfliktów zbrojnych walczono wyłącznie bronią lekką. Aby skutecznie posługiwać się mieczem czy włócznią, potrzeba umiejętności i siły, tymczasem ręczna broń palna sprawiła, że w wojnie na równi z zawodowcami mogą brać udział amatorzy. * Już nastolatki i dzieci są często rekrutowane i zmuszane do rabowania, okaleczania i zabijania.

Wiele z tych konfliktów to walki nie pomiędzy różnymi krajami, lecz wewnętrzne; toczone nie przez wyszkolonych żołnierzy na polu bitwy, lecz głównie przez cywilów — w miastach, miasteczkach i wioskach. Ponieważ nie mają oni przygotowania wojskowego, mało który odczuwa skrupuły z powodu łamania tradycyjnych praw wojennych. W rezultacie powszechnie dochodzi do brutalnych ataków na osoby nieuzbrojone — mężczyzn, kobiety i dzieci. Uważa się, że we współczesnych wojnach cywile stanowią przeszło 90 procent zabitych, głównie z broni ręcznej i lekkiej.

Oczywiście istnienie broni palnej nie jest bezpośrednią przyczyną konfliktów zbrojnych — ludzkość walczyła na długo przed wynalezieniem prochu. Jednakże posiadane arsenały mogą zachęcać bardziej do walki niż do negocjacji. Ze względu na dostępność broni wojna nieraz się przedłuża, a liczba ofiar wzrasta.

Chociaż w dzisiejszych wojnach używa się broni lekkiej, straty wynikające z jej stosowania są ciężkie. W latach dziewięćdziesiątych XX wieku zabito z niej ponad cztery miliony ludzi. Przeszło 40 milionów musiało uciec z rodzinnych stron. Broń ręczna okaleczyła uwikłane w wojnę społeczeństwa pod względem politycznym, społecznym, gospodarczym i ekologicznym. Wspólnota międzynarodowa wydała dziesiątki miliardów dolarów na pomoc humanitarną, troskę o uchodźców, zabiegi o utrzymanie pokoju i interwencje zbrojne.

Dlaczego broń ręczna ma we współczesnych konfliktach tak duże znaczenie? Skąd pochodzi? Co można by zrobić, żeby ograniczyć lub wyeliminować jej śmiercionośne działanie? Zagadnienia te omówimy w następnych artykułach.

[Przypis]

[Prawa własności do ilustracji, strona 3]

UN PHOTO 186797/J. Isaac