Czy możemy ocalić „drzewo kandelabrowe”?

OD NASZEGO KORESPONDENTA Z BRAZYLII

DAWNIEJ południową część Brazylii porastały sosny. Jeden z jej gatunków, znany jako araukaria lub igława brazylijska, przypomina rozgałęziony świecznik i dlatego nazwano go „drzewem kandelabrowym”.

Jego szyszki są większe od grejpfrutów i osiągają wagę nawet pięciu kilogramów, a każda z nich może pomieścić do 150 ziaren zwanych po portugalsku pinhões. Dojrzała szyszka głośno pęka i wysypują się z niej ziarna.

Ludzie i zwierzęta spożywają ziarna, które smakują i pachną jak kasztany. Pinhões — bogate źródło białka i wapnia — stanowiły kiedyś podstawę diety rdzennych mieszkańców południowej Brazylii. Obecnie nadal są wykorzystywane. Na przykład w brazylijskim stanie Santa Catarina można je znaleźć w regionalnych potrawach, takich jak paçoca de pinhão (pokruszone pinhões).

Nad „drzewami kandelabrowymi” zawisło niebezpieczeństwo, gdy osiemnastowieczni osiedleńcy z Europy dostrzegli w nich potencjalne źródło budulca. Wkrótce wycinano araukarie, by pozyskać materiał na budowę domów lub miejsce pod uprawę kukurydzy i winorośli. Z czasem liczba ścinanych drzew przewyższyła liczbę sadzonych. Do dziś pozostało niewiele rozproszonych połaci tego drzewostanu. W rezultacie wartość „drzewa kandelabrowego” gwałtownie wzrosła. „Sosna to już nie tylko źródło drewna” — zauważył mężczyzna od 50 lat zajmujący się obróbką tego surowca. „To złoto”.

Według specjalistów „drzewo kandelabrowe” ocalało jedynie dzięki urrace brazylijskiej. Ten niestrudzony ptak karmi się jego ziarnkami, a część z nich chowa w mchu i martwych paprociach drzewiastych. Sporo takich ziaren później kiełkuje. W pewnym sensie urraka brazylijska jest pilnym hodowcą „drzew kandelabrowych”! Niestety, wskutek niszczenia lasów sosnowych liczba tych ptaków się zmniejsza.

Niektóre przedsiębiorstwa drzewne zaczęły chronić niewielkie obszary leśne, a także ponownie sadzić araukarie w południowych częściach Brazylii. Być może odsunie to niebezpieczeństwo wiszące nad „drzewami kandelabrowymi”.

[Ilustracje na stronie 11]

Każda szyszka mieści do 150 „pinhões”

[Prawa własności]

Drzewo i szyszki: Marcos Castelani