Dlaczego czytać dzieciom na głos?

„Podeszła do mnie ze swoją starą książeczką, której stronice były pogięte i poplamione (...) masłem orzechowym. Wspięła się na moje kolana i poprosiła (...) ‚Tatusiu, poczytaj mi’” (doktor Clifford Schimmels, profesor pedagogiki).

DZIECI — jakże szybko się uczą. Z badań wynika, że gwałtowny rozwój ich mózgu następuje w pierwszych trzech latach życia. Codzienne czytanie im, śpiewanie i darzenie uczuciami jest niezbędne, jeśli mają się one zdrowo chować. Ale jak wykazał pewien sondaż, zaledwie połowa rodziców mających dzieci w wieku od 2 do 8 lat czyta im coś każdego dnia. Może i ty zastanawiasz się, czy naprawdę jest to takie ważne?

Wszczepianie zamiłowania do lektury

Specjaliści odpowiadają na powyższe pytanie twierdząco. „Jeśli dziecko ma zdobyć umiejętność płynnego czytania, najważniejsze jest, by czytać mu na głos. Szczególne znaczenie ma to w wieku przedszkolnym” — powiedziano w książce Becoming a Nation of Readers (Kształtowanie pokolenia czytelników).

Słuchając czytanych opowieści, małe dziecko uczy się, że litery na stronicy odpowiadają słowom mówionym. Zaznajamia się też z językiem pisanym. „Ilekroć czytamy dziecku, jego mózg rejestruje to jako przyjemne doznanie. Można to nawet nazwać chwytem reklamowym, mającym sprawić, by widok książki i słowa drukowanego wywoływał u dziecka miłe skojarzenia” — zauważono w podręczniku poświęconym głośnemu czytaniu. Jeśli rodzice rozwijają takie zamiłowanie u dzieci, będą się one przez całe życie pasjonować lekturą.

Pomóż dzieciom zrozumieć otaczający je świat

Rodzice poświęcający czas na czytanie dzieciom przekazują im drogocenny dar — możliwość poznawania ludzi, miejsc i rzeczy. Stosunkowo niewielkim kosztem mogą „podróżować” po świecie — na kartach książek. Rozważmy przykład dwuletniego chłopca imieniem Anthony. Mama, czytająca mu, odkąd tylko się urodził, opowiada: „Kiedy Anthony po raz pierwszy zwiedzał zoo, odkrywał wszystko na nowo”. Na nowo? Tak. Wprawdzie chłopczyk nigdy wcześniej nie widział na żywo zebr, lwów, żyraf i innych zwierząt, ale właściwie nie były mu już obce.

 Jego mama wyjaśnia dalej: „W ciągu dwu pierwszych lat życia Anthony z radością zaznajomił się z mnóstwem ludzi, zwierząt, przedmiotów i pojęć — a wszystko to dzięki książkom”. Czytanie maluchom na głos z pewnością wzbogaca ich pojmowanie świata.

Nawiązywanie bliskiej więzi

Już we wczesnym okresie życia u dzieci kształtują się postawy, które będą wpływać na ich późniejsze zachowanie. Rodzice powinni więc zakładać dobry fundament pod bliską więź ze swymi pociechami — więź nacechowaną zaufaniem, wzajemnym szacunkiem i zrozumieniem. Czytanie odgrywa w tym procesie istotną rolę.

Poświęcając czas na przytulenie dziecka i poczytanie mu, rodzice niejako mówią: „Kocham Cię”. Phoebe z Kanady tak oceniła zwyczaj czytania swemu synkowi, mającemu obecnie osiem lat: „Oboje z mężem jesteśmy przekonani, że ogromnie zbliżyło to Nathana do nas. Jest otwarty i często mówi nam o swoich uczuciach. Wytworzyła się między nami szczególna więź”.

Również Cindy systematycznie czyta swej córeczce. Zaczęła to robić, gdy dziewczynka miała mniej więcej rok i potrafiła skupić się na tyle, by usiąść i posłuchać przez minutę bądź dwie. Czy poświęcanie sił i czasu się opłaciło? Cindy zauważyła: „Przyjacielska, spokojna atmosfera towarzysząca wspólnemu czytaniu często wystarcza, by Abigail opowiedziała nam o jakimś incydencie w szkole lub o kłopotach z koleżanką. Którzy rodzice nie pragnęliby, żeby ich dziecko tak reagowało?” Czytanie na głos niewątpliwie przyczynia się do zacieśniania więzi między rodzicami a dziećmi.

Wpajanie ważnych umiejętności życiowych

„Obecnie za sprawą telewizji i innych środków przekazu dzieci wchłaniają tyle bezwartościowych informacji, że bardziej niż kiedykolwiek wcześniej potrzebują pożywnego pokarmu dla umysłu, umiejętności logicznego myślenia, mądrości oraz ugruntowanych zasad, dzięki którym będą umiały właściwie postępować i patrzeć na życie z odpowiedniej perspektywy” — oświadczyli autorzy książki 3 Steps to a Strong Family (Trzy kroki na drodze do zbudowania silnej rodziny). To właśnie rodzice mają najwięcej możliwości wywierania korzystnego, zdrowego wpływu na swe pociechy.

Zaznajamianie dzieci ze złożonymi i poprawnie sformułowanymi zdaniami z książek może okazać się cenną pomocą w uczeniu ich wyrażania myśli zarówno w mowie, jak i na piśmie. Dorothy Butler, autorka publikacji Babies Need Books (Niemowlęta potrzebują książek), oznajmiła: „Umiejętności językowe mają wpływ na poziom procesów myślowych. W gruncie rzeczy mowa odgrywa kluczową rolę w nabywaniu wiedzy i rozwoju intelektualnym”. Zdolność wyrażania myśli stanowi fundament udanych związków międzyludzkich.

Poza tym właściwa lektura umacnia znaczenie zasad i wartości moralnych. Rodzice, którzy czytają dzieciom i z nimi dyskutują, pomagają im rozwinąć umiejętność pokonywania problemów. Kiedy Cindy  czytała swojej córeczce Abigail, uważnie obserwowała jej reakcje na sytuacje przedstawiane w opowiadaniach. „Jako rodzice możemy lepiej poznać subtelności jej charakteru i zawczasu skorygować ewentualne nieprawidłowości w sposobie myślenia”. Czytanie na głos rzeczywiście kształtuje zarówno umysł, jak i serce.

Niech lektura sprawia przyjemność

„Nie przymuszaj dziecka do czytania” — utrzymuj miłą, swobodną i radosną atmosferę. Spostrzegawczy rodzice wiedzą, kiedy przerwać lekturę. Lena przyznała: „Czasami mój dwuletni Andrew jest bardzo zmęczony i nie usiedzi długo spokojnie. Skracamy wtedy czytanie, aby uwzględnić nastrój synka. Nie chcemy, żeby czytanie kojarzyło mu się z czymś nieprzyjemnym, więc nie nalegamy, jeśli najwyraźniej przekracza to jego możliwości”.

Czytanie na głos to coś więcej niż tylko wymawianie zapisanych słów. Powinieneś wiedzieć, kiedy przewrócić kartkę w ilustrowanej książce, by wywołać nastrój wyczekiwania. Czytaj płynnie. Ogromne znaczenie ma też modulacja i akcent logiczny. A ciepło twego głosu zrodzi u dziecka poczucie bezpieczeństwa.

Najlepiej, gdy maluch nie jest tylko biernym słuchaczem. Zatrzymuj się co jakiś czas i zadawaj pytania pobudzające do myślenia. Rozwiń jego odpowiedzi, podsuwając możliwe opcje.

Rozważnie dobieraj lekturę

Chyba najważniejszą sprawą jest wybór odpowiedniej lektury. Wymaga to trochę przygotowań. Dokładnie przeglądaj książki i szukaj takich, które zawierają budującą, pouczającą treść oraz wartościowe przesłanie. Przyjrzyj się okładce, ilustracjom i ogólnemu stylowi. Wybieraj książki ciekawe zarówno dla rodziców, jak i dzieci. Maluchy często proszą o ponowne czytanie tego samego opowiadania.

Wielu rodziców na całym świecie szczególnie ceni sobie Mój zbiór opowieści biblijnych, * przeznaczony do czytania małym dzieciom. Książka ta nie tylko pomaga opanować umiejętność płynnego czytania, lecz także rozbudza zainteresowanie Biblią.

Ojciec i matka, którzy czytają dzieciom, wpajają im zamiłowanie do lektury, a to może mieć istotny wpływ na całe ich życie. JoAnne tak wypowiedziała się o swojej córce: „Jennifer już przed pójściem do szkoły umiała czytać i pisać i naprawdę polubiła czytanie. Ale co ważniejsze, rozwinęła w sobie miłość do naszego Wspaniałego Stwórcy, Jehowy. Nauczyła się przy podejmowaniu wszelkich decyzji polegać na Jego spisanym Słowie, Biblii”. Rzeczywiście, to, co pomagasz dziecku pokochać, może się okazać znacznie ważniejsze niż to, co mu pomagasz poznać.

[Przypis]

[Ramka i ilustracja na stronie 14]

Czytanie dziecku

• Zacznij, gdy jeszcze jest niemowlęciem.

• Poczekaj, aż dziecko spokojnie usiądzie.

• Czytaj opowiadania, które lubicie oboje.

• Czytaj jak najczęściej. Rób to z uczuciem.

• Angażuj dziecko przez zadawanie pytań.

[Prawa własności do ilustracji, strona 13]

Zdjęcie wykonane w Wildlife Conservation Society’s Bronx Zoo