Napisz coś alfabetem hankul!

OD NASZEGO KORESPONDENTA Z KOREI

KAŻDY ALFABET MA SWOJĄ HISTORIĘ, ZAZWYCZAJ SIĘGAJĄCĄ ODLEGŁEJ PRZESZŁOŚCI. TYMCZASEM JEDEN Z NICH POWSTAŁ ZALEDWIE PIĘĆ STULECI TEMU I UTWORZONY ZOSTAŁ TAK, BY MOŻNA GO BYŁO PRZYSWOIĆ W CIĄGU PRZEDPOŁUDNIA! JEST TO KOREAŃSKI ALFABET ZWANY HANKUL LUB HANGUL. POZNAJMY GO ORAZ JEGO FASCYNUJĄCE DZIEJE.

PRZED wynalezieniem hankul język koreański nie miał własnych liter. Przeszło tysiąc lat wykształceni Koreańczycy, pisząc we własnym języku, wykorzystywali ideogramy chińskie. Z czasem próbowano rozwinąć doskonalszy alfabet. Ale ponieważ litery oparte były na znakach chińskich, znali je tylko ludzie mogący się kształcić.

Alfabet opracowany na zlecenie króla

W XV wieku król Sedzong z koreańskiej dynastii Li rozsądzał skargi osób, które nie potrafiły czytać ani pisać. Dla większości jedynym sposobem odwołania się do władz było zażalenie ustne. Władcę, który miał opinię człowieka chętnie wysłuchującego ludu, bardzo to martwiło.

Zainicjował więc utworzenie alfabetu, który odpowiadałby językowi mówionemu, był łatwy w użyciu, a nauczenie się go nie sprawiałoby trudności. Prace nad nim zakończono w 1446 roku. W przedmowie do swojej proklamacji król Sedzong oświadczył: „Ponieważ znaki chińskie są obcego pochodzenia, nie oddają w pełni niepowtarzalnego znaczenia słów koreańskich. Dlatego wielu prostych ludzi nie ma możliwości swoich myśli i uczuć wyrażać na piśmie. Kierując się współczuciem dla nich, stworzyłem zbiór 28 liter, których łatwo się nauczyć. Żywię głęboką nadzieję, iż wpłyną one na poprawę życia całego ludu”.

Niestety, niektórzy uczeni sprzeciwiali się alfabetowi hankul właśnie z powodu jego prostoty! Nazywali go amkul, co znaczy „litery kobiet”. Gardzili nim, ponieważ mogły go sobie przyswoić nawet kobiety, których nie posyłano wtedy do szkół. Takie uprzedzenie przez pewien okres utrzymywało się wśród przedstawicieli koreańskich elit. Upłynęło przeszło 400 lat, zanim rząd zezwolił na używanie hankul w oficjalnych dokumentach.

Hankul a Biblia

W historii alfabetu koreańskiego Biblia odegrała istotną rolę. Chociaż do Korei dotarło wiele publikacji religijnych pisanych znakami chińskimi,  misjonarze nie przywieźli dostępnych już podówczas Biblii w tym języku. Jednakże w 1887 roku w chińskim mieście Mukden wydrukowano Chrześcijańskie Pisma Greckie (Nowy Testament) właśnie w alfabecie hankul. *

Wreszcie po koreańsku ukazała się Biblia, którą mógł czytać prawie każdy — nawet kobiety i dzieci, a więc osoby nie mające możliwości nauczyć się chińskich ideogramów. Obecnie, wykorzystując współczesny alfabet hankul, wydano co najmniej osiem tłumaczeń Biblii, łącznie z Pismem Świętym w Przekładzie Nowego Świata.

Naprawdę łatwy

Współautor hankul tak się o nim wypowiedział: „Co zdolniejsi nauczą się go w ciągu poranka, a niezbyt zdolni w dziesięć dni”. Niektórzy przeciwnicy używania tego alfabetu pogardliwie określali go mianem achimgul, czyli „poranne litery”. Twierdzili, że jest zbyt prosty, bo można się go nauczyć w jedno przedpołudnie!

W każdym razie łatwość przyswojenia sobie tego systemu znaków przyczyniła się do niemal całkowitej likwidacji analfabetyzmu. Większość małych Koreańczyków już w wieku przedszkolnym biegle się nim posługuje. Co więcej, w koreańskich szkołach nie ma dyktand! Dlaczego? Litery tak dokładnie odpowiadają głoskom, że poprawne zapisanie ich nie stwarza żadnych trudności.

Korzystając z alfabetu hankul, można nawet zapisywać słowa używane w innych językach. Czy chciałbyś spróbować? Chociaż załączone tabele nie zawierają wszystkich szczegółów, mógłbyś napisać swoje imię. Dzięki temu osobiście się przekonasz o wszechstronności alfabetu, który można opanować w ciągu jednego przedpołudnia!

[Przypis]

 [Ramka na stronie 13]

SPÓŁGŁOSKI I SAMOGŁOSKI W HANKUL

SPÓŁGŁOSKI:

ㄱ (g,k)

ㄴ (n)

ㄷ (d,t)

ㄹ (r,l)

ㅁ (m)

ㅂ (b,p)

ㅅ (s)

ㅇ *

ㅈ (ch,j)

ㅊ (ch’)

ㅋ (k’)

ㅌ (t’)

ㅍ (p’)

ㅎ (h)

SAMOGŁOSKI:

ㅏ (a)

ㅑ (ya)

ㅓ (ǒ)

ㅕ (yǒ)

ㅗ (o)

ㅛ (yo)

ㅜ (u)

ㅠ (yu)

ㅡ (ǔ)

ㅣ (długie i)

PRZYKŁADY POŁĄCZENIA SAMOGŁOSEK

ㅓ (ǒ) + ㅣ (i) = ㅔ (e)

* Spółgłoska „ㅇ” jest niema, z wyjątkiem słów, w których występuje na końcu. Wymawia się ją wtedy jak spółgłoskę nosową „ng” (jak w słowie „bank”).

Samogłoski „ǒ”, „yǒ”, oraz „ǔ” wymawia się podobnie jak polskie „o”, ale z zaciśniętymi kącikami ust, a „o”, „yo”, oraz „u” z lekkim uśmiechem. Spółgłoskom „ch’, k’, t’”, i „p’” towarzyszy głoska „h”.

[Ramka na stronie 13]

ZAPIS SŁÓW KOREAŃSKICH

Wszystkie sylaby koreańskie składają się z dwóch lub trzech części: dźwięku początkowego, wewnętrznego (samogłoski albo samogłosek) oraz często dźwięku końcowego. Wyrazy zbudowane są co najmniej z jednej sylaby. Jak pokazano poniżej, każdą sylabę wpisuje się jakby w niewidoczny kwadracik. Dźwięk początkowy (spółgłoskę lub nieme „ㅇ”) zapisuje się na górze lub w lewym górnym rogu. Jeśli środkowa samogłoska ma kształt linii pionowej, umieszcza się ją po prawej stronie dźwięku początkowego, a jeśli jest pozioma — pod spodem. Litery można zapisywać podwójnie, dodawać do nich akcent, a samogłoski łączone można zapisywać razem jedna obok drugiej. Jeżeli w sylabie występuje spółgłoska końcowa, zawsze umieszcza się ją na dole. W taki sposób w alfabecie hankul można tworzyć tysiące różnych sylab.

PRZYKŁADY:

ㅅ (s) + ㅗ (o) = 소 (so) krowa

ㅅ (s) + ㅏ (a) + ㅇ (ng) = 상 (sang) nagroda

ㄱ (k) + ㅗ (o) + ㅁ (m) = 곰 (kom) niedźwiedź

ㅁ (m) + ㅗ (o) + ㄱ (k) = 목 (mok) szyja

ㅅ (s) + ㅏ (a),

ㄹ (r) + ㅏ (a) + ㅇ (ng) = 사랑 (sa-rang) miłość

[Ramka i ilustracje na stronie 14]

[Patrz publikacja]

Alfabet Koreański

W czasach króla Sedzonga hankul składał się z 28 liter, dzisiaj w użyciu są 24 (14 spółgłosek i 10 samogłosek). Pięć podstawowych spółgłosek przypomina kształtem części jamy ustnej uczestniczące w ich wymawianiu: ㄱ (g, k), wygięty język dotyka podniebienia miękkiego; ㄴ (n), koniuszek języka dotyka podniebienia twardego; ㅁ (m), usta widziane z przodu; ㅅ (s) zęby; ㅇ (ng) otwarte usta. Do tych podstawowych spółgłosek dodaje się kreski i w ten sposób tworzy się kolejne spółgłoski w podobnych miejscach artykulacji.

Samogłoskę symbolizującą kuliste niebo zapisuje się w postaci kropki (•),* płaską ziemię w postaci kreski poziomej (ㅡ), a stojącego człowieka kreski pionowej (ㅣ). Znaki te odpowiadały samogłoskom wytwarzanym przez język z przodu, w środku i z tyłu jamy ustnej.

* We współczesnym alfabecie koreańskim litery tej się nie używa.

[Ilustracje]

ㄱ

ㄴ

ㅁ

ㅅ

ㅇ

[Ilustracja na stronie 13]

Król Sedzong