Drogocenna sól

„JESTEŚCIE solą ziemi” — powiedział Jezus do swych uczniów (Mateusza 5:13). Arabowie mawiają: „Sól jest między nami”, a Irańczycy używają określenia: „niewierny soli” (nielojalny, niewdzięczny). W wielu językach starożytnych i współczesnych sól, ze względu na właściwości konserwujące, nasuwa bardzo pozytywne skojarzenia.

Sól stała się również symbolem stabilności i trwałości. Dlatego w Biblii nieodwołalne umowy nazywano „przymierzem soli” i często zawierano je przy wspólnym posiłku przyprawionym solą (Liczb 18:19). Prawo Mojżeszowe nakazywało posypywać nią ofiary składane na ołtarzu, co zapewne wskazywało, iż nie są zepsute.

Ciekawostki historyczne

W ciągu dziejów sól (chlorek sodu) ceniono tak bardzo, że nawet toczono o nią wojny. Jedną z przyczyn rewolucji francuskiej był wysoki podatek solny nałożony przez Ludwika XVI. Poza tym sól służyła jako cenny środek płatniczy. Kupcy mauretańscy wymieniali ją na złoto, licząc gram za gram, a pewne plemiona ze środkowej Afryki używały tabliczek soli kamiennej jako pieniędzy. Grecy płacili solą za niewolników — stąd wzięło się powiedzenie „niewart swej soli”.

W średniowieczu pojawiły się różne przesądy dotyczące soli. Rozsypanie jej uważano za złowieszczy znak. Na przykład na malowidle „Ostatnia Wieczerza” Leonarda da Vinci przed Judaszem Iskariotem widać przewróconą solniczkę. Aż do XVIII wieku przy stołach bankietowych obowiązywała zasada, że przy solniczce u szczytu stołu zasiadają osoby najznamienitsze — zwyczaj ten podkreślał ich pozycję społeczną.

Już w zamierzchłych czasach człowiek nauczył się uzyskiwać sól z naturalnych solanek i z wody morskiej, jak również eksploatować złoża soli kamiennej. W starożytnym chińskim traktacie o farmakologii wymieniono przeszło 40 rodzajów soli i opisano dwie metody jej otrzymywania — zdumiewająco podobne do stosowanych obecnie. Na przykład w największej salinie na świecie, nad zatoką Bahía Sebastián Vizcaíno w meksykańskim stanie Dolna Południowa Kalifornia, do odparowywania wody wykorzystuje się energię słoneczną.

Jak podaje Encyclopædia Britannica, obliczono, że gdyby wszystkie morza i oceany zupełnie wyschły, „pozostałoby co najmniej 19 milionów kilometrów sześciennych soli, czyli około 14,5 razy więcej niż wynosi masa kontynentu europejskiego nad poziomem morza”. A Morze Martwe jest jakieś dziewięć razy bardziej słone od oceanu!

Współczesne zastosowanie soli

Sól jest w dalszym ciągu bardzo ceniona — używa się jej jako przyprawy, środka konserwującego, a także do wyrobu mydła i szkła oraz do innych celów. Ale na szczególną uwagę zasługuje wykorzystywanie jej w trosce o zdrowie publiczne. W wielu krajach stosuje się sól jodowaną, by przeciwdziałać powszechnemu w niektórych rejonach niedoborowi jodu, prowadzącemu do powstawania wola (na skutek powiększenia się tarczycy) oraz do poważnych upośledzeń psychicznych. Do soli często też dodaje się związki fluoru, co zapobiega próchnicy zębów.

Sól ma istotne znaczenie dla zdrowia — wpływa na objętość i ciśnienie krwi. A co powiedzieć o dość kontrowersyjnej kwestii zależności między spożyciem soli a wysokim ciśnieniem krwi? Pacjentom mającym tego typu problemy lekarze rutynowo zalecają ograniczenie spożycia soli i innych związków sodu. Od 30 do 50 procent cierpiących na nadciśnienie reaguje na zbyt duże jej dawki. Okazuje się, że u takich osób zmniejszenie ilości przyjmowanej soli działa korzystnie.

Z całą pewnością sól poprawia smak posiłków. Wskazał na to Hiob, gdy zapytał: „Czy potrawy nie mające smaku będzie się jeść bez soli” (Hioba 6:6). Możemy być naprawdę wdzięczni Stwórcy, „który obficie dostarcza nam wszystkiego dla naszego pożytku”, w tym także drogocennej soli (1 Tymoteusza 6:17).

 [Ilustracja na stronie 15]

Niektóre z wielu odmian soli (od góry zgodnie z ruchem wskazówek zegara): 1) sól morska Alaea, Hawaje; 2) fleur de sel (kwiat solny), Francja; 3) nieoczyszczona sól morska z mikroelementami; 4) sól szara, Francja; 5) gruboziarnista sól morska; 6) sól czarna, Indie