Echa dawnych dziejów Syrii

NAGRANIE

Echa dawnych dziejów Syrii

PRZECINAŁY SIĘ tu ważne szlaki starożytnego świata — prowadzący znad Morza Śródziemnego do Chin oraz z Egiptu do Anatolii. Po ziemiach tych maszerowały niegdyś wojska akadyjskie, babilońskie, egipskie, perskie, greckie i rzymskie. Później przemierzali je Turcy oraz krzyżowcy. W czasach nowożytnych kontrolę nad nimi pragnęły zdobyć armie Francji i Wielkiej Brytanii.

Obecnie część tego regionu w dalszym ciągu nosi nazwę znaną od tysięcy lat — Syria. Pomimo wielu zmian nadal rozbrzmiewa tam echo przeszłości. Ponieważ Syria odegrała ważną rolę w wydarzeniach opisanych w Biblii, przykuwa uwagę osób studiujących tę Księgę.

Starożytne miasto Damaszek

Przyjrzyjmy się na przykład stolicy Syrii, Damaszkowi. Uchodzi on za jedno z najstarszych miast świata nieprzerwanie zamieszkanych od chwili powstania po dziś dzień. Leży nad rzeką Barada na skraju Pustyni Syryjskiej, u stóp pasma górskiego o nazwie Antyliban. Od stuleci jest tam oaza. Prawdopodobnie w drodze do Kanaanu miasto to odwiedził patriarcha Abraham, który przyjął do siebie na służbę Eliezera, „męża z Damaszku” (Rodzaju 15:2).

Prawie tysiąc lat później syryjscy królowie Coby toczyli wojny z pierwszym królem Izraela, Saulem (1 Samuela 14:47). Drugi monarcha izraelski, Dawid, również walczył z królami Aramu (hebrajska nazwa Syrii), pokonał ich i „umieścił załogi w Syrii damasceńskiej” (2 Samuela 8:3-8). Izrael i Syria na długo stały się zaciętymi wrogami (1 Królów 11:23-25).

W I wieku n.e. wrogość ta najwyraźniej nie była już tak silna. W owym czasie w Damaszku znajdowało się nawet kilka synagog żydowskich. Może sobie przypominasz, że w drodze z Jerozolimy do Damaszku Saul z Tarsu (zwany później Pawłem) nawrócił się na chrystianizm (Dzieje 9:1-8).

Współczesny Damaszek nie nosi żadnych śladów bytności Abrahama ani podboju za dni Dawida. Jednak są tam pozostałości starożytnego miasta rzymskiego, a główna arteria komunikacyjna leży w miejscu dawnej ulicy Prostej (Via Recta). W domu przy tej ulicy Ananiasz odnalazł Saula, który niedaleko Damaszku w niezwykłych okolicznościach uwierzył w Jezusa (Dzieje 9:10-19). Chociaż dziś droga ta wygląda zupełnie inaczej niż w czasach rzymskich, właśnie tutaj apostoł Paweł rozpoczął swą niezwykłą działalność. Przy końcu ulicy Prostej wzniesiono rzymską Bramę Słońca (Bab-Sharqi). Rzut oka na mury miasta i zbudowane na ich szczycie domy pomaga nam wyobrazić sobie, jak Pawła ratującego się ucieczką spuszczano w koszu na dół przez otwór w murze (Dzieje 9:23-25; 2 Koryntian 11:32, 33).

Palmyra — historyczna oaza

W odległości około trzech godzin drogi samochodem na północny-wschód od Damaszku natrafiamy na niezwykłe stanowisko archeologiczne. To ruiny Palmyry, określanej w Biblii nazwą Tadmor (2 Kronik 8:4). Tutejszą oazę, położoną w połowie drogi między Morzem Śródziemnym a Eufratem, zaopatrują w wodę podziemne źródła, które wypływają z gór od strony północnej. Starożytne szlaki handlowe łączące Mezopotamię z krajami na zachodzie przebiegały przez Żyzny Półksiężyc, daleko na północ od Palmyry. Jednakże w I wieku p.n.e. rejon ten stał się bardzo niestabilny politycznie, toteż zaczęto wykorzystywać krótszą trasę, południową. Dzięki temu miasto przeżywało rozkwit.

Ponieważ Palmyra znajdowała się na wschodnich krańcach imperium rzymskiego i stanowiła strefę buforową, przyłączono ją do prowincji syryjskiej, później jednak ogłoszono jej suwerenność. Wzdłuż imponującej arterii, z kolumnadami po obu stronach, wznosiły się świątynie, monumentalne łuki, łaźnie i teatr. Portyki po bokach głównej alei dla wygody pieszych wyłożono brukiem, natomiast środek, którędy przejeżdżały karawany, pozostał niewybrukowany. W Palmyrze zatrzymywali się kupcy podróżujący z Chin oraz Indii na obszary grecko-rzymskie. Musieli tu płacić podatki za przewożone towary — jedwab, przyprawy i wiele innych.

U szczytu swej świetności w III wieku n.e. miasto liczyło około 200 000 mieszkańców. W okresie tym ambitna królowa Zenobia przeciwstawiła się Rzymowi, ale w roku 272 poniosła całkowitą klęskę. W ten sposób władczyni ta nieświadomie spełniła część proroctwa zapisanego przez Daniela jakieś 800 lat wcześniej (Księga Daniela, rozdział 11). * Po porażce Zenobii Palmyra przez pewien czas była punktem strategicznym cesarstwa rzymskiego, lecz nigdy nie odzyskała dawnej potęgi i splendoru.

Ku Eufratowi

W odległości trzech godzin jazdy od Palmyry na północny wschód znajduje się miasto Dajr az-Zaur. Przepływa przez nie potężny Eufrat. Rzeka ta ma swoje źródła we wschodniej Anatolii (azjatyckiej części Turcji), wpływa do Syrii w regionie leżącym na północ od Karkemisz i podąża na południowy wschód w kierunku Iraku. Nieopodal granicy z Irakiem zwiedzić można pozostałości dwóch starożytnych miast syryjskich.

Jakieś 100 kilometrów na południowy wschód, przy zakolu Eufratu, napotykamy ruiny warownego miasta Dura Europos. Po przebyciu kolejnych 25 kilometrów w tym samym kierunku docieramy do ruin Mari. To niegdyś świetnie prosperujące miasto handlowe zniszczył w XVIII wieku p.n.e. babiloński król Hammurabi. W archiwach pałacu królewskiego znaleziono co najmniej 15 000 zapisanych tabliczek glinianych — dokumentów, które rzucają sporo światła na ówczesną epokę.

Kiedy żołnierze Hammurabiego pustoszyli miasto, wyburzyli górne kondygnacje budowli, a dolne zasypali gruzem i ziemią. Dzięki temu zachowały się malowidła na ścianach, posągi, wyroby ceramiczne i niezliczone mnóstwo innych przedmiotów. W roku 1933 odkryła je grupa archeologów francuskich. Obecnie eksponaty te są wystawione w muzeach w Damaszku i mieście Halab, a także w paryskim Luwrze.

Starożytne miasta północno-zachodniej Syrii

Gdy podróżujemy wzdłuż Eufratu na północny zachód, naszym oczom ukazuje się Halab (Aleppo). Podobnie jak Damaszek, jest to jedno z najstarszych nieprzerwanie zamieszkanych miast świata. Jego zadaszone bazary (suki) należą do najbardziej malowniczych na Bliskim Wschodzie.

Dalej na południe leży Tall Mardich, usytuowane na miejscu starożytnego miasta-państwa Ebla. W drugiej połowie III tysiąclecia p.n.e. ten potężny ośrodek handlowy dominował nad północną Syrią. Podczas prac wykopaliskowych odkryto pozostałości świątyni poświęconej babilońskiej bogini Isztar. Odnaleziono też pałac królewski, a w jego archiwach przeszło 17 000 glinianych tabliczek. Przedmioty z Ebli są dziś eksponatami muzeum w Idlib, miasteczku oddalonym o 25 kilometrów od Tall Mardich.

Przy drodze prowadzącej do Damaszku, w kierunku południowym, leży Hama, biblijne miasto Chamat (Liczb 13:21). Przepływająca tam rzeka Asi (dawniej Orontes) czyni je jednym z najprzyjemniejszych miast Syrii. Warto też zobaczyć wzgórze Ras Szamra, gdzie natrafiono na ruiny Ugarit. W III i II tysiącleciu p.n.e. to tętniące życiem miasto portowe było przesiąknięte kultem Baala i Dagona. Od 1929 roku archeolodzy francuscy wykopali tam mnóstwo glinianych tabliczek i przedmiotów z brązu z wyrytymi napisami, które wyjawiają, jak deprawujący charakter miał kult Baala. Pomaga nam to zrozumieć, dlaczego Bóg skazał na zagładę kananejskich czcicieli tego bożka (Powtórzonego Prawa 7:1-4).

Nie ulega więc wątpliwości, że we współczesnej Syrii nadal rozbrzmiewają echa jej dawnych dziejów.

[Przypis]

^ ak. 12 Zobacz artykuł „Czarnowłosa pani syryjskiej pustyni”, zamieszczony w Strażnicy z 15 stycznia 1999 roku (publikacja Świadków Jehowy).

[Mapa na stronach 24, 25]

[Patrz publikacja]

MORZE ŚRÓDZIEMNE

‐‐ Sporne granice

EGIPT

IZRAEL

JORDANIA

LIBAN

SYRIA

DAMASZEK

Barada

Orontes

Hama (Chamat)

Ugarit (Ras Szamra)

Ebla (Tall Mardich)

Aleppo (Halab)

Karkemisz (Dżarabulus)

Eufrat

Zenobia

Dajr az-Zaur

Dura Europos

Mari

Palmyra (Tadmor)

IRAK

TURCJA

[Ilustracje na stronie 24]

Damaszek i (powyżej) ulica Prosta

[Ilustracja na stronie 25]

Domy w kształcie uli

[Ilustracja na stronie 25]

Ugarit

[Ilustracja na stronie 25]

Hama