Z wizytą na plantacji bananów

OD NASZEGO KORESPONDENTA Z RPA

ZAWSZE przepadałem za bananami. I zapewne nie jestem wyjątkiem. Oprócz wybornego smaku banany mają do zaoferowania obfitość witamin, minerałów i błonnika. Czy chciałbyś dowiedzieć się czegoś więcej o tych pożywnych owocach? Niedawno pewien plantator i jego żona pokazali mi, w jaki niezwykły sposób banany się odradzają.

Tony i Marie (na zdjęciu powyżej) uprawiają ziemię w południowoafrykańskim regionie Levubu w dorzeczu Limpopo. W 55-hektarowym gospodarstwie hodują różne rośliny, ale najwięcej — bananów. Tony chce podzielić się z nami swą wiedzą na temat tych lubianych owoców.

Uprawa i warunki klimatyczne

„Najlepsza jest gleba gliniasta” — wyjaśnia Tony. „Nie może być ani piaszczysta, ani skalista. Ważne jest też, żeby była głęboka i dobrze zdrenowana. Banany udają się na obszarach, gdzie nie występują przymrozki. Lubią naprawdę ciepły klimat. W regionie Levubu średnie temperatury wahają się od 12 do 35°C”. Kiedy pytam o zapotrzebowanie bananów na wodę, Tony odpowiada, że „wymagają regularnych opadów deszczu albo cotygodniowego nawadniania”.

Chociaż banan wygląda na roślinę drzewiastą, jego pozorny pień nie jest zbudowany z drewna, lecz ze  ściśle przylegających pochew liściowych. Banan jest w gruncie rzeczy rośliną zielną, ogromną byliną. Ma podziemny pęd, czyli kłącze, od którego odchodzą korzenie. Z niego też wyrastają liście, a z czasem pojawia się wielki purpurowy kwiat. Kłącze wypuszcza dalsze odrośle, dające początek nowym roślinom.

Banan ma trzy podstawowe stadia rozwoju, które miejscowi plantatorzy nazywają „babcią”, „córką” i „wnuczką” (zobacz zdjęcie). „Babcia” wyda owoce w tym roku, „córka” w przyszłym, a „wnuczka” w jeszcze następnym. „Wnuczki” dość licznie wyrastają obok „matki”. Gdy urosną do wysokości kolan, większość się wycina — zostają tylko te najbardziej obiecujące.

Z podziemnego kłącza przez wnętrze pozornego pnia przerasta ogromny purpurowy kwiat, który ostatecznie stanie się wiązką bananów. Wyłania się spomiędzy dwóch górnych liści i zagina ku dołowi. W miarę jak opadają płatki, odsłania się od 10 do 15 tak zwanych rączek, tworzących wiązkę owoców.  Są one jeszcze niedojrzałe, a niewprawnemu obserwatorowi wydaje się, że rosną do góry nogami! Jedna rączka składa się zwykle z co najmniej 20 bananów, nazywanych paluszkami.

Zbiory

Od pojawienia się purpurowego kwiatu do zbioru bananów może upłynąć — w zależności od pory roku — od trzech do sześciu miesięcy. Owoce zrywa się, gdy są jeszcze zielone, ale zdążyły się już zakrzywić. Do sprzedania nadają się wiązki ważące przeciętnie około 35 kilogramów. Podczas zbiorów wiązkę owija się folią, by zabezpieczyć banany przed obiciem w trakcie transportu do pakowni. Tam rączki są dzielone na kiście mające od trzech do sześciu paluszków, a następnie poddawane działaniu środka grzybobójczego.

W RPA tak przygotowane owoce pakuje się do woskowanych, przewiewnych kartonów i umieszcza w przechowalni. Zaczynają tam dojrzewać dzięki zastosowaniu etylenu. * Pudła z bananami są przez dzień lub dwa trzymane w określonej temperaturze, po czym wysyła się je do odbiorcy.

„Być może jestem stronniczy”, mówi Tony z przymrużeniem oka, „ale uważam, że banany z Levubu mają nadzwyczajny smak, prawdopodobnie z powodu wyjątkowych właściwości tutejszej gleby. Niestety, ponieważ w pobliżu nie ma żadnego miasta zajmującego się eksportem, mogą się nimi raczyć tylko mieszkańcy naszego kraju”.

Właściwości zdrowotne

Banany są bogatym źródłem potasu. „Liczne badania wykazują, że ten składnik pokarmowy może wzmacniać kości oraz obniżać ryzyko nadciśnienia i udaru” — czytamy w czasopiśmie Health, w artykule poświęconym bananom. Jak dodano, owoce te „zawierają też kwas foliowy, czyli witaminę z grupy B przeciwdziałającą wadom wrodzonym, bardzo potrzebną kobietom w ciąży i w wieku rozrodczym”. Poza tym w bananach występują inne makroelementy, na przykład magnez, który pomaga kościom przyswajać wapń i w ten sposób zapobiega ich łamliwości.

Wśród 18 aminokwasów występujących w białkach bananów znajdują się wszystkie te, których organizm człowieka nie wytwarza w ogóle lub wytwarza w zbyt małej ilości. Banany są lekkostrawne i zawierają 22 procent węglowodanów, które szybko zostają przetworzone na energię. Marie skwapliwie uzupełnia: „Banany dostarczają witamin A, B i C. Są też bardzo sycące — nikt przecież nie ma chęci zjeść naraz zbyt wielu bananów”. Co więc powiesz na banana? To zdrowa, a na dodatek jakże smaczna przekąska!

[Przypis]

[Ilustracja na stronie 16]

[Patrz publikacja]

liść

kwiat/banany

pochwa liściowa

powierzchnia gruntu

kłącze

korzeń

[Prawa własności]

Rysunek: Na podstawie książki J.G. Hecka The Complete Encyclopedia of Illustration

[Ilustracja na stronie 17]

[Patrz publikacja]

„babcia”

„córka”

„wnuczka”

[Ilustracje na stronie 17]

Z wielkiego purpurowego kwiatu wyrasta wiązka bananów

[Prawa własności]

Zdjęcie: Kazuo Yamasaki

[Ilustracje na stronie 18]

Zbiory (po lewej); następne banany w drodze (u góry)