Te uprzykrzone filtratory

W połowie lat osiemdziesiątych ubiegłego wieku w północnoamerykańskich Wielkich Jeziorach pojawiły się racicznice — małże wielkości paznokcia. Trafiły tu przypadkiem, z wodą balastową spuszczaną przez europejskie transportowce. W kanadyjskim piśmie Maclean’s uznano racicznicę za „sztandarowy przykład gwałtownie rozprzestrzeniających się gatunków wodnych”. Dlaczego?

Samiczka tego małża potrafi złożyć aż pół miliona jaj rocznie. Racicznice przytwierdzają się do dowolnego twardego podłoża, tworząc kolonie. Na jednym metrze kwadratowym może się ulokować nawet 700 000 osobników. Ich skupiska zatykają rury doprowadzające wodę do oczyszczalni czy hydroelektrowni. Są też utrapieniem dla właścicieli łodzi i przystani, którzy ponoszą przez nie duże straty.

A jednak pomimo tak złej reputacji małż ten ma pewną istotną zaletę. Może się on wkrótce okazać cennym sprzymierzeńcem naszego zdrowia. Specjaliści w zakresie ochrony środowiska od dłuższego czasu interesują się budową i funkcjonowaniem narządów racicznicy. Wiadomo o niej, że dobrze znosi trudne warunki życia i skutecznie oczyszcza wodę. Badania te prowadzą między innymi współpracujący ze sobą uczeni: amerykański parazytolog Thaddeus K. Graczyk z Uniwersytetu Johnsa Hopkinsa w Baltimore oraz kanadyjski naukowiec Yves de Lafontaine z ekologistycznej organizacji Environment Canada w Montrealu. Według informacji zamieszczonych w piśmie Maclean’s racicznica pochłania „wszystko, co tylko unosi się w wodzie — począwszy od tributylocyny, toksycznego składnika farb do malowania okrętów, a skończywszy na śmiertelnie niebezpiecznych pasożytach z rodzaju Cryptosporidium oraz pałeczce okrężnicy (Escherichia coli)”.

Pierwotniaka Cryptosporidium, wielkości krwinki czerwonej, trudno się pozbyć z wody pitnej. Jest odporny na większość środków dezynfekujących, na przykład chlor i ozon. „Tymczasem racicznice z powodzeniem potrafią odcedzić tak malusieńkie mikroorganizmy” — informuje Maclean’s. Zdaniem specjalistów „w ciepłej porze roku każdy dorosły osobnik może przefiltrować litr wody dziennie, usuwając glony, substancje mineralne, zanieczyszczenia, bakterie i inne niebezpieczne czynniki chorobotwórcze”. Ocenia się, że kolonia porastająca jeden metr kwadratowy powierzchni potrafi w ciągu dwóch godzin strawić 13 milionów pasożytów Cryptosporidium.

To, czego naukowcy dowiadują się o zdolności oczyszczania wody przez racicznicę, wymownie świadczy o doskonałej równowadze istniejącej między wszystkimi dziełami Bożymi.

[Prawa własności do ilustracji, strona 31]

Palce chwytające racicznicę: U.S. Geological Survey; pozostałe małże: © Rob and Ann Simpson/Visuals Unlimited; Cryptosporidium: H.D.A. Lindquist, U.S. EPA