Starożytna tradycja — piñata

OD NASZEGO KORESPONDENTA Z MEKSYKU

DZIECI z sąsiedztwa mają fiestę. Słychać, jak podekscytowane krzyczą: „Dale! Dale! Dale!” (Uderz! Uderz! Uderz!). Zaglądamy do ogrodu, a tam między dwoma drzewami wisi kolorowy osiołek z masy papierowej (papier mâché). Przy wtórze zagrzewających okrzyków dziecko z zawiązanymi oczami i kijem w ręku stara się rozbić osiołka. Kiedy ten w końcu pęka, ze środka wysypują się słodycze, owoce i zabawki. Wszyscy ze śmiechem rzucają się na niespodzianki. Maluchy najwyraźniej świetnie się bawią. Jak się dowiadujemy, osiołek nosi nazwę piñata, a tradycja rozbijania go podczas fiesty praktykowana jest w Meksyku oraz innych krajach Ameryki Łacińskiej.

Skąd się wziął zwyczaj rozbijania piñata i dlaczego jest tak popularny? Czy ma jakieś szczególne znaczenie? Postanowiliśmy to sprawdzić.

Pochodzenie piñata

Według popularnej opinii coś w rodzaju piñata pierwsi wymyślili Chińczycy. Podczas uroczystości noworocznych, które wyznaczały też początek wiosny, kolorowymi kijami rozbijali figurki przedstawiające krowy, woły lub bawoły. Pokrywali je barwnym papierem i napełniali pięcioma rodzajami ziaren. Papier palono, a popiół zbierano, by zapewnić sobie szczęście w nadchodzącym roku.

Uważa się, że w XIII wieku wenecki podróżnik Marco Polo przywiózł ten zwyczaj z Chin do Włoch; nazwa piñata wywodzi się od włoskiego słowa pignatta („gliniany garnek”). Z czasem zamiast ziaren zaczęto piñata napełniać różnymi drobiazgami, biżuterią lub słodyczami. Potem ów zwyczaj upowszechnił się w Hiszpanii. Tradycyjnie kukłę rozbija się w pierwszą niedzielę Wielkiego Postu. * Najwidoczniej na początku XVI wieku hiszpańscy misjonarze sprowadzili piñata do Meksyku.

Jednakże owi misjonarze mogli być zaskoczeni (podobnie zresztą jak i my), odkrywszy, że rodowici mieszkańcy Meksyku mają już podobny zwyczaj. Aztekowie, świętując narodziny boga słońca i wojny Huitzilopochtli, pod koniec roku stawiali na słupie w jego świątyni gliniany garnek. Do przystrojonego różnobarwnymi piórami garnka wkładano niewielkie cenne przedmioty. Potem rozbijano go kijem, a rozsypane skarby składano w ofierze wizerunkowi boga. Z kolei u Majów popularna była zabawa, podczas której uczestnicy z zawiązanymi oczami  uderzali gliniane naczynie zawieszone na sznurku.

Podczas kampanii nawracania Indian hiszpańscy misjonarze pomysłowo wykorzystywali piñata między innymi jako symbol chrześcijańskiej walki z Diabłem i grzechem. Tradycyjna piñata to rodzaj glinianego garnka pokrytego kolorowym papierem. Formowano go w kształcie siedmioramiennej gwiazdy z frędzlami na końcach, które miały symbolizować siedem grzechów głównych: pychę, chciwość, nieczystość, zazdrość, nieumiarkowanie w jedzeniu i piciu, gniew i lenistwo. Uderzanie z zakrytymi oczami w piñata przedstawiało ślepą wiarę i siłę woli w przezwyciężaniu pokusy lub zła, a niespodzianki znajdujące się w środku — nagrodę.

Piñata dzisiaj

Z czasem piñata stała się częścią tak zwanych posadas, * po dziś dzień obchodzonych w okresie świąt Bożego Narodzenia. (Piñata przypomina kształtem gwiazdę, która zaprowadziła astrologów do Betlejem). Rozbijanie jej to również nieodzowny element przyjęć urodzinowych. Zwyczaj ten bardzo wrósł w kulturę Meksyku i tak się upowszechnił, że piñatas produkuje się nawet na eksport.

Zauważyliśmy, że dla wielu mieszkańców tego kraju piñata utraciła swój  pierwotny religijny charakter i że jest uważana za zwykłą zabawę. Towarzyszy nie tylko obchodom posadas czy urodzinom, ale też okolicznościowym spotkaniom. Co więcej, można ją dostać nie tylko w kształcie gwiazdy. Czasem są to zwierzęta, kwiaty albo klowny.

Rozważając, czy zaplanować zabawę z piñata na spotkaniu towarzyskim, chrześcijanie powinni mieć wzgląd na sumienie innych (1 Koryntian 10:31-33). Istotą sprawy nie jest to, co ten zwyczaj oznaczał setki lat temu, ale jak jest postrzegany w danej okolicy obecnie. Oczywiście poglądy mogą się różnić w zależności od miejsca. Dlatego mądrość nakazuje nie robić z tego kwestii. Biblia radzi: „Niech każdy szuka korzyści nie swojej własnej, lecz drugiego” (1 Koryntian 10:24).

[Przypisy]

[Ilustracja na stronie 23]

Rozważając, czy zaplanować zabawę z „piñata” na spotkaniu towarzyskim, miej wzgląd na sumienie innych

[Ilustracja na stronie 23]

„Piñatas” mają przeróżne kształty i rozmiary