Ropa — błogosławieństwo czy przekleństwo?

W JAKIEJ mierze kraje uprzemysłowione są zależne od ropy i jej pochodnych? Bez ropy naftowej i gazu ziemnego trudno byłoby się im obejść. Jak zauważył Daniel Yergin w książce The Prize (Nagroda), taka sytuacja przyczyniła się do powstania „węglowodorowego społeczeństwa”. Pomyśl tylko o olejach opałowych, smarach, woskach, substancjach bitumicznych i otrzymywanych z ropy materiałach potrzebnych do budowy samolotów, samochodów, łodzi, a także do produkcji klejów, farb, ubrań z włókien poliestrowych, tenisówek, zabawek, barwników, aspiryny, dezodorantów i innych kosmetyków, płyt kompaktowych, komputerów, telewizorów i telefonów. Wiele osób codziennie używa mnóstwa spośród przeszło 4000 produktów uzyskiwanych w wyniku przetwarzania ropy. Mają one olbrzymi wpływ na życie współczesnego człowieka. Ale jakie szkody przemysł naftowy od początku swego istnienia wyrządza środowisku?

„Srogi władca”

Pod koniec 1940 roku, gdy wojna pomiędzy Rumunią a Węgrami wydawała się nieunikniona, nazistowski dyktator Adolf Hitler chętnie wystąpił w roli rozjemcy. Czy był to gest dobrej woli? Skądże. Tak naprawdę Hitler nie chciał, by kontrolę nad rumuńskimi szybami naftowymi przejął Związek Radziecki. Pragnienie opanowania złóż ropy stanowiło także jedną z przyczyn irackiej inwazji na Kuwejt w 1990 roku oraz udziału wielu państw w późniejszej kontrofensywie. Nie są to bynajmniej odosobnione wypadki. Jakże często chęć rozporządzania zasobami ropy prowadziła do konfliktów i cierpień.

Obecnie ropa naftowa nie tylko jest ważnym surowcem, ale też w ogromnej mierze oddziałuje na politykę i wzbudza zainteresowanie wielu wpływowych ludzi. Jak oświadczyli niedawno przedstawiciele OPEC, ropa nie jest zwykłym towarem, lecz „surowcem strategicznym”. Związane z nią embarga i rozmaite sankcje handlowe stanowią formę nacisku politycznego. Poza tym wieże wiertnicze, rafinerie i tankowce bywają celem ataków terrorystycznych, a to często wywołuje olbrzymie skażenia.

Przemysł naftowy oskarża się też o wyrządzanie szkód środowisku, gdyż emisja dwutlenku węgla może przyczyniać się do globalnych zmian klimatu. Według raportu sporządzonego przez meksykański koncern PEMEX — jedno z największych na świecie przedsiębiorstw naftowych — podczas kolejnych etapów przetwarzania ropy uwalniają się rozmaite zanieczyszczenia. Od podpisania protokołu konferencji w Kioto, na której przedstawiciele 161 państw zebrali się w celu przeciwdziałania globalnemu ociepleniu, minęło prawie sześć lat. Chociaż w tym okresie benzyna stała się czystsza, zdaniem wielu ludzi tak naprawdę niewiele się zmieniło. Z drugiej strony OPEC uważa, że ‛dzięki ropie naftowej sporo krajów cieszy się bogactwem i dobrobytem’. Ale czy rzeczywiście jest tak w każdym wypadku?

Niektórzy zwracają uwagę na zniszczenia powstałe wskutek eksploatacji szybów naftowych i budowy rurociągów. Inni mogą wskazywać na rosnącą rzeszę bezrobotnych w Arabii Saudyjskiej, kraju o największych złożach. Prezes OPEC Alí Rodríguez Araque oświadczył: „Rządy państw uprzemysłowionych ciągną ogromne zyski kosztem strat ponoszonych przez zakłady wydobywcze, rafinerie, a także konsumentów”.

Przedstawiciel organizacji CorpWatch, monitorującej korporacje międzynarodowe, powiedział: „Ropa naftowa wciąż króluje. Ale to srogi władca”.

Co zatem przyniesie przyszłość?