Jak rozpoznać poważne zaburzenia snu

CZASEM objawy mogą wskazywać, że cierpimy na poważne zaburzenie snu. Przewlekła bezsenność, która się utrzymuje ponad miesiąc, często wiąże się z innymi kłopotami, na przykład z depresją. Może też być symptomem jakiejś dolegliwości fizycznej.

Bezdech senny

W ciągu dnia Mario zmagał się z nadmierną sennością. Gdy prowadził samochód, żona musiała go uważnie obserwować, bo zdarzało się, że na chwilę tracił świadomość i potem tego nie pamiętał. Każdej  nocy głośno i nieregularnie chrapał, a niekiedy gwałtownie wyrywał się ze snu, z trudnością oddychając. *

U Maria wystąpiły klasyczne objawy bezdechu sennego. Może on trwać od dziesięciu sekund do dwóch — trzech minut. Chory często przewraca się na łóżku, z trudem łapiąc powietrze. Potem zasypia ponownie, a cykl zdarzeń powtarza się setki razy w ciągu nocy. Wyróżnia się trzy typy bezdechu sennego.

Centralny bezdech senny spowodowany jest brakiem polecenia z mieszczącego się w mózgu ośrodka odpowiedzialnego za rytm oddychania. W obturacyjnym bezdechu sennym dochodzi do zamknięcia górnych dróg oddechowych na poziomie nosogardła i zablokowania przepływu powietrza. Najczęściej występuje mieszany bezdech senny, który jest połączeniem obu wspomnianych typów. Ludzie cierpiący na te zaburzenia mogą się w końcu znaleźć w takim stanie, jak ktoś, kto noc w noc wcale nie sypia!

Schorzenie to stwarza szereg zagrożeń. Podczas pracy albo prowadzenia pojazdu osoby z bezdechem mogą na chwilę zasnąć. Do konsekwencji zalicza się też nadciśnienie tętnicze, powiększenie serca oraz wyższe ryzyko udaru lub niewydolności krążenia. Doktor William Dement z Uniwersytetu Stanforda ocenia, że każdego roku jakieś 38 000 Amerykanów umiera na choroby sercowo-naczyniowe będące rezultatem bezdechu sennego.

Chociaż na dolegliwość tę najczęściej skarżą się otyli mężczyźni powyżej 40 roku życia, może ona wystąpić w każdym wieku, nawet u małych dzieci. Jest kilka sposobów zapobiegania, ale wszystkie należy konsultować ze specjalistą. Najskuteczniejszą metodą leczenia obturacyjnego bezdechu sennego — pomijając operację — jest wentylacja pod stałym dodatnim ciśnieniem w drogach oddechowych. Na noc pacjent zakłada specjalną maskę, a regulator ciśnienia (odpowiednio ustawiony przez lekarza) dostarcza taką ilość powietrza, jaka jest potrzebna, by wyeliminować bezdech. Jeżeli to nie przynosi efektu, stosuje się zabieg chirurgiczny — na przykład za pomocą lasera lub fal radiowych usuwa się nadmiar tkanki z gardła.

Narkolepsja

Kolejnym zaburzeniem snu wymagającym leczenia jest narkolepsja — choroba neurologiczna, która powoduje dokuczliwą senność w ciągu dnia. Na przykład Buck ciągle był śpiący. Nawet podczas ważnych spotkań nagle zapadał w sen. Zaczął więc nosić w ręce klucze, żeby budził go ich brzęk, gdy upadną na podłogę. Potem pojawiła się u niego katapleksja — pod wpływem nagłej reakcji emocjonalnej wiotczały mu mięśnie nóg i bezwładnie upadał. Do tego doszły kolejne symptomy: porażenie senne (niezdolność do jakiegokolwiek ruchu przed zapadnięciem w sen i zaraz po przebudzeniu się) oraz sporadyczne halucynacje tuż przed zaśnięciem.

Narkolepsja ujawnia się zazwyczaj między 10 a 30 rokiem życia. U chorych występuje czasem tak zwane zachowanie automatyczne — zdają się zachowywać normalnie, choć nie są świadomi upływu czasu. Niestety, często choroba ta przez całe lata nie jest rozpoznawana. Dotkniętych nią postrzega się jako leniwych, ograniczonych umysłowo albo dziwnych.  Jak do tej pory pozostaje nieuleczalna, ale objawy można łagodzić farmakologicznie oraz przez wprowadzenie zmian w trybie życia. Skuteczność tych metod bywa jednak różna. *

Inne zaburzenia snu

Dwa kolejne zaburzenia, niekiedy występujące równocześnie, są związane z ruchami kończyn i powodują przewlekłą bezsenność. Pierwsze to okresowe zaburzenia ruchowe kończyn. Podczas snu chory wykonuje gwałtowne ruchy na skutek nagłych skurczów mięśni nóg, a czasem też rąk. Pomyślmy, co przeżywał mężczyzna imieniem Michael. Jak wykazały badania, takie dolegliwości budziły go co noc około 350 razy!

Drugim zaburzeniem jest zespół niespokojnych nóg, * w którym doznania odczuwane głęboko w mięśniach i w kolanach wywołują nieodparty przymus poruszania nogami, co uniemożliwia zaśnięcie. Uważa się, iż w niektórych przypadkach powodem tego zaburzenia jest brak ruchu albo słabe krążenie, a w innych — kofeina. Objawy tego zespołu może też nasilać alkohol.

Bruksizm to zgrzytanie zębami lub zaciskanie szczęk podczas snu. Jeżeli występuje regularnie, prowadzi do nadmiernego ścierania się zębów oraz dużego dyskomfortu, a co za tym idzie — bezsenności. Zależnie od stopnia nasilenia objawów zaleca się zabieg chirurgiczny albo zakładanie na noc specjalnej osłony na zęby.

Ten krótki przegląd zaledwie kilku zaburzeń snu pokazuje, że nie wolno ich bagatelizować. Leczenie może być bardziej lub mniej skomplikowane, ale często jest nieodzowne. Jeżeli masz takie dolegliwości lub ktoś z twoich bliskich cierpi na przewlekłą bezsenność bądź zdradza objawy poważnego zaburzenia snu, warto niezwłocznie skontaktować się ze specjalistą. Nawet jeśli terapia nie wyeliminuje całkowicie choroby, może zminimalizować towarzyszące jej ryzyko i ułatwić całej rodzinie znoszenie tej trudnej sytuacji. W przyszłości spełnią się obietnice Boże i „żaden mieszkaniec nie powie: ‚Jestem chory’”. Gdy Bóg uczyni „wszystko nowe”, choroby zostaną całkowicie usunięte (Izajasza 33:24; Objawienie 21:3-5).

[Przypisy]

[Ilustracja na stronie 10]

Leczenie zaburzeń snu powinno się odbywać pod nadzorem lekarza

[Ilustracja na stronie 10]

Chrapanie może być objawem bezdechu sennego

[Ilustracja na stronie 11]

Narkolepsję często błędnie postrzega się jako lenistwo

[Ilustracja na stronie 12]

Urządzenia regulujące ciśnienie w drogach oddechowych mogą łagodzić symptomy bezdechu sennego