„Co się ze mną dzieje?”

„Miałem wrażenie, że się obudziłem w zupełnie odmiennym świecie. Czułem się inną osobą w innym ciele” (Sam).

CZYM jest okres dojrzewania? Najkrócej mówiąc, to etap życia między dzieciństwem a dorosłością. Przechodzisz wtedy gwałtowne zmiany pod względem fizycznym, emocjonalnym, a nawet towarzyskim. W pewnym sensie jest to pasjonujący okres. Oznacza przecież, że zmierzasz do pełnoletności. Z drugiej strony pojawiają się wtedy nowe odczucia — niektóre mogą cię wprawiać w zakłopotanie czy wręcz przerażać.

Nie musisz się jednak bać tego etapu życia. To prawda, że pewne związane z nim sprawy mogą cię niepokoić. Zarazem jednak otwiera się przed tobą niezwykła droga do przemiany w osobę dorosłą. Zobaczmy, od czego zależy powodzenie tej przemiany. Najpierw zwróćmy uwagę na trudności, z jakimi borykają się nastolatki.

Pierwsze sygnały

W okresie dojrzewania w twoim organizmie zachodzą przeobrażenia przygotowujące cię do życia płciowego. Etap ten, zwany pokwitaniem, trwa kilka lat i obejmuje znacznie więcej niż tylko rozwój narządów płciowych.

U dziewcząt pokwitanie rozpoczyna się zazwyczaj między 10 a 12 rokiem życia, a u chłopców jakieś dwa lata później. Są to jednak tylko dane statystyczne. W pewnym poradniku dla nastolatków powiedziano, że „każdy ma własny zegar biologiczny, który decyduje,  kiedy mają nastąpić poszczególne zmiany typowe dla okresu dojrzewania”. Dodano też, że u różnych osób mogą się one rozpocząć w różnym wieku (The New Teenage Body Book). Nie musisz się więc niepokoić, jeśli zaczniesz dojrzewać wcześniej lub później niż twoi rówieśnicy.

Pokwitanie, gdy już się rozpocznie, wpływa na wygląd, uczucia i sposób myślenia. Rozważmy kilka fascynujących, choć jednocześnie trudnych aspektów tego wyjątkowego etapu życia.

„Co się dzieje z moim ciałem?”

Na początku pokwitania wzrasta stężenie pewnych hormonów: u dziewcząt głównie estrogenu, a u chłopców — testosteronu. Zmiany te są częściowo odpowiedzialne za następujące potem niezwykłe przeobrażenia fizyczne. W gruncie rzeczy odkąd przestałeś być niemowlęciem, nigdy nie rosłeś tak szybko jak teraz.

W okresie tym zaczynają dojrzewać twoje narządy płciowe, ale to tylko jedna z wielu oznak rozwoju fizycznego. Możesz na przykład gwałtownie urosnąć — jest to tak zwany skok pokwitaniowy. W dzieciństwie co roku przybywało ci jakieś pięć centymetrów. Teraz jednak nie zdziw się, jeśli w ciągu roku urośniesz nawet dziesięć centymetrów.

Z tego powodu możesz się czuć trochę niezdarny. To całkiem naturalne. Przecież rozmaite części twojego ciała rosną w niejednakowym tempie. Ale uzbrój się w cierpliwość — taka niezdarność typowa u dorastającej młodzieży nie trwa wiecznie.

Podczas pokwitania dziewczęta zaczynają miesiączkować (miesiączka lub inaczej menstruacja to okresowe wydalanie krwi, śluzu oraz fragmentów błony śluzowej macicy). * Zjawisku temu zazwyczaj towarzyszą bolesne skurcze, a także spadek poziomu niektórych hormonów. Ponieważ ma to wpływ zarówno na stan fizyczny, jak i emocjonalny, pojawienie się miesiączek bywa źródłem niepokoju. „Nagle musiałam sobie radzić z czymś zupełnie nowym” — wspomina 17-letnia Teresa. „Czułam się obolała i rozbita emocjonalnie. A w dodatku miało się to zdarzać każdego miesiąca!”

Gdy zaczniesz miesiączkować, nie wpadaj w panikę. Przecież to oznacza, że twoje ciało funkcjonuje normalnie. Z czasem nauczysz się radzić sobie z nieprzyjemnymi aspektami takiego stanu. Niektóre dziewczęta zauważyły na przykład, że zmniejszeniu bolesnych skurczów sprzyja regularna gimnastyka. Ale każdy organizm jest inny. Być może ty podczas menstruacji będziesz musiała znacznie ograniczyć aktywność fizyczną. Naucz się więc „słuchać” swego ciała i zapewniaj mu to, czego potrzebuje.

Podczas dorastania zarówno dziewczęta, jak i chłopcy przywiązują coraz większą wagę do swej powierzchowności. „Zaczęłam się przejmować tym, co ludzie sądzą o moim wyglądzie” — wyznaje Teresa. „Szczerze mówiąc,  zazwyczaj nie jestem z siebie zadowolona”. Dodaje: „Włosy mi się nie układają, ubrania źle na mnie leżą i jakoś nie mogę znaleźć dla siebie nic odpowiedniego!”

W okresie tym ciało może przysparzać ci jeszcze innych kłopotów. Na przykład gruczoły potowe stają się bardziej aktywne, przez co intensywniej się pocisz. Aby eliminować nieprzyjemny zapach, regularnie bierz kąpiel lub prysznic i często zmieniaj odzież. Warto też używać dezodorantów bądź antyperspirantów.

Aktywność wzmagają też gruczoły łojowe znajdujące się w skórze, dlatego niekiedy pojawiają się na niej krostki lub trądzik. „Zawsze kiedy chcę wyglądać jak najlepiej, wyskakują mi pryszcze” — lamentuje Ann. „Albo to moja wyobraźnia, albo one mają jakiś szósty zmysł i wiedzą, kiedy są najmniej pożądane!” Również Teresa ma problemy z trądzikiem. Opowiada: „Czuję się przez to brzydka i jestem przewrażliwiona na punkcie swego wyglądu. Gdy inni na mnie patrzą, wydaje mi się, że widzą tylko moje pryszcze!”

Oczywiście kłopoty ze skórą miewają także chłopcy. Zdaniem niektórych specjalistów są na nie nawet bardziej podatni niż dziewczęta. Tak czy inaczej, staraj się systematycznie myć części ciała wydzielające najwięcej łoju skórnego, między innymi twarz, szyję, ramiona, plecy i klatkę piersiową. Jeśli będziesz często myć włosy, zapobiegniesz rozprzestrzenianiu się tłuszczu na skórę. Możesz też stosować specjalne preparaty przeciwtrądzikowe. „Rodzice pomogli mi wybrać odpowiednie toniki i żele” — mówi Teresa. „Dbali też o to, bym nie jadła byle czego. Gdy dobrze się odżywiam i piję dużo wody, pryszcze zazwyczaj znikają”.

Kolejna zmiana, która dotyczy głównie chłopców, ma związek z głosem. W okresie dojrzewania struny głosowe się rozrastają, a wysokość głosu obniża. Bill nawet nie dostrzegł, kiedy to nastąpiło. „Nie zdawałem sobie sprawy, że mój głos się zmienił. Zauważyłem tylko, że gdy odbierałem telefon, ludzie przestali mnie mylić z mamą lub siostrą”.

Niekiedy jednak twój głos może się niespodziewanie załamać i nagle przybrać wysokie brzmienie. „Czułem się strasznie zażenowany” — wspomina Tyrone. „Przytrafiało mi się to wtedy, gdy byłem zdenerwowany lub podekscytowany. Starałem się nie ulegać zbytnio emocjom, ale oczywiście nie było to takie łatwe”. Dodał też: „Ale po roku czy dwóch mutacja się skończyła”. Jeśli i ty borykasz się z podobnym problemem, nie wpadaj w czarną rozpacz! Z czasem również twój głos się ustabilizuje i nabierze głębszego brzmienia.

„Dlaczego tak się czuję?”

Dorastających chłopców i dziewczęta niejednokrotnie opanowują rozmaite bolesne uczucia. Być może zacząłeś oddalać się od towarzyszy dziecięcych zabaw. Nie musiało dojść między wami do żadnej kłótni. Ale może dostrzegasz, że niewiele was łączy. Nawet rodzice, u których dotychczas szukałeś wsparcia i ochrony, teraz wydają się staromodni i nieprzystępni.

Czasami nastolatek czuje się przez to wyobcowany. Zdaniem niektórych badaczy poczucie osamotnienia w okresie dojrzewania zdarza się częściej i jest silniejsze niż w dzieciństwie czy w życiu dorosłym. Niejeden młody  człowiek zamyka się w sobie z obawy przed tym, by nie zostać uznanym za dziwaka. Inni odosabniają się, sądząc w głębi duszy, że nikt nie zechce się z nimi zaprzyjaźnić.

Większości nastolatków, podobnie jak ludziom dorosłym, zdarzają się chwile osamotnienia. Pamiętaj jednak, że takie stany przemijają. * Nie zapominaj też, że dorastasz i wszystko wokół ciebie zmienia się jak w kalejdoskopie. Zaczynasz zupełnie inaczej patrzeć na życie, na innych, a nawet na siebie. Osoba, którą widzisz w lustrze, niekiedy wyda ci się zupełnie obca! Być może podzielasz odczucia 17-letniego Steve’a, który wyznał: „Gdy człowiek zmienia się tak szybko, trudno mu dobrze rozumieć samego siebie”.

Jednym z najlepszych sposobów walki z samotnością jest nawiązywanie kontaktu z drugimi. Warto na przykład bliżej poznać osoby, które nie są twoimi rówieśnikami. Czy znasz kogoś starszego wiekiem, kto ucieszyłby się z twojej wizyty? Czy mógłbyś mu pomóc w jakichś pracach domowych, zwłaszcza jeśli potrzebuje takiego wsparcia? Biblia zachęca wszystkich — starych i młodych — by ‛się rozszerzali’ w okazywaniu uczuć bliźnim (2 Koryntian 6:11-13). Jeśli będziesz tak czynił, otworzą się przed tobą wspaniałe możliwości.

We wspomnianym fragmencie Biblii zawarto tylko jedną z wielu zasad, które pomagają chrześcijańskim nastolatkom radzić sobie z trudnościami okresu dorastania. Z następnego artykułu dowiesz się, jak potężny wpływ Słowo Boga może wywrzeć na twoje życie.

[Przypisy]

[Ramka na stronie 6]

Rodzice nie są doskonali

„W dzieciństwie uważałam rodziców za chodzące ideały. Gdy trochę podrosłam, miałam wrażenie, że — jak by to powiedzieć — nie są aż tacy mądrzy. Po prostu zrozumiałam, że nie są doskonali, i poczułam się zagubiona. Niestety, zaczęłam lekceważyć ich zdanie i rady. Jednak później, kiedy na własnej skórze doświadczyłam skutków swojego postępowania, w pełni odzyskałam szacunek dla nich. Oczywiście nie są doskonali, ale często mają rację. A nawet jeśli nie mają racji, to przecież są moimi rodzicami. Stopniowo zaczynamy się nawzajem traktować jak przyjaciele. Tak chyba zazwyczaj jest między dziećmi a rodzicami” (Teresa, 17 lat).

[Ilustracja na stronie 7]

Wielu młodych znalazło bliskich przyjaciół wśród osób w starszym wieku