Egzotyczne owoce znad Amazonki
Egzotyczne owoce znad Amazonki
OD NASZEGO KORESPONDENTA Z BRAZYLII
AÇAÍ, BACURI I CUPUAÇU — czy wiesz, co znaczą te słowa? Jeśli mieszkasz w Brazylii, to prawdopodobnie tak. Są to bowiem nazwy trzech egzotycznych owoców z Amazonii. Brazylijczycy delektują się ich wyjątkowym smakiem, zwłaszcza gdy stanowią one składnik deserów lodowych. Ale wykorzystuje się je też na inne sposoby. Poznajmy więc te niezwykłe owoce z dżungli.
Açaí — pożywny owoc
Açaí (euterpa warzywna) to smukła palma tropikalna, która dobrze się rozwija na wilgotnych terenach zalewowych i bagnach, zwłaszcza w delcie Amazonki i przy ujściu Tocantins w stanie Pará. Rośnie wzdłuż brazylijskiego wybrzeża Atlantyku od stanu Pará aż po stan Bahia. Jeśli znajdziesz się w jej naturalnym siedlisku, zapewne nogami będziesz brodził w wodzie, ale twoje czoło wskutek gorąca zaleje się potem. Cienki, lecz mocny pień nierzadko przekracza 20 metrów wysokości i jest zwieńczony pióropuszem liści.
Od sierpnia do grudnia palma ugina się pod ciężarem sześciu do ośmiu kiści açaí, a na każdej można znaleźć jakieś 700—900 owoców wielkości wiśni. Ale jak je zerwać z tak wysokiego drzewa? Niekiedy z włókien uzyskanych z niższych palm açaí ludzie wyplatają specjalne paski ułatwiające wspinaczkę, które owijają sobie wokół stóp. Następnie rękami podciągają się po pniu do góry i przesuwają nogi z przymocowanymi do nich paskami. Czynność tę powtarzają tak długo, aż dotrą na wierzchołek. Tam ścinają całą kiść. Czy zrzucają ją na dół? Nie, ponieważ zniszczyliby owoce. Schodzą więc w ten sam sposób, tym razem jednak muszą ostrożnie trzymać zdobycz.
Jak przyrządza się owoce açaí? Eduardo, młody mieszkaniec stanu Pará, wyjaśnia: „Moja mama wkłada açaí do garnka z ciepłą wodą i miesza je dopóty, dopóki skórka i cienka warstwa granatowego miąższu nie oddzielą się od pestek”. Owoce te są wysokokaloryczne i pożywne — zawierają sporo żelaza, wapnia, fosforu, potasu oraz witamin B1 i B2. Nic więc dziwnego, że cieszą się dużą popularnością wśród sportowców, którzy chcą nabrać tężyzny, a matki chętnie podają je dzieciom! Wielu Brazylijczyków pije napój sporządzony z owoców açaí wymieszanych z wodą, cukrem i mąką skrobiową. Eduardo dodaje je do suszonych krewetek i manioku. Można je też rozgniatać w gorącej wodzie i przecierać przez sitko, by otrzymać gęsty aromatyczny sok. Ale to nie ostatnie zastosowanie tej rośliny.
Palmę açaí można wykorzystywać jeszcze inaczej. Na przykład ze szczytu pędu uzyskuje się palmito, dość miękką białą substancję, która wzbogaca smak niejednej sałatki. Z korzeni palmy produkuje się leki przeciwpasożytnicze, a z włókien wyrabia miotły. Liście służą za pokarm zwierzętom lub za surowiec do wytwarzania papieru. Z kolei pień drzewa stanowi świetny materiał budulcowy.
Bacuri i cupuaçu
Bacuri (Platonia insignis) to ozdobne drzewo wysokości 20—30 metrów. Ma koronę przypominającą kształtem odwróconą szyszkę i wydaje owalne owoce wielkości pomarańczy z grubą żółtą skórką. Wewnątrz owoców znajdują się pestki otoczone białym, lepkim miąższem o słodko-kwaśnym smaku i przyjemnym zapachu. Soczysty miąższ obfituje w fosfor, żelazo i witaminę C. Mieszkańcy Brazylii sporządzają z niego syropy, galaretki, kompoty i napoje. Oleistych, bordowych pestek nie wyrzuca się, lecz stosuje w celach leczniczych do usuwania rozmaitych dolegliwości skórnych. A z żółtego drewna bacuri wyrabia się tarcicę.
Drzewo cupuaçu (Theobroma grandiflorum) jest spokrewnione z bardziej znanym kakaowcem (Theobroma cacao). Tłuszcz zawarty w nasionach cupuaçu przypomina masło kakaowe, z którego robi się czekoladę. Chociaż w gorącym i wilgotnym dorzeczu Amazonki drzewa te rosną dziko, są uprawiane w całej Brazylii. Szczególnie dobrze przyjęły się w nadmorskim stanie Espírito Santo.
Młode drzewo pokryte jest niezwykle wytrzymałą kasztanową korą, którą wykorzystuje się jako materiał budulcowy. W ósmym roku wyrastają pęki kwiatów i na długich gałęziach pokrytych rdzawymi liśćmi pojawiają się owalne włochate owoce o brunatnym kolorze. Owoc taki waży do 1,5 kilograma. Jego intensywny zapach może na początku podziałać odpychająco. Ale biały aromatyczny i kwaskowaty miąższ wyśmienicie nadaje się do sorbetu i innych deserów.
Jeśli kiedyś odwiedzisz Brazylię, skosztuj tutejszych wyjątkowych owoców. Lodziarnie w większych brazylijskich miastach serwują coraz więcej deserów o najróżniejszych tropikalnych smakach. Być może zająkniesz się, zamawiając sorbet z trudnymi do wypowiedzenia nazwami owoców, takimi jak: jaca, umbu, biribá, buriti, mangaba, murici, sapoti, cajarana, graviola, maracujá czy jabuticaba. Ale ich smak z pewnością dogodzi twemu podniebieniu!
[Ilustracja na stronie 15]
„Açaí”
[Prawa własności]
André Valentim/Tyba/BrazilPhotos
[Ilustracja na stronie 15]
Wspinaczka po owoce „açaí”
[Prawa własności]
Lena Trindade/BrazilPhotos
[Ilustracje na stronie 16]
„Bacuri” i drzewo po lewej
[Prawa własności]
Owoc bacuri: Geyson Magno/Ag. Lumiar
[Ilustracja na stronie 17]
„Cupuaçu”
[Ilustracje na stronie 17]
Smaczne lody z „cupuaçu” i drzewo w tle
[Prawa własności]
Tło: Silvestre Silva/Reflexo