Kres wszelkich  uprzedzeń

CZY zauważasz u siebie skłonności do uprzedzeń? Na przykład czy wyciągasz wnioski co do charakteru danej osoby na podstawie koloru jej skóry albo przynależności do określonej narodowości, grupy etnicznej lub plemienia — nawet jeśli tej osoby w ogóle nie znasz? A może jednak potrafisz w każdym człowieku dostrzec niepowtarzalne cechy i cenić go za nie?

W czasach Jezusa mieszkańcy Judei i Galilei na ogół nie utrzymywali „żadnych stosunków z Samarytanami” (Jana 4:9). Powiedzenie odnotowane w Talmudzie — „Obym nigdy nie zobaczył Samarytanina” — bez wątpienia odzwierciedlało odczucia wielu Żydów.

Uprzedzenia w stosunku do Samarytan mogły w jakimś stopniu udzielić się nawet uczniom Jezusa. Pewnego razu nie zostali życzliwie przyjęci w jednej z samarytańskich wiosek. Jakub i Jan zapytali wtedy Jezusa, czy mają na jej nieprzychylnych mieszkańców zesłać ogień. Jezus ich zganił, pokazując w ten sposób, że przejawiają niewłaściwe nastawienie (Łukasza 9:52-56).

Potem opowiedział przypowieść o człowieku, który w drodze z Jerozolimy do Jerycha został napadnięty przez bandytów. Przechodzili tamtędy dwaj religijni Żydzi, lecz nie byli skłonni mu pomóc. Ale zatrzymał się przy nim Samarytanin. Opatrzył mu rany i zadbał o to, by miał odpowiednią opiekę. Z całą pewnością okazał się prawdziwym bliźnim (Łukasza 10:29-37). Przypowieść ta mogła uświadomić słuchaczom Jezusa, że uprzedzenia przeszkadzają w dostrzeganiu u drugich zalet. Kilka lat później apostoł Jan powrócił do Samarii i głosił w wielu tamtejszych wioskach — może nawet w tej, którą kiedyś chciał zniszczyć (Dzieje 8:14-17, 25).

Również apostoł Piotr musiał się okazać bezstronny, gdy anioł polecił mu głosić o Jezusie setnikowi rzymskiemu Korneliuszowi. Piotr nie miał zwyczaju zadawać się z przedstawicielami innych narodów; poza tym Żydzi raczej nie pałali miłością do rzymskich żołnierzy (Dzieje 10:28). Ale kiedy zrozumiał, iż taka jest wola Boża, powiedział: „Z całą pewnością dostrzegam, że Bóg nie jest stronniczy, lecz w każdym narodzie godny jego upodobania jest człowiek, który się go boi i czyni to, co prawe” (Dzieje 10:34, 35).

Dlaczego należy walczyć z uprzedzeniami

Uprzedzenia stanowią pogwałcenie fundamentalnej zasady, której nauczał Jezus: „Wszystko, co chcecie, żeby ludzie wam czynili, wy też im podobnie czyńcie” (Mateusza 7:12). Któż chciałby, żeby nim pogardzano z powodu miejsca urodzenia, koloru skóry czy pochodzenia? Uprzedzenia naruszają również Bożą zasadę bezstronności. Jak czytamy  w Biblii, Jehowa „z jednego człowieka uczynił wszystkie narody ludzkie, żeby zamieszkiwały na całej powierzchni ziemi” (Dzieje 17:26). Wszyscy ludzie są zatem braćmi.

Co więcej, Bóg ocenia każdego indywidualnie. Nie potępia nikogo za to, co zrobili jego rodzice albo dalsi przodkowie (Ezechiela 18:20; Rzymian 2:6). Nawet ucisk ze strony jakiegoś narodu nie jest uzasadnionym powodem, by nienawidzić wszystkich jego przedstawicieli, zwłaszcza że prawdopodobnie nie są oni za to osobiście odpowiedzialni. Jezus uczył swych naśladowców: „Miłujcie swych nieprzyjaciół i módlcie się za tych, którzy was prześladują” (Mateusza 5:44, 45).

Dzięki tym pouczeniom pierwsi chrześcijanie pokonali uprzedzenia i stworzyli wyjątkową międzynarodową społeczność braterską. Chociaż pochodzili z najróżniejszych kręgów kulturowych, nazywali siebie braćmi i siostrami i tak też się traktowali (Kolosan 3:9-11; Jakuba 2:5; 4:11). Zasady, które wtedy pomogły im dokonać zmian, mogą przynieść takie same rezultaty również dzisiaj.

Walka z uprzedzeniami w dobie obecnej

Każdy z nas ma w pewnych kwestiach ustalone poglądy, ale nie muszą one prowadzić do wrogości. W książce The Nature of Prejudice (Skąd się biorą uprzedzenia) powiedziano: „Wcześniej wyrobione opinie stają się uprzedzeniami tylko wtedy, gdy nowe informacje nie zmieniają tych opinii”. Uprzedzenia można zazwyczaj pokonać, gdy ludzie bliżej się poznają. Jak jednak zauważono we wspomnianym źródle, „jedynie ten rodzaj kontaktu, który skłania ludzi do robienia czegoś wspólnie, może doprowadzić do zmiany podejścia”.

W taki właśnie sposób John, Nigeryjczyk z plemienia Ibo, wyzbył się niechęci do osób z plemienia Hausa.  Wspomina: „Na uniwersytecie poznałem kilku studentów z plemienia Hausa. Zauważyłem, że są to ludzie z zasadami, i zaprzyjaźniliśmy się. Z jednym z nich przez pewien czas współpracowałem i bardzo dobrze się między nami układało. Natomiast moim poprzednim współpracownikiem był student z plemienia Ibo. Niestety, nie poczuwał się nawet do zrobienia tego, co do niego należało”.

Sposób na pokonanie uprzedzeń

Jak donosi raport UNESCO przeciwko rasizmowi, „cennym narzędziem do walki z nowymi formami rasizmu, dyskryminacji oraz izolacji społecznej może być edukacja”. Świadkowie Jehowy uważają, że najlepszą pomocą w tym względzie jest edukacja biblijna (Izajasza 48:17, 18). Kiedy ludzie stosują się do zasad z Pisma Świętego, podejrzliwość ustępuje miejsca szacunkowi, a płomień nienawiści gaszony jest miłością.

Świadkowie Jehowy przekonali się, że Biblia naprawdę pomaga przezwyciężyć uprzedzenia. Daje motywację oraz stwarza możliwości angażowania się we wspólne zajęcia z przedstawicielami różnych kręgów kulturowych i grup etnicznych. Christina, wspomniana w pierwszym artykule z tej serii, jest Świadkiem Jehowy. Opowiada: „Zebrania w Sali Królestwa umacniają moje poczucie własnej wartości. Czuję się tam bezpieczna, ponieważ widzę, że nikt nie żywi do mnie uprzedzeń”.

Jasmin, która również jest Świadkiem Jehowy, po raz pierwszy doznała szykan z powodu przynależności rasowej, gdy miała dziewięć lat. Mówi: „Czwartek zawsze jest dla mnie najprzyjemniejszym dniem tygodnia, bo wieczorem chodzę do Sali Królestwa. Tam ludzie okazują mi miłość. Sprawiają, że czuję się kimś szczególnym, a nie pogardzanym”.

Również w przedsięwzięciach organizowanych przez Świadków Jehowy biorą udział ochotnicy z różnych środowisk. Simon urodził się w Wielkiej Brytanii, ale jego rodzina pochodzi z Karaibów. Pracując jako murarz w świeckich firmach budowlanych, doświadczył wielu przykrości. Ale nie zdarzało się to przez całe lata, gdy razem ze swymi duchowymi braćmi usługiwał w charakterze niepłatnego ochotnika. „Pracuję ze Świadkami Jehowy z najróżniejszych krajów”, mówi Simon, „ale nauczyliśmy się żyć ze sobą w zgodzie. Część z nich to moi najlepsi przyjaciele”.

Oczywiście Świadkowie Jehowy nie są doskonali. Dlatego może się okazać, że niektórzy będą musieli nieustannie walczyć z zakorzenionymi w nich uprzedzeniami. Ale świadomość tego, że Bóg nie jest stronniczy, dodaje sił, by właśnie tak postępować (Efezjan 5:1, 2).

Walka z uprzedzeniami przynosi wiele korzyści. Kiedy stykamy się z ludźmi innego pochodzenia, wzbogaca to nasze życie. Co więcej, za pośrednictwem swego Królestwa Bóg wkrótce ustanowi świat, w którym będą mieszkać tylko ludzie prawi (2 Piotra 3:13). A wtedy uprzedzenia znikną na zawsze.

[Ramka na stronie 11]

Czy żywisz uprzedzenia?

Chcąc się przekonać, czy bezwiednie nie żywisz jakichś uprzedzeń, zadaj sobie następujące pytania:

1. Czy zakładam, że przedstawiciele określonej narodowości lub grupy etnicznej albo jakiegoś regionu odznaczają się niepożądanymi cechami, takimi jak głupota, lenistwo czy skąpstwo? (Na tego typu uprzedzeniach opiera się wiele dowcipów).

2. Czy nie jestem skłonny przypisywać imigrantom lub osobom o innej przynależności etnicznej winy za problemy gospodarcze i społeczne mojego kraju?

3. Czy z powodu panującej w moim regionie odwiecznej wrogości do innego narodu sam też odczuwam niechęć do tej nacji?

4. Czy każdego człowieka, którego spotykam, potrafię traktować indywidualnie — bez względu na jego kolor skóry, kulturę albo pochodzenie etniczne?

5. Czy z przyjemnością zapoznaję się z ludźmi z innego kręgu kulturowego? Czy jestem gotów zdobyć się w tym celu na jakiś wysiłek?

[Ilustracja na stronie 8]

W przypowieści o miłosiernym Samarytaninie Jezus pokazał, jak pokonywać uprzedzenia

[Ilustracja na stronie 8]

W domu Korneliusza Piotr powiedział: „Z całą pewnością dostrzegam, że Bóg nie jest stronniczy”

[Ilustracja na stronie 9]

Zasady biblijne jednoczą ludzi z różnych środowisk

[Ilustracja na stronie 9]

Świadkowie Jehowy stosują w praktyce to, czego się uczą

[Ilustracja na stronie 10]

Christina

„Zebrania w Sali Królestwa umacniają moje poczucie własnej wartości”

[Ilustracja na stronie 10]

Jasmin

„Ludzie okazują mi miłość. Sprawiają, że czuję się kimś szczególnym, a nie pogardzanym”

[Ilustracje na stronie 10]

Simon, jeden z ochotników pracujących na budowie

„Nauczyliśmy się żyć ze sobą w zgodzie”