„OSTATNIMI laty coraz trudniej pogodzić pracę zawodową, życie rodzinne i inne zobowiązania” — czytamy w opublikowanej niedawno książce na temat stosunków w rodzinie. Rzeczywiście, przyszło nam żyć w stresujących czasach. Nie dziwi to jednak osób, które analizują Biblię, gdyż w Księdze tej przepowiedziano, że będą to „krytyczne czasy trudne do zniesienia” (2 Tymoteusza 3:1-5).

„Stres to normalne zjawisko” — mówi Jesús, ojciec trojga dzieci. „Trzeba się więc nauczyć, jak sobie z nim radzić”. Łatwiej powiedzieć, niż zrobić? Owszem, ale mogą ci w tym pomóc zasady biblijne oraz pewne praktyczne wskazówki.

Jak sobie radzić ze stresem w miejscu pracy

Czy jesteś zestresowany pracą zawodową? Jeżeli będziesz cierpiał w milczeniu, sytuacja może jeszcze się pogorszyć. Biblijna Księga Przysłów 15:22 powiada: „Plany zostają zniweczone, gdzie nie ma poufnej rozmowy”.

Specjaliści radzą, by o problemach rozmawiać z pracodawcą. Dopóki o nich nie wie, nie może ci pomóc. Nie znaczy to, że masz dawać upust złości i rozgoryczeniu. „Spokój uśmierza wielkie grzechy” — czytamy w Księdze Kaznodziei 10:4. Przedstaw sprawę rzeczowo i nie bądź napastliwy. Może uda ci się przekonać pracodawcę, że złagodzenie stresu przełoży się na wzrost wydajności.

Podobnie rzecz się ma z innymi trudnościami wyłaniającymi się w miejscu zatrudnienia, takimi jak napięcia i konflikty między pracownikami. Postaraj się znaleźć skuteczne rozwiązanie. Niewykluczone, że trzeba poszukać odpowiednich materiałów, w czym mogą ci pomóc artykuły publikowane na łamach naszego czasopisma. * A jeżeli nie ma widoków na poprawę sytuacji, czasami warto zastanowić się nad zmianą pracy.

Rozładowywanie napięć spowodowanych trudnościami finansowymi

Biblia podaje też wskazówki, jak sobie radzić z troskami materialnymi. Jezus Chrystus usilnie zachęcał: „Przestańcie się zamartwiać o swe dusze, jeśli chodzi o to, co będziecie jeść lub co będziecie pić, albo o swe ciała, jeśli chodzi o to, w co się będziecie ubierać” (Mateusza 6:25). Jak to zrobić? Pielęgnuj ufność, że Jehowa Bóg zaspokoi  twoje podstawowe potrzeby (Mateusza 6:33). Obietnice Boże to nie puste słowa. Podtrzymują na duchu miliony współczesnych chrześcijan.

Oczywiście w sprawach finansowych należy się kierować „praktyczną mądrością” (Przysłów 2:7; Kaznodziei 7:12). Biblia przypomina: „Nic nie przynieśliśmy na świat, nic też nie możemy wynieść. Mając więc wyżywienie i odzież oraz schronienie, będziemy z tego zadowoleni” (1 Tymoteusza 6:7, 8). Poprzestawanie na małym jest rozsądne i praktyczne. Wspomniany wcześniej niepełnosprawny Leandro wspólnie z żoną postanowili rozważniej gospodarować pieniędzmi. Leandro tłumaczy: „Staramy się oszczędzać. Nie palimy niepotrzebnie światła, więc płacimy niższe rachunki za prąd. Wyjazdy samochodem planujemy tak, by za jednym razem załatwić kilka spraw. Dzięki temu wydajemy mniej na paliwo”.

Rodzice mogą wpoić dzieciom właściwy stosunek do pieniędzy. Carmen, córka Leandra, przyznaje: „Mam skłonność do kupowania pod wpływem impulsu, ale rodzice pomagają mi ustalić, co jest konieczne, a co nie. Z początku trudno mi było się przestawić. Nauczyłam się jednak odróżniać zachcianki od potrzeb”.

Wymiana myśli — antidotum na stres

Dom powinien być oazą spokoju. Niestety, często jest miejscem, gdzie przeżywa się najwięcej stresów. Powód? W książce Survival Strategies for Couples (Strategie ratowania małżeństwa) czytamy: „Małżonkowie, (...) którzy są zestresowani albo wrogo do siebie nastawieni, przyznają, że u podstaw nieporozumień najczęściej leży brak wymiany myśli”.

Umiejętność prowadzenia wymiany myśli pomagają ulepszyć zasady podane w Biblii. Księga ta powiada, że jest „czas milczenia i czas mówienia”, a „słowo w słusznym czasie — jakże jest dobre!” (Kaznodziei 3:1, 7; Przysłów 15:23). Pamiętając o tym, nie będziesz poruszać drażliwej sprawy wtedy, gdy twój partner jest zmęczony lub podenerwowany. Czy nie lepiej poczekać na odpowiedni moment — gdy będzie bardziej skłonny cię wysłuchać?

Oczywiście jeśli miałeś ciężki dzień w pracy, nie jest łatwo być spokojnym i cierpliwym. Co jednak może się stać, gdy w przykrych słowach dasz upust goryczy? Jak mówi Biblia, „słowo bolesne wywołuje gniew” (Przysłów 15:1). Natomiast „przyjemne wypowiedzi są plastrem miodu, słodyczą dla duszy i lekarstwem dla kości” (Przysłów 16:24). Być może będziesz musiał się zdobyć na nadzwyczajne starania, by w rozmowach ze współmałżonkiem wyzbyć się „złośliwej goryczy i gniewu, i srogiego zagniewania, i krzyku, i obelżywej mowy” (Efezjan 4:31). Ale taki wysiłek się opłaca. Partnerzy, którzy dbają o wymianę myśli, wspierają się nawzajem i podnoszą na duchu. „Mądrość jest  u tych, którzy się wspólnie naradzają” — czytamy w Księdze Przysłów 13:10. *

Trudna sztuka rozmawiania z dziećmi

Pielęgnowanie wymiany myśli z dziećmi nie jest łatwe, zwłaszcza gdy ciągle brakuje czasu. Biblia zachęca rodziców, by rozmawiali z dziećmi przy każdej sposobności, na przykład ‛siedząc w domu czy idąc drogą’ (Powtórzonego Prawa 6:6-8). „Trzeba szukać okazji” — mówi Leandro. „Kiedy jadę z synem samochodem, wykorzystuję czas na rozmowę”.

Niektórym rodzicom trudno jest rozmawiać z dziećmi. Alejandra, matka trojga dzieci, przyznaje: „Nie umiałam słuchać. Ponieważ nie było między nami porozumienia, czułam się rozdrażniona i winna”. Co zrobić w takiej sytuacji? Bądź „prędki do słuchania” (Jakuba 1:19). „Uważne słuchanie niezwykle skutecznie łagodzi napięcie” — wyjaśnia dr Bettie B. Youngs. Staraj się zatem być dobrym słuchaczem. Utrzymuj kontakt wzrokowy. Nie bagatelizuj trosk dziecka. Zachęcaj je do wyrażania uczuć. Zadawaj stosowne pytania. Nie szczędź zapewnień o swej miłości i z przekonaniem mów, że ufasz, iż będzie postępować mądrze (2 Tesaloniczan 3:4). Módl się razem z nim.

Dbanie o zdrową wymianę myśli wymaga wysiłku, ale sprzyja rozładowaniu napięcia w rodzinie. Dzięki dobremu kontaktowi z dziećmi zorientujesz się, czy nie przeżywają jakichś stresów. Jeżeli rozumiesz ich odczucia i sytuację, będziesz w stanie udzielać im mądrych rad. A poza tym gdy młodzi ludzie mogą się zwierzyć, są mniej skłonni odreagowywać napięcia złym zachowaniem.

Podział obowiązków domowych

Kiedy zarówno mąż, jak i żona pracują zawodowo, obowiązki domowe mogą się stać kolejnym źródłem stresów. Dlatego niektóre pracujące matki unikają obciążania się zbędnymi zajęciami. Dochodzą na przykład do wniosku, że nie mają warunków, by przyrządzać czasochłonne posiłki. Jezus poradził pewnej kobiecie zajętej przygotowywaniem wystawnych potraw: „Potrzebnych jest niewiele rzeczy lub nawet tylko jedna” (Łukasza 10:42). A zatem upraszczaj sobie życie. W książce The Single-Parent Family (Rodzina niepełna) zachęcono: „Gotuj potrawy jednogarnkowe — będzie mniej zmywania”. Zrezygnowanie z niektórych zajęć niewątpliwie może zapobiegać narastaniu napięcia.

W domu i tak zawsze jest mnóstwo rzeczy do zrobienia. Pewna matka pracująca zawodowo  opowiada: „Gdy byłam młodsza, potrafiłam się ze wszystkim uporać. Z wiekiem staje się to coraz trudniejsze. Zaczynam odczuwać skutki szalonego tempa życia. Pomoc pozostałych członków rodziny świadczy więc o ich trosce i oszczędza mi silnych stresów”. Dzięki współpracy wszystkich domowników można podołać obowiązkom, nikogo nimi nie przeciążając. W książce poświęconej wychowywaniu dzieci zauważono: „Przydzielanie dzieciom zadań w domu to jeden z najlepszych sposobów, by (...) czuły się przydatne. Stałe obowiązki wyrabiają dobre nawyki i właściwe podejście do pracy”. Wspólne wykonywanie zajęć domowych stanowi też wyśmienitą okazję, by ze sobą pobyć.

Młoda Julieta mówi: „Kiedy odciążam mamę, widzę, że ma lepszy nastrój. Uczy mnie to odpowiedzialności i jednocześnie sprawia radość. Dzięki temu cenię mój dom. A nabyte umiejętności na pewno mi się przydadzą”. Mary Carmen ma podobne spostrzeżenia: „Rodzice od dzieciństwa uczyli nas samodzielności. Odnosimy z tego ogromny pożytek”.

Mądre sposoby opanowywania stresu

We współczesnym świecie nie da się uniknąć stresu. Można jednak nauczyć się go łagodzić (zobacz ramkę na stronie 10). Pomocne w tym będzie kierowanie się zasadami biblijnymi. Jeżeli na przykład jakaś sytuacja cię przytłacza, pamiętaj, że „istnieje przyjaciel bardziej przywiązany niż brat” (Przysłów 18:24). Porozmawiaj o problemie z dojrzałym przyjacielem lub ze współmałżonkiem. „Nie duś tego w sobie” — radzi socjolog Ronald L. Pitzer. „Zwierz się ze swych uczuć i zmartwień rozważnej osobie, która okaże zrozumienie i troskę”.

W Biblii czytamy też o ‛wyświadczaniu dobra swej duszy’ (Przysłów 11:17). Dbanie o własne potrzeby jest jak najbardziej słuszne. „Lepsza jest garść wytchnienia niż dwie garści trudu i pogoń za wiatrem” (Kaznodziei 4:6). Możesz być mile zaskoczony, jak wiele daje zarezerwowanie odrobiny czasu dla siebie — choćby kilku minut z rana, by w spokoju wypić filiżankę herbaty, poczytać, pomodlić się czy porozmyślać.

Dobrze jest również pamiętać o umiarkowanej aktywności fizycznej i racjonalnym odżywianiu. W książce The Single-Parent Family napisano: „Poświęcając sobie trochę cennego czasu i sił, zasilasz jakby własne konto. (...) Kiedy ciągle dajesz z siebie, koniecznie musisz uzupełniać wydatkowane siły, gdyż w przeciwnym razie narażasz się na emocjonalny debet lub wręcz bankructwo”.

Poza tym Biblia zachęca do rozwijania przymiotów przydatnych w panowaniu nad stresem, takich jak łagodność, cierpliwość i życzliwość (Galatów 5:22, 23; 1 Tymoteusza 6:11). Co więcej, daje nam nadzieję — obiecuje nastanie nowego świata, w którym przeminie wszystko, co przysparza ludziom cierpień! (Objawienie 21:1-4). Warto zatem nabrać zwyczaju codziennego czytania Biblii. Jeżeli chciałbyś, żeby ktoś ci w tym pomógł, Świadkowie Jehowy nieodpłatnie stawiają się do dyspozycji.

Oczywiście chrześcijanie nie prowadzą zupełnie bezstresowego życia. Ale jak powiedział Jezus, mogą nie dopuścić do tego, by przytłoczyły ich troski życiowe (Łukasza 21:34, 35). Jeśli nawiążesz przyjaźń z Jehową Bogiem, On stanie się dla ciebie prawdziwym schronieniem! (Psalm 62:8). Pomoże ci radzić sobie z codziennymi stresami.

[Przypisy]

[Napis na stronie 11]

„Gdy byłam młodsza, potrafiłam się ze wszystkim uporać. Z wiekiem staje się to coraz trudniejsze. Zaczynam odczuwać skutki szalonego tempa życia”

 [Ramka i ilustracje na stronie 10]

Jak łagodzić stres

▪ Codziennie przeznaczaj czas na odpoczynek

▪ Zdrowo się odżywiaj i nie przebieraj miary w jedzeniu

▪ Regularnie uprawiaj umiarkowane ćwiczenia, na przykład energicznie spaceruj

▪ Jeżeli coś cię martwi, porozmawiaj o tym z przyjacielem

▪ Spędzaj więcej czasu z rodziną

▪ Dziel się obowiązkami domowymi

▪ Poznaj swoje ograniczenia fizyczne i emocjonalne

▪ Wyznaczaj sobie rozsądne cele; nie bądź perfekcjonistą

▪ Bądź dobrze zorganizowany; opracuj sobie wyważony, realistyczny plan zajęć

▪ Rozwijaj przymioty chrześcijańskie, takie jak łagodność i cierpliwość

▪ Rezerwuj trochę czasu dla siebie

[Ilustracja na stronie 7]

Jeżeli przeżywasz stresy w pracy, spokojnie porozmawiaj o tym z pracodawcą

[Ilustracja na stronie 8]

Rodzice mogą omawiać z dziećmi sposoby ograniczenia wydatków

[Ilustracja na stronie 8]

Warto, by młodzi mówili o swych troskach komuś, kto może im pomóc

[Ilustracja na stronach 8, 9]

Wszyscy mogą włączać się w prace domowe