„Wściekam się na rodziców i mówię coś przykrego, choć wcale tak nie myślę. Potem ich unikam, dopóki mi nie przejdzie” (13-letnia Kate).

„Niepewność to mój największy wróg. Czasami czuję się tak, jakby coś wewnątrz mnie umierało” (19-letni Ivan).

UCZUCIA to potężna siła. Oddziałują na to, jak myślimy i jak postępujemy. Mogą pobudzać do dobrego lub do złego. Potrafią też przytłoczyć. „Rzadko kiedy jestem z siebie zadowolony” — mówi 20-letni Jacob. „Często nie udaje mi się sprostać moim własnym oczekiwaniom. Czasami po prostu płaczę albo tak się irytuję, że wybucham na innych. Trudno mi zapanować nad emocjami”.

Chcąc jednak stać się dojrzałym, odpowiedzialnym człowiekiem, trzeba się nauczyć trzymania uczuć na wodzy. Zdaniem niektórych specjalistów umiejętność panowania nad emocjami i funkcjonowania w społeczeństwie jest cenniejsza niż wysoki poziom inteligencji. Również Biblia przypisuje tej umiejętności duże znaczenie. W Księdze Przysłów 25:28 czytamy: „Człowiek nieopanowany jest jak miasto z rozwalonym murem” (Biblia warszawska). Dlaczego uczucia tak łatwo wymykają się spod kontroli?

Trudy dorastania

Z emocjami borykają się ludzie w różnym wieku i z różnych środowisk. Ale w okresie dorastania może to być wyjątkowo trudne. Ruth Bell pisze w książce Changing Bodies, Changing Lives (Nowe ciało, nowe życie): „Nastolatki często gubią się w chaosie uczuć — szalonych, radosnych, przerażających i mieszanych. Wiele osób doznaje w tej samej chwili krańcowo odmiennych emocji. (...) Uczucia potrafią się zmienić dosłownie z minuty na minutę”.

Młodym ludziom brakuje też doświadczenia (Przysłów 1:4). Kiedy więc stykasz się z nową sytuacją lub wyzwaniem, masz prawo być niepewny czy wręcz przytłoczony. Na szczęście Stwórca doskonale rozumie twoje  uczucia. Zna nawet nękające cię ‛niepokojące myśli’ (Psalm 139:23). A w swoim Słowie podał zasady, które pomogą ci w opanowywaniu emocji.

Sposoby panowania nad uczuciami

Panowanie nad emocjami zaczyna się od kontrolowania sposobu myślenia. Negatywne myśli mogą pozbawiać sił do działania (Przysłów 24:10). Jak jednak pielęgnować pozytywne nastawienie przydatne w kontrolowaniu uczuć?

Trzeba odrzucać od siebie przykre myśli, które wpędzają w przygnębienie i rodzą niepewność. Warto natomiast koncentrować się na rzeczach pozytywnych — zgodnie z biblijną radą, by zwracać uwagę na to, co „poważne” i „prawe” (Filipian 4:8). Chociaż wcale nie jest to proste, wysiłki przyniosą efekty.

Młoda kobieta imieniem Jasmine żali się: „To wszystko mnie przygniata. Nowa praca, nowe obowiązki. Jestem wyczerpana emocjonalnie. Brakuje mi tchu”. To naturalne, że młodego człowieka ogarniają czasami takie uczucia, pozbawiając go wiary we własne siły. Biblia wspomina o Tymoteuszu, który choć był w pełni kompetentny do wykonywania powierzonych mu zadań, najwyraźniej uważał, że się do nich nie nadaje (1 Tymoteusza 4:11-16; 2 Tymoteusza 1:6, 7).

Kiedy masz sprostać jakiemuś nowemu wyzwaniu, być może czujesz się niepewnie i uważasz, że absolutnie mu nie podołasz. Warto jednak nie poddawać się takim negatywnym myślom. Skoncentruj się na samym zadaniu. Chcąc wykonać je jak najlepiej, dopytuj się o szczegóły i stosuj do otrzymanych wskazówek (Przysłów 1:5, 7).

W miarę osiągania wprawy będziesz się czuł coraz pewniej. Nie skupiaj się na swych słabościach, gdyż to mogłoby cię zniechęcać do dalszej pracy nad sobą. Kiedy apostoł Paweł spotkał się z krytyką, odpowiedział: „Nawet jeśli jestem niewprawny w mowie, to na pewno nie pod względem poznania” (2 Koryntian 10:10; 11:6). Nabieraj więc wiary we własne siły, pamiętając o swych mocnych stronach i prosząc Boga o pomoc w walce ze słabościami. On naprawdę może ci jej udzielić, tak jak to robił w przeszłości (Wyjścia 4:10).

W panowaniu nad uczuciami pomoże ci również stawianie sobie rozsądnych, realistycznych celów oraz świadomość własnych ograniczeń. Unikaj krzywdzących porównań z innymi. W Liście do Galatów 6:4 Biblia mądrze radzi: „Niech każdy sprawdza, jakie jest jego dzieło, a wtedy będzie miał powód do radosnego uniesienia ze względu na samego siebie, a nie w porównaniu z drugim”.

Powściągaj gniew

Niemałego wysiłku może też wymagać hamowanie gniewu. Podobnie jak wspomniana na wstępie Kate, sporo młodych ludzi wyładowuje złość w słowach lub w czynach.

To prawda, że niekiedy gniew jest naturalną reakcją. Warto jednak pamiętać o pierwszym zabójcy, Kainie. Kiedy „zapałał wielkim gniewem”, Bóg ostrzegł go, że może to prowadzić do ciężkiego grzechu, po czym zapytał: „Ty zaś — czy nad nim zapanujesz?” (Rodzaju 4:5-7). Kain zlekceważył tę przestrogę, ale ty możesz z pomocą Bożą zapanować nad gniewem i uniknąć popełnienia grzechu!

I znów kluczowe znacznie ma opanowanie myśli. W Księdze Przysłów 19:11 czytamy: „Wnikliwość człowieka powściąga jego gniew i jest rzeczą piękną, gdy przechodzi on do porządku nad występkiem”. Jeśli ktoś cię zdenerwuje, spróbuj wniknąć, dlaczego tak się zachował. Czy zranił cię celowo? A może postąpił impulsywnie lub nieświadomie? Biorąc poprawkę na cudze błędy, naśladujemy miłosierdzie Boga i powściągamy swój gniew.

A co wtedy, gdy masz uzasadnione powody do gniewu? Pismo Święte mówi: „Bądźcie  srodze zagniewani, a jednak nie grzeszcie” (Efezjan 4:26). Jeżeli to konieczne, porozmawiaj z osobą, która cię zdenerwowała (Mateusza 5:23, 24). A może najlepiej będzie wyzbyć się urazy i przejść nad wszystkim do porządku dziennego?

Rzecz ciekawa, na to, czy umiesz zapanować nad gniewem, duży wpływ mogą mieć twoi przyjaciele. Dlatego Biblia radzi: „Nie przestawaj z nikim, kto jest skory do gniewu; i nie zadawaj się z mężem miewającym ataki złości, żebyś się nie zapoznał z jego ścieżkami i wręcz nie zastawił sidła na swą duszę” (Przysłów 22:24, 25).

W towarzystwie ludzi, którzy starają się panować nad gniewem, łatwiej będzie i tobie rozwijać tę umiejętność. Takie osoby spotkasz w chrześcijańskim zborze Świadków Jehowy. Sporo z nich jest starszych od ciebie i ma większe doświadczenie. Zapoznaj się z nimi. Obserwuj, jak radzą sobie z problemami. Gdybyś znalazł się w kłopocie, być może skorzystasz z ich „umiejętnego kierownictwa” (Przysłów 24:6). Jacob, którego wypowiedź cytowaliśmy wcześniej, opowiada: „Dojrzały przyjaciel, który przypomina mi o radach ze Słowa Bożego, to prawdziwy skarb. Kiedy pamiętam, że Jehowa mnie kocha pomimo moich rozterek, potrafię zapanować nad emocjami i zachować spokój”.

Inne praktyczne kroki

Autorzy popularnej książki zachęcającej do gimnastyki napisali: „Niezliczone badania dowodzą, że aktywność fizyczna wpływa na procesy biochemiczne zachodzące w twoim organizmie, a poprzez nie na twój nastrój. Od rodzaju aktywności ruchowej zależy poziom hormonów i tlenu w organizmie”. Nie ma wątpliwości: ruch to zdrowie. W Biblii czytamy: „Ćwiczenie fizyczne ma pewną wartość” (1 Tymoteusza 4:8, Today’s English Version). Postaraj się zatem regularnie ćwiczyć. Może to dobrze wpływać na twoje emocje. Podobne korzyści przynosi zdrowy sposób odżywiania.

Zwróć też uwagę na to, jakiej słuchasz muzyki i jak spędzasz wolny czas. W biuletynie The Harvard Mental Health Letter opublikowano następujące wnioski wypływające z pewnych badań: „Oglądanie scen przemocy (...) wzbudza agresję i złość. (...) Miłośnikom brutalnych filmów nasuwały się agresywne myśli i wzrastało im ciśnienie krwi”. Bądź więc wybredny w kwestii rozrywki (Psalm 1:1-3; 1 Koryntian 15:33).

Jednak najlepszym sposobem na opanowanie emocji jest nawiązanie bliskiej więzi ze Stwórcą. On zaprasza nas wszystkich, byśmy rozmawiali z Nim w modlitwie, wylewając swoje serce. „O nic się nie zamartwiajcie” — zachęcał apostoł Paweł. „Niech wasze gorące prośby zostaną przedstawione Bogu (...); a pokój Boży, który przewyższa wszelką myśl, będzie strzegł waszych serc i władz umysłowych”. Możesz wypracować siłę wewnętrzną, dzięki której podołasz różnym sytuacjom życiowym. Apostoł dodał jeszcze: „Do wszystkiego mam siłę dzięki temu, który mi udziela mocy” (Filipian 4:6, 7, 13).

Młoda Malika mówi: „Nauczyłam się modlić, modlić i jeszcze raz modlić. Świadomość, że Jehowie na mnie zależy, pomaga mi zachować równowagę i trzymać w ryzach emocje”. Z pomocą Boga ty też możesz się nauczyć panować nad uczuciami.

[Napis na stronie 19]

Panowanie nad emocjami zaczyna się od kontrolowania sposobu myślenia

[Ilustracja na stronie 20]

Panowania nad emocjami możesz się uczyć od osób starszych