KAŻDEGO roku 15 sierpnia na greckiej wyspie Tínos odbywają się obchody wielkiego święta religijnego. Tysiące osób przybywa, by uczcić Marię, matkę Jezusa, oraz jej ikonę, mającą rzekomo cudowną moc. * W pewnym dziele wyjaśniono: „Ze szczególną wiarą i oddaniem czcimy Najświętszą Theotokos [Bożą Rodzicielkę], Matkę naszego Pana, i błagamy ją o opiekę oraz szybkie udzielenie nam schronienia i pomocy. Zwracamy się też do czyniących cuda Świętych — mężczyzn i kobiet — o zaspokojenie naszych potrzeb duchowych i cielesnych (...) Z głęboką czcią całujemy i wielbimy ich święte relikwie i ikony”.

Wiele osób uważających się za chrześcijan bierze udział w podobnych praktykach. Ale czy oddawanie Bogu czci za pomocą wizerunków ma uzasadnienie w Piśmie Świętym?

Pierwsi chrześcijanie

Zobaczmy, co się wydarzyło około roku 50 n.e., kiedy to apostoł Paweł odwiedził Ateny, słynące z kultu wizerunków. Wyjaśnił Ateńczykom, że Bóg „nie mieszka w świątyniach ręką zbudowanych, ani nie jest obsługiwany rękami ludzkimi, jak gdyby czegoś potrzebował”. Dlatego „nie powinniśmy mniemać, że Istota Boska jest podobna do złota albo srebra, albo kamienia, do czegoś wyrzeźbionego dzięki kunsztowi i pomysłowości człowieka” (Dzieje 17:24, 25, 29).

Chrześcijańskie Pisma Greckie, zwane Nowym Testamentem, wielokrotnie ostrzegają przed bałwochwalstwem. Na przykład apostoł Jan napisał do chrześcijan: „Strzeżcie  się bożków” (1 Jana 5:21). A Paweł zapytał w liście do Koryntian: „Jakąż ugodę ma świątynia Boża z bożkami?” (2 Koryntian 6:16). Wielu pierwszych chrześcijan posługiwało się w przeszłości wizerunkami religijnymi. Apostoł Paweł przypomniał o tym Tesaloniczanom: „Od waszych bożków zawróciliście do Boga, aby być niewolnikami żywego i prawdziwego Boga” (1 Tesaloniczan 1:9). Pierwsi naśladowcy Chrystusa mieliby niewątpliwie taki sam stosunek do ikon.

„Chrześcijanie” przejmują kult wizerunków

W dziele Encyclopædia Britannica wyjaśniono, że „w ciągu pierwszych trzech stuleci istnienia Kościoła chrześcijańskiego nie rozwinęła się żadna sztuka sakralna i na ogół Kościół z całą mocą opierał się jej wprowadzeniu. Na przykład Klemens Aleksandryjski krytykował (pogańską) sztukę religijną za to, że zachęca ludzi do wielbienia stworzenia zamiast Stwórcy”.

Jak doszło do tego, że używanie wizerunków stało się tak popularne? Wspomniana encyklopedia podaje: „Mniej więcej w połowie III wieku w Kościele chrześcijańskim zaczęto tworzyć malowidła i je uznawać, choć nie bez ostrego sprzeciwu niektórych gmin. Dopiero gdy na początku IV stulecia Kościół chrześcijański został rzymską religią państwową z cesarzem Konstantynem na czele, w kościołach pojawiły się obrazy, które z czasem zadomowiły się na trwałe w życiu religijnym ludzi”.

Powszechną praktyką wśród pogan, którzy w tamtym czasie nawracali się na chrześcijaństwo, był kult wizerunków imperatora. „Kult cesarza obejmował czczenie jego portretu, namalowanego na płótnie lub drewnie, a stąd był już tylko krok do oddawania czci obrazom religijnym” — wyjaśnia John Taylor w książce Icon Painting (Malarstwo ikonowe). I tak miejsce pogańskiego kultu obrazów zajął kult wizerunków Jezusa, Marii, aniołów i „świętych”. Najpierw zaczęto się nimi posługiwać w kościołach, a potem coraz częściej pojawiały się w domach.

Oddawanie Bogu czci „duchem i prawdą”

Jezus powiedział, że słudzy Boga muszą oddawać Mu cześć „duchem i prawdą” (Jana 4:24). Kiedy więc szczera osoba chce dowiedzieć się prawdy na temat kultu wizerunków, musi sięgnąć do Słowa Bożego.

Biblia zawiera na przykład wypowiedź Jezusa: „Ja jestem drogą i prawdą, i życiem. Nikt nie przychodzi do Ojca inaczej, jak tylko przeze mnie” (Jana 14:6). Paweł oświadczył, że „jeden jest Bóg, jeden też pośrednik między Bogiem a ludźmi, człowiek, Chrystus Jezus” i że „Chrystus (...) ujmuje się za nami” (1 Tymoteusza 2:5; Rzymian 8:34). Role powierzone Jezusowi nabierają jeszcze większego znaczenia, gdy czytamy, że Chrystus „może całkowicie wybawić tych, którzy przez niego przystępują do Boga, ponieważ zawsze żyje, aby się za nimi ujmować” (Hebrajczyków 7:25). To właśnie w imię Jezusa Chrystusa powinniśmy modlić się do Boga. Nikt inny nie jest w stanie go zastąpić, a już na pewno nie jakiś martwy obraz. Dzięki wiedzy ze Słowa Bożego każdy, kto szuka prawdy, może czcić „Ojca duchem i prawdą”. Zazna też błogosławieństw wynikających z praktykowania właściwej formy wielbienia Boga, gdyż zgodnie ze słowami Jezusa „właśnie takich szuka Ojciec, aby go czcili” (Jana 4:23).

[Przypis]

[Prawa własności do ilustracji, strona 20]

Boris Subacic/​AFP/​Getty Images