OD NASZEGO KORESPONDENTA Z HISZPANII

„Któż nie wpada w zachwyt na widok waszych rytmicznych kroków, czystości i perfekcji stylu, waszego ułożenia i wyczucia równowagi?” (RAFAEL ALBERTI, POETA HISZPAŃSKI).

GASNĄ światła, a z głośników zaczyna płynąć muzyka. Na arenie pojawia się jeździec na białym koniu tańczącym w rytm melodii. Za chwilę wyłaniają się kolejni jeźdźcy, których wierzchowce w doskonałej harmonii zataczają wolty i wykonują zwroty. Widzowie z zapartym tchem obserwują, jak te szlachetne rumaki poruszają się z niezwykłą gracją.

Królewska Andaluzyjska Szkoła Jazdy, mieszcząca się w hiszpańskim mieście Jerez de la Frontera, ze swych tańczących koni słynie na cały świat. Przygotowywane tam pokazy to prawdziwy balet, do którego choreografia została oparta na ćwiczeniach klasycznej sztuki ujeżdżenia (ekwitacji) oraz stylu nazywanym doma vaquera. * Uroku całemu widowisku przydaje tradycyjna hiszpańska muzyka oraz XVIII-wieczne stroje jeźdźców.

Czystej rasy koń hiszpański

Zwierzęta występujące w spektaklach to konie hiszpańskie czystej rasy, nazywane też  andaluzyjskimi. Tysiące lat temu konie te żyły w górach Półwyspu Iberyjskiego. Rzymianie upodobali je sobie jako wierzchowce bojowe.

Konie andaluzyjskie wyróżnia siła, posłuszeństwo, zwinność i majestatyczność ruchów. O ich wartości decyduje niezwykła natura — są ogniste, a zarazem uległe. Dzięki swej sile i sprężystości potrafią zaprezentować bardzo trudne chody i skoki. Żeby jednak z tych wspaniałych rumaków zrobić pełnych wdzięku tancerzy, trzeba się nieźle natrudzić.

Szkolenie

Królewską Andaluzyjską Szkołę Jazdy założył w roku 1972 Álvaro Domecq. Konie poddawane są tam skrupulatnemu treningowi, dzięki któremu wyrabiają sobie mięśnie. Z czasem nabywają takiej sprawności, że z wirtuozowską precyzją wykonują niełatwe ewolucje. Ten rodzaj sztuki ujeżdżenia kultywuje się w dwóch znanych ośrodkach: we wspomnianej szkole w Hiszpanii oraz w Hiszpańskiej Szkole Jazdy w Wiedniu. Przygotowywane w nich spektakle wprawiają w zachwyt widzów i robią wrażenie nawet na najbardziej wymagających trenerach koni.

Aby dojść do perfekcji, jeździec i koń muszą dużo trenować. Ćwiczą razem przez pięć dni w tygodniu po siedem godzin. Trwa to zazwyczaj cztery lata. Najpierw koń uczy się marszu w przód na polecenie jeźdźca. Po doskonałym opanowaniu podstawowych chodów musi się nauczyć przenosić podczas ruchu środek ciężkości w kierunku zadu. Umiejętność ta pozwala zwierzęciu skoncentrować siły w tylnej części tułowia, co jest niezbędne do wykonywania trudniejszych ćwiczeń.

Chody, które koń musi wyćwiczyć, należą do dwóch grup: chody naturalne i sztuczne. Opanowanie tych pierwszych polega na udoskonaleniu naturalnych ruchów: stępa, kłusa i galopu. Chody sztuczne, opracowane przez wyższą szkołę jazdy, są oparte na pełnej harmonii między koniem a jeźdźcem. Wymagają niezwykłej precyzji i ogromnej siły fizycznej (zobacz ramkę „Podstawowe chody klasycznego ujeżdżenia”).

„Aby wykonywać skomplikowane ćwiczenia naszej szkoły, koń i jeździec muszą nawiązać bardzo bliską więź” — mówi José María Sánchez Cobos, reżyser widowiska. „Koń andaluzyjski uchodzi za jedną z najszlachetniejszych ras i niektóre z tych zwierząt naprawdę zaprzyjaźniają się z jeźdźcem. Czasami jednak koń i jeździec nie mogą dojść do porozumienia i trzeba dokonać zmiany”.

Zapytany o wrażliwość koni na muzykę, José María wyjaśnia: „Konie nie odbierają muzyki tak jak my, ale podczas popisu najwyraźniej ulegają jej wpływowi. Bez wątpienia reagują na tradycyjne melodie, które stanowią nieodłączny element spektaklu, a ponadto nie pozostają obojętne na aplauz publiczności”.

Konie wyczuwają też troskliwą opiekę, którą roztacza się nad nimi w szkole. Przed występem są poddawane starannym zabiegom pielęgnacyjnym, a codziennie po treningu czeka je odświeżająca kąpiel. Ponieważ ich skóra jest bardziej wrażliwa niż ludzka, wymaga szczególnej dbałości.

José María dodaje: „W Hiszpanii mówi się: Na pierwszych siedem lat warto powierzyć konia przyjacielowi, by go wyćwiczył, przez następnych siedem lat cieszysz się nim ty sam, a potem możesz go już oddać wrogowi. Ale w naszej szkole nie całkiem się to potwierdza. Jeden z koni, Zamorano, występował przed publicznością, choć miał już 22 lata!”

Rezultaty tych wszystkich skrupulatnych zabiegów oraz szkolenia są widoczne na arenie. Widzowie mogą się przekonać, jak bardzo zgrany duet tworzą koń i jeździec oraz z jakim wdziękiem te silne zwierzęta poruszają się w rytm tradycyjnej hiszpańskiej muzyki. Nic więc dziwnego, że w końcowych słowach swego utworu Alberti nazwał je „końmi tańczącymi na wietrze”.

[Przypis]

 [Ramka i ilustracje na stronie 17]

Podstawowe chody klasycznego ujeżdżenia

Określenie „chody” odnosi się do różnych sposobów poruszania się konia. Poniżej przedstawiamy najważniejsze z nich:

Piaff: Rytmiczny kłus w miejscu.

Pasaż: Bardzo wolny kłus, podczas którego koń unosi wysoko nogi, co sprawia wrażenie tańca.

Lewada: Koń unosi przednie nogi wysoko nad ziemię i utrzymuje się pod kątem 45 stopni w stosunku do podłoża. Wymaga to nadzwyczajnego kontrolowania mięśni i doskonałej równowagi.

Kurbeta: Koń wykonuje serię podskoków na tylnych nogach, podczas gdy przednie pozostają uniesione.

Kapriola: Koń wybija się w górę, a gdy osiąga najwyższy punkt, podciąga przednie nogi pod klatkę piersiową, a zadnie wyrzuca do tyłu.

ZAPRZĘGI KONNE

Inna konkurencja pokazu to powożenie zaprzęgami — po hiszpańsku enganche. Zwierzęta ciągną tradycyjne powozy, zachowując doskonałą harmonię, co również wymaga lat treningu. Powożący mają na sobie piękne stroje, a konie ozdobną uprząż. Spektakl ten przypomina widzom czasy, kiedy to zaprzęgi były podstawowym środkiem transportu.

[Prawa własności]

Piaff, pasaż i kapriola: Fotografía cedida por la Real Escuela Andaluza; kurbeta, lewada i zaprzęg: Fundación Real Escuela Andaluza del Arte Ecuestre

[Prawa własności do ilustracji, strona 15]

Fotografía cedida por la Real Escuela Andaluza