Od naszego korespondenta z Rumunii

 Źródła Dunaju tryskają w Niemczech, na stokach Szwarcwaldu. Z początku Dunaj płynie wartko na wschód przez Austrię i wzdłuż jej granicy ze Słowacją. Następnie skręca na południe i przecina Węgry — ma już wtedy spore rozmiary. Potem przetacza się przez pogranicze Chorwacji oraz Serbii i Czarnogóry. Wzdłuż granicy bułgarskiej jest szeroką rzeką, płynącą teraz wolniej i tworzącą liczne zakola. Później kieruje się na północ do Rumunii i w końcu dochodzi do granicy rumuńsko-ukraińskiej.

Po drodze Dunaj zasilany jest przez liczne dopływy (mniej więcej 300) i stopniowo staje się potężną, mulistą masą wód, uchodzącą do Morza Czarnego. Ale zanim skończy swój bieg, rozgałęzia się w piękną deltę. W pobliżu miasta Tulcza w południowo-wschodniej Rumunii rzeka rozwidla się na trzy główne ramiona. Są to Kilia, Sulina i Święty Jerzy, wpadające do Morza Czarnego.

Tymi trzema odnogami, dzielącymi się na wiele mniejszych, wody Dunaju leniwie toczą się przez deltę, tworząc niezliczone moczary i jeziora. Z namułu rzecznego zmieszanego z piaskiem morskim formują się tam spore ławice i wyspy. Niektóre ławice, na przykład te w regionie Caraorman, mają nawet po 6 metrów wysokości i wyglądają jak skrawki pustyni.

Ale delta Dunaju to nie tylko przemieszczające się masy piasku i mułu. Ma ona powierzchnię około 5000 kilometrów kwadratowych i obejmuje najrozleglejszy w Europie obszar mokradeł. Spora jej część (1700 kilometrów kwadratowych)  to zbiorowisko zarośli trzcinowych, prawdopodobnie największe na świecie.

Duże połacie piaszczystych brzegów porośnięte są majestatycznymi lasami wiązowymi, dębowymi i olchowymi. Pnie pokrywa gąszcz pnączy rywalizujących ze sobą o światło, takich jak dzika winorośl, bluszcz czy obwojnik grecki. Delta odgrywa rolę olbrzymiego naturalnego filtru i stanowi największą oczyszczalnię wód w Europie.

Ostoja fauny

Delta Dunaju to prawdziwy raj dla milionów ptaków należących do przeszło 300 gatunków. Jest terenem lęgowym mniej więcej połowy wszystkich żyjących na świecie pelikanów różowych oraz ponad 60 procent kormoranów małych. Tutaj spędzają zimy prawie wszystkie ocalałe bernikle rdzawoszyje, gatunek zagrożony wyginięciem. W marcu pelikany budują gniazda i składają jaja na trudno dostępnych pływających wysepkach trzcinowych; jesienią odlatują do delty Nilu, do Grecji i na wybrzeża azjatyckie — niektóre wędrują aż do Indii.

Ujście Dunaju jest atrakcyjne dla ptactwa nie tylko ze względu na doskonałe warunki środowiskowe, lecz także na obfitość ryb, których w sieci odnóg tworzących deltę występuje ponad 90 gatunków. Z tego łowiska pochodzi aż połowa ryb słodkowodnych trafiających na rumuńskie stoły. Jednym z najbardziej znanych gatunków jest jesiotr. W sezonie rozrodczym jesiotry płyną w górę Dunaju na tarło. Ich ikra, czyli kawior, to drogi i ceniony przysmak.

Nie ma tutaj zbyt wiele lądu; z wody wystaje zaledwie 13 procent obszaru delty. Miejscową faunę reprezentują wilki, lisy, zające i piżmaki. Delta jest również ostoją pewnych ginących gatunków zwierząt, między innymi wydr i norek europejskich (futra z norek cieszyły się kiedyś wyjątkową popularnością wśród elegantek). Roi się tu także od owadów: doliczono się ich przeszło 1800 gatunków.

Ekosystem zasługujący na ochronę

W roku 1991 delta Dunaju znalazła się na Liście Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego UNESCO, a w następnym roku uznano ją za rezerwat biosfery. Siedziba władz administracyjnych rezerwatu znajduje się w Tulczy. Rybołówstwo w delcie regulują przepisy, mimo to kłusownicy wyrządzają wiele szkód.

Tak czy inaczej, stan tego regionu w dużym stopniu zależy od ośrodków przemysłowych i innych miast, z których ścieki trafiają do Dunaju na całej jego długości (2850 kilometrów). W przeszłości Dunaj w swym dolnym biegu przecinał spore tereny trawiaste, stanowiące naturalny filtr, toteż masy wód docierały do delty oczyszczone. Niestety, powierzchnia tych łąk zmalała prawie o 80 procent.

Obecnie delta powiększa się kosztem Morza Czarnego — rocznie przesuwa się w przód o jakieś 30 metrów. Od tysięcy lat Dunaj kształtuje tę zdumiewająco zróżnicowaną krainę, która czerpie zeń ożywcze siły i stale się odradza.

[Mapy na stronie 24]

[Patrz publikacja]

UKRAINA

MOŁDAWIA

RUMUNIA

Bukareszt

Delta Dunaju

MORZE CZARNE

Dunaj

BUŁGARIA

[Ilustracja na stronie 24]

Zarośla trzcinowe delty, jedne z największych na świecie, są ostoją wielu gatunków zwierząt

[Ilustracja na stronie 24]

Piżmak

[Ilustracje na stronie 25]

Delta jest terenem lęgowym mniej więcej połowy wszystkich pelikanów różowych

[Ilustracja na stronie 26]

Delta to raj dla zimorodków i przeszło 300 innych gatunków ptaków

[Ilustracje na stronie 26]

W delcie Dunaju żyje ponad 1800 gatunków owadów

[Prawa własności do ilustracji, strona 24]

Wszystkie zdjęcia: Silviu Matei

[Prawa własności do ilustracji, strona 25]

Wszystkie zdjęcia: Silviu Matei

[Prawa własności do ilustracji, strona 26]

Wszystkie zdjęcia: Silviu Matei