OD NASZEGO KORESPONDENTA Z WIELKIEJ BRYTANII

BASS ROCK wznosi się na jakieś 110 metrów i ma około dwóch kilometrów w obwodzie. Ta niewielka wyspa leży na północny wschód od szkockiego miasta Edynburg, w zatoce Firth of Forth. Podobno gnieździ się tam aż 100 000 głuptaków, czyli 10 procent całej populacji tego fascynującego ptaka morskiego. *

Na początku XX wieku polowano na głuptaki ze względu na mięso. Ich tłuszcz wykorzystywano w celach leczniczych, a puch ceniono jako surowiec na pościel. Aby wypełnić jeden materac, potrzeba było puchu mniej więcej z 300 ptaków! Ich jaja, będące kiedyś rarytasem, obecnie nie są już uważane za przysmak.

Głuptaki żyją około 30 lat i zazwyczaj łączą się w pary na całe życie. Są to ptaki wędrowne i w styczniu wracają na swoje miejsca lęgowe, których zresztą zaciekle bronią. Na Bass Rock ich gniazda z wodorostów i traw ułożone są  w odległości jakiegoś metra od siebie. Ptaki te lubią miejsca smagane wiatrami, ułatwiające im pionowe starty i lądowania.

Obserwowanie głuptaków jest niezwykle intrygujące. Kiedy głuptak wyciąga szyję z dziobem skierowanym do góry, oznacza to, że szykuje się do lotu. A gdy się nisko pochyla i zwraca głowę w stronę innego ptaka, rozpościerając skrzydła, ostrzega, że będzie bronił swego gniazda. Pary w okresie godowym uprawiają „szermierkę” na dzioby. Samica ulega, gdy samiec delikatnie szczypie ją w szyję. Głuptaki co roku wychowują jedno pisklę. W trakcie wysiadywania któreś z rodziców ogrzewa jajo stopami.

Dorosły osobnik ma białe upierzenie, na którym wyróżniają się czarne koniuszki skrzydeł, osiągających po rozpostarciu nawet dwa metry. Natomiast młode są czarne w białe kropki. Dwanaście tygodni po wykluciu młode waży już więcej od rodziców. Ma dodatkowe warstwy tłuszczu, które pozwolą mu odbyć późniejszą wędrówkę.

Młode usamodzielniają się, gdy po raz pierwszy dają nura do morza. Niestety, większość z nich nie przeżywa tego skoku, bo tak naprawdę oznacza on ześlizgnięcie się w dół urwiska. Ptak często łamie wtedy skrzydło albo nogę. Ten, który bezpiecznie wyląduje w wodzie, instynktownie zacznie łowić ryby. W końcu głuptaki wyruszają w podróż, czasami aż do Afryki Zachodniej, a na Bass Rock powracają nieraz po trzech, czterech latach.

Widok głuptaków pikujących do wody w poszukiwaniu zdobyczy jest niezwykły. Osiągają wtedy prędkość nawet 100 kilometrów na godzinę! Zanim z wysokości jakichś 30 metrów dadzą nura do wody, cofają skrzydła do tyłu na kształt strzały i zamykają nozdrza. Oczy osłania im błona ochronna. Znajdujące się pod skórą „poduszki” powietrzne amortyzują uderzenie, które może być tak silne, że czasami ryby zostają ogłuszone, a woda rozpryskuje się na dużą wysokość.

Pod wodą głuptaki poruszają skrzydłami i nogami, szukając zdobyczy. Żywią się makrelami, szprotkami, śledziami oraz dobijakami. Mogą łowić bez przerwy nawet przez 30 godzin. Niektóre zapuszczają się w tym celu aż na wybrzeża Norwegii.

Na Bass Rock gnieździ się również dziesięć innych gatunków ptaków morskich. Ale ich pozycji zagraża ciągle rozwijająca się kolonia głuptaków. Co ciekawe, mniej więcej od XV wieku Bass Rock traktowane było jako ustronie na modlitwę i rozmyślania. Potem wzniesiono fortyfikacje i przez jakiś czas była tam kolonia karna. Chociaż w zbudowanej w roku 1902 latarni morskiej nikt już nie mieszka, wciąż rzuca ona snop ostrzegawczego światła przy ujściu rzeki.

Ogród latarnika od dawna zarósł chwastami, za to panoszą się w nim głuptaki. Aby przyjrzeć się tym ptakom bliżej, turyści mogą wsiąść na statek w niewielkim porcie North Berwick i opłynąć wyspę. Przy bezwietrznej pogodzie wycieczka jest wspaniałym przeżyciem.

Ale dzięki współczesnej technice nawet podczas największych sztormów turyści nie będą rozczarowani. W North Berwick, w Szkockim Centrum Ptaków Morskich, można zobaczyć specjalny film, który pokazuje każdy aspekt życia na Bass Rock. Tak czy inaczej, turyści mogą podziwiać tych wyjątkowych nurków z Bass Rock. To naprawdę niezapomniane przeżycie.

[Przypis]

[Ilustracja na stronie 27]

Pikując do wody, głuptaki osiągają prędkość nawet 100 kilometrów na godzinę

[Prawa własności]

© NHPA/​Bill Coster

[Prawa własności do ilustracji, strona 26]

Zdjęcie dwóch głuptaków: Stefan Ernst/​Naturfoto-Online; tło: Jörn Meier/​Naturfoto-Online