OD NASZEGO KORESPONDENTA Z WIELKIEJ BRYTANII

NIE każdy wprawdzie lubi chrząszcze, ale biedronki zjednały sobie powszechną sympatię. * Dzieci są zafascynowane tymi malutkimi kolorowymi stworzonkami, a ogrodnicy i rolnicy czekają na nie z otwartymi ramionami. Co sprawia, że są tak lubiane?

Dlaczego popularna?

Większość gatunków tego pożytecznego chrząszcza uwielbia jeść mszyce, czyli drobne owady o miękkim ciele, które żywią się sokami roślin uprawianych w ogrodzie i w polu (zdjęcie po lewej). Dorosłe osobniki potrafią w ciągu swego życia spałaszować kilka tysięcy mszyc! Nie mniejszy apetyt dopisuje larwom biedronek. Poza tym chrząszcze te zjadają mnóstwo innych szkodników, a niektóre delektują się nawet pleśniami niszczącymi rośliny. Nic więc dziwnego, że biedronki są tak mile widziane przez ogrodników i rolników.

W drugiej połowie XIX wieku z Australii do Kalifornii przypadkowo sprowadzono czerwca białego. Szkodnik ten tak szybko się rozplenił, że sadom cytrusowym groziła całkowita zagłada. Pewien entomolog, wiedząc, iż w Australii owad ten nie stanowił żadnego zagrożenia dla upraw, wybrał się tam w poszukiwaniu naturalnego wroga owego szkodnika. Okazała się nim rodolia — jeden z gatunków biedronki. Do Kalifornii wysłano około pięciuset osobników rodolii i w ciągu roku czerwiec biały został niemal całkowicie zwalczony, dzięki czemu sady cytrusowe ocalały.

Rok z życia biedronki

Ten pełen uroku chrząszcz ma okrągłe lub owalne ciało o wypukłym grzbiecie i płaskim spodzie. Choć jest żarłoczny, większość gatunków osiąga maksymalnie 10 milimetrów długości. Twarde, błyszczące pokrywy o charakterystycznym zabarwieniu chronią znajdujące się pod spodem delikatne skrzydełka. Kiedy owad zaczyna lot, pokrywy otwierają się i odsuwają na boki. Biedronkę często przedstawia się jako czerwoną z czarnymi kropkami, ale w rzeczywistości około 5000 gatunków posiada najróżniejsze kombinacje barw i plamek. Niektóre są pomarańczowe albo żółte z czarnymi kropkami, inne — czarne z czerwonymi kropkami. Są i takie, które w ogóle nie mają kropek. A jeszcze inne mają prążki lub wzór szachownicowy.

Biedronki na ogół żyją tylko rok. Zimą dorosłe osobniki zapadają w sen w suchych, osłoniętych miejscach. Kiedy dni stają się cieplejsze, budzą się i wyruszają na poszukiwanie roślin zaatakowanych przez mszyce. Potem łączą się w pary i w pobliżu kolonii mszyc samica składa na spodniej stronie liści malutkie żółte jajeczka (zdjęcie po prawej). Z każdego z nich wykluwa się sześcionoga larwa, która bardziej przypomina drapieżnego aligatorka (zdjęcie po lewej) niż przyszłą biedronkę. Ponieważ  cały czas zajada się mszycami, szybko wyrasta z oskórka. Po kilkakrotnym linieniu przykleja się do rośliny i przepoczwarza. Wewnątrz ostatniej wylinki larwalnej w końcu rozwija się postać dorosła. Początkowo młoda biedronka jest miękka i blada i pozostaje na roślinie, aż jej ciało stwardnieje. W ciągu doby przybiera też charakterystyczne ubarwienie.

Wrogowie biedronki uczą się schodzić jej z drogi. Kiedy bowiem czuje się zagrożona, wypuszcza ze stawów odnóży żółtą cuchnącą ciecz o obrzydliwym smaku. Takie drapieżniki jak ptaki czy pająki nigdy nie zapominają pierwszego nieprzyjemnego spotkania z tym owadem, a jego jaskrawe ubarwienie służy za znak ostrzegawczy.

Kłopotliwa biedronka

Biedronki azjatyckie, zwane też arlekinami, wykorzystywane początkowo do zwalczania szkodników, same stały się utrapieniem. W swoim naturalnym siedlisku — w północno-wschodniej Azji — żyją w zgodzie z innymi gatunkami biedronek. Ze względu na wyjątkowy apetyt na mszyce i inne szkodniki roślin niedawno sprowadzono je do Ameryki Północnej i Europy. Niestety, tam zaczęły zagrażać rodzimym gatunkom biedronek, pozbawiając je pokarmu. Co gorsza, nie mają w swym nowym środowisku naturalnych wrogów, więc rozmnażają się bardzo szybko, a gdy ich ulubione pożywienie się wyczerpie, zaczynają pożerać miejscowe krewniaczki i inne pożyteczne owady. Entomolodzy obawiają się, że niektóre gatunki biedronek mogą w przyszłości zupełnie wyginąć. Arlekiny tracą popularność również przez to, że zjadają dojrzałe owoce gotowe do zbiorów, a gdy jesienią szukają schronienia przed zimnem, masowo wciskają się do domów.

Kilka innych gatunków biedronek zamiast szkodliwych owadów zjada cenne rośliny uprawne. Na szczęście jednak ogromna większość jest bardzo lubiana przez ogrodników.

Czy zaprosisz ją do swego ogródka?

Jak możesz zwabić biedronki do swego ogrodu? Na przykład kwiatami, które stanowią zachęcające źródło pyłku i nektaru. Biedronki można także skusić kępką chwastów oraz płaskim zbiornikiem z wodą. Jeśli to możliwe, staraj się nie stosować pestycydów. Uschnięte liście pozostawione na roślinach albo na ziemi będą dla tych owadów przytulnym miejscem do przezimowania. Unikaj też niepotrzebnego rozgniatania robaków i jajeczek spotykanych w ogrodzie. Mogłoby się okazać, że ginie następne pokolenie biedronek.

Pamiętaj, że nawet nieliczna gromadka tych uroczych stworzonek pomoże ci odstraszyć szkodniki ogrodowe bez potrzeby stosowania niebezpiecznych pestycydów. Jeżeli o nie zadbasz, odwdzięczą ci się. Biedronki to jeden z wielu przykładów mądrości naszego Stwórcy. Psalmista tak to wyraził: „Jakże liczne są twe dzieła, Jehowo! Wszystkie je uczyniłeś mądrze. Ziemia jest pełna twych tworów” (Psalm 104:24).

[Przypis]

[Prawa własności do ilustracji, strona 16]

U góry: © Waldhäusl/​Schauhuber/​Naturfoto-Online; dwa zdjęcia po lewej: Scott Bauer/​Agricultural Research Service, USDA; pośrodku: Clemson University - USDA Cooperative Extension Slide Series, www.insectimages.org; jajeczka: Bradley Higbee, Paramount Farming, www.insectimages.org

[Prawa własności do ilustracji, strona 17]

Pierwsze zdjęcie od lewej: Jerry A. Payne, USDA Agricultural Research Service, www.insectimages.org; drugie: Whitney Cranshaw, Colorado State University, www.insectimages.org; trzecie: Louis Tedders, USDA Agricultural Research Service, www.insectimages.org; czwarte: Russ Ottens, The University of Georgia, www.insectimages.org; biedronki na liściu: Scott Bauer/​Agricultural Research Service, USDA