„Kiedy się ubieram, żona sprawdza, czy dobrze zestawiłem kolory” — mówi Rodney. „Podczas śniadania wybiera dla mnie owoc, ponieważ sam nie widzę, czy jest dojrzały. W pracy nie zawsze wiem, gdzie kliknąć na ekranie komputera, bo niektóre elementy wyróżnia tylko barwa. Czerwone i zielone światła drogowe wyglądają dla mnie jednakowo, więc prowadząc samochód, patrzę, czy świeci się górne, czy dolne. Większy problem mam wtedy, gdy światła są rozmieszczone poziomo”.

 RODNEY cierpi na upośledzenie widzenia barwnego, zwane ślepotą na barwy, a popularnie daltonizmem. Urodził się z dziedziczną wadą siatkówki, czyli światłoczułej błony we wnętrzu gałki ocznej. Wśród ludności pochodzenia europejskiego podobne problemy ma co dwunasty mężczyzna i co dwusetna kobieta. * Jak większość takich osób, Rodney widzi różne kolory — nie tylko czarny i biały. Jednakże niektóre z nich postrzega inaczej niż człowiek ze zdrowym wzrokiem.

Siatkówka oka ludzkiego zawiera trzy rodzaje komórek wrażliwych na barwy, zwanych czopkami. Każdy rodzaj reaguje na światło o określonej długości fali, odpowiadającej jednej z trzech barw podstawowych: niebieskiej, zielonej lub czerwonej. Światło o różnych długościach fali pobudza odpowiednie czopki, które przesyłają impuls do mózgu i sprawiają, że dana osoba widzi kolory. * Tymczasem u daltonistów co najmniej jeden rodzaj czopków odznacza się mniejszą czułością lub odczytuje fale o innej długości i dlatego rozpoznawanie barw jest zaburzone. Dotknięci tą wadą mają zazwyczaj problemy z rozróżnianiem koloru żółtego, zielonego, pomarańczowego, czerwonego i brązowego. Mogą na przykład nie dostrzec zielonej pleśni na brązowym chlebie czy żółtym serze albo pomylić niebieskookiego blondyna z kimś o zielonych oczach i rudych włosach. Jeżeli mają obniżoną percepcję czerwieni, to czerwona róża jest dla nich czarna. Nierozpoznawanie barwy niebieskiej zdarza się bardzo rzadko.

Daltonizm u dzieci

Zaburzenia rozpoznawania barw zazwyczaj są dziedziczne i występują od urodzenia, toteż dotknięte nimi dzieci nieświadomie uczą się je kompensować. Chociaż nie rozróżniają pewnych barw, mogą dostrzegać różnice w kontraście, jaskrawości lub nasyceniu i z tymi cechami łączyć nazwy kolorów. Poza tym uczą się identyfikować różne przedmioty na podstawie desenia lub struktury powierzchni. W rezultacie wada ta często przez całe dzieciństwo pozostaje niewykryta.

Ponieważ w szkołach, zwłaszcza w początkowych klasach, używa się wielu kolorowych pomocy naukowych, rodzice i nauczyciele mogą niesłusznie sądzić, że dziecko ma zaburzenia zdolności uczenia się. Zdarzyło się nawet, że nauczycielka ukarała pięciolatka za namalowanie różowych chmur, zielonych ludzi i drzew z brązowymi liśćmi. Ale daltonista może uważać te kolory za jak najbardziej odpowiednie! Dlatego niektórzy specjaliści zalecają, by u małych dzieci rutynowo badać rozpoznawanie barw.

Co prawda z daltonizmu nie można się wyleczyć, lecz na szczęście nie pogłębia się on z wiekiem ani nie zwiększa ryzyka wystąpienia innych wad wzroku. * Niemniej może wywoływać frustrację. Jednakże gdy nad ziemią zapanuje Królestwo Boże, Jezus Chrystus uwolni bogobojnych ludzi od wszelkich przejawów niedoskonałości. Osoby cierpiące teraz na wady wzroku będą mogły ujrzeć dzieła Jehowy w całej krasie (Izajasza 35:5; Mateusza 15:30, 31; Objawienie 21:3, 4).

[Przypisy]

[Ramka i ilustracje na stronie 18]

TESTY NA WIDZENIE BARW

W celu wykrycia rodzaju i stopnia upośledzenia rozpoznawania barw stosuje się plansze zawierające różnokolorowe kropki. Popularne tablice Ishihary mogą zawierać nawet 38 różnych wzorów. Na przykład patrząc przy świetle dziennym na zamieszczone obok koła, człowiek poprawnie rozpoznający barwy widzi liczby 42 i 74, z kolei ktoś dotknięty upośledzeniem widzenia czerwono-zielonego (występującym najczęściej) może u góry nie dostrzegać żadnej liczby, a u dołu widzieć 21. *

Jeżeli taki test wykaże wadę, okulista może zlecić dalsze badania, by określić, czy jest ona wrodzona, czy wynika z jakiejś innej przyczyny.

[Przypis]

[Prawa własności]

Tablice barwne na stronie 18: za zgodą Pseudoisochromatic Plate Ishihara Compatible (PIPIC) Color Vision Test 24 Plate Edition by Dr. Terrace L. Waggoner/​www.colorvisiontesting.com

[Ramka na stronie 19]

DLACZEGO GŁÓWNIE MĘŻCZYŹNI?

Wrodzona ślepota na barwy jest związana z chromosomem X. Kobiety mają dwa chromosomy X, natomiast mężczyźni jeden X, a drugi Y. Dlatego gdy kobieta odziedziczy jeden chromosom X z wadliwym genem, dzięki prawidłowemu genowi z drugiego chromosomu zazwyczaj widzi dobrze. Ale jeśli mężczyzna odziedziczy chromosom X z uszkodzonym genem, nie ma zapasowego, który mógłby mu zapewnić prawidłowe widzenie barwne.

[Diagram i ilustracje na stronie 18]

[Patrz publikacja]

JAK WIDZIMY KOLORY

Światło odbite od przedmiotów przechodzi przez rogówkę i soczewkę i ogniskuje się na siatkówce

Rogówka

Soczewka

Siatkówka

Obraz jest odwrócony, ale potem zostaje skorygowany w mózgu

NERW WZROKOWY przesyła impulsy do mózgu

SIATKÓWKA zawiera czopki i pręciki, które umożliwiają odbieranie obrazu

Pręciki

Czopki

CZOPKI reagują na światło czerwone, zielone i niebieskie

Czerwony

Zielony

Niebieski

[Ilustracje]

Widzenie normalne

Zaburzone widzenie barw