„Jesteśmy Włochami i spontanicznie okazujemy uczucia. Teraz mieszkamy w Wielkiej Brytanii. Tutaj ludzie wydają się dobrze ułożeni i uprzejmi. Czuję się nieswojo w obu środowiskach — jestem zbyt włoski na Anglika i zbyt angielski na Włocha” (Giosuè, Wielka Brytania).

„W szkole nauczyciel kazał mi na siebie patrzeć, kiedy do mnie mówi. Ale gdy podniosłem oczy w czasie rozmowy z tatą, powiedział, że jestem bezczelny. Poczułem się rozdarty między dwiema kulturami” (Patrick, algierski imigrant mieszkający we Francji).

Czy któreś z twoich rodziców jest imigrantem?

□ Tak □ Nie

Czy w szkole stykasz się z innym językiem i inną kulturą niż w domu?

□ Tak □ Nie

CO ROKU miliony ludzi opuszcza rodzinne strony. Wielu napotyka w nowym miejscu poważne trudności. Nagle zaczynają przebywać w otoczeniu osób różniących się od nich językiem, kulturą i ubiorem. Często stają się obiektem drwin. Doświadczyła tego Noor, której rodzina przeprowadziła się z Jordanii do Ameryki Północnej. „Inaczej się ubieraliśmy, więc ludzie się z nas wyśmiewali” — wspomina. „A my oczywiście nie rozumieliśmy amerykańskiego poczucia humoru”.

Młoda Nadia zmaga się z innym problemem. „Urodziłam się w Niemczech” — wyjaśnia. „Moi rodzice są Włochami, więc w szkole mówiłam po niemiecku z włoskim akcentem, przez co dzieci nazywały mnie ‚głupią cudzoziemką’. Ale gdy pojadę do Włoch, okazuje się, że po włosku mówię z niemieckim akcentem. Czuję się, jakbym nie miała tożsamości. Wszędzie jestem obca”.

Jakie jeszcze przeciwności napotykają dzieci imigrantów? Jak mogą sobie radzić w tej sytuacji i jak wykorzystać jej dobre strony?

 Przepaść kulturowa i bariera językowa

Różnice kulturowe mogą dać znać o sobie nawet w domu. Dlaczego? Dzieci często szybciej przystosowują się do nowego otoczenia niż rodzice. Na przykład Ana w wieku ośmiu lat przeniosła się z rodziną do Anglii. „Ja i mój brat prawie automatycznie zadomowiliśmy się w Londynie” — opowiada. „Tymczasem moim rodzicom, którzy tak długo mieszkali na Maderze, niewielkiej portugalskiej wyspie, przychodziło to z trudnością”. Voeun, która miała trzy lata, gdy wraz z rodzicami wyjechała z Kambodży do Australii, mówi: „Rodzice nie mogli się przystosować. Tata często się denerwował, ponieważ nie rozumiałam jego sposobu myślenia”.

Taka przepaść kulturowa może oddzielić dzieci od rodziców niczym fosa. Ale jeszcze bardziej — niczym mur obronny zbudowany wzdłuż fosy — członków rodziny potrafi odgrodzić bariera językowa. Zaczyna ona powstawać, gdy dzieci szybciej niż rodzice przyswajają sobie nowy język. A w miarę jak zapominają język ojczysty i w rodzinie coraz trudniej o konstruktywną wymianę myśli, bariera ta coraz bardziej się powiększa.

Ian, obecnie 14-letni, doświadczył tego, gdy razem z rodziną przeprowadził się z Ekwadoru do Nowego Jorku. „Teraz częściej mówię po angielsku niż po hiszpańsku” — wyjaśnia. „Po angielsku mówią moi nauczyciele w szkole i przyjaciele, po angielsku rozmawiam z bratem. Angielski wypełnia moją głowę i wypiera z niej hiszpański”.

Czy jesteś w podobnej sytuacji? Jeżeli wyemigrowaliście, gdy byłeś mały, przypuszczalnie nie myślałeś o tym, że znajomość języka ojczystego może ci się kiedyś przydać. Mogłeś więc pozwolić, by uleciał ci z pamięci. Wspomniana wcześniej Noor opowiada: „Tata nalegał, żebyśmy rozmawiali w domu po arabsku, ale nam się nie chciało. Uważaliśmy naukę arabskiego za dodatkowy ciężar. Nasi przyjaciele mówili po angielsku. Oglądaliśmy wyłącznie angielskojęzyczne programy telewizyjne. Po co mielibyśmy zaprzątać sobie głowę arabskim?”

Jednakże w miarę dorastania zapewne dojdziesz do wniosku, że warto płynnie władać językiem ojczystym. I wtedy może się okazać, że trudno ci przypomnieć sobie słowa, z którymi kiedyś nie miałeś żadnego problemu. „Mieszają mi się dwa języki” — przyznaje 13-letni Michael, którego rodzice przyjechali do Anglii z Chin. Piętnastoletnia Ornelle przeprowadziła się z Demokratycznej Republiki Konga do Londynu. Wyjaśnia: „Gdy próbuję powiedzieć coś mamie w języku lingala, nie wychodzi mi to najlepiej, bo na co dzień używam angielskiego”. Lee urodziła się w Australii, lecz jej rodzice pochodzą z Kambodży. Bardzo żałuje, że nie mówi biegle ich językiem: „Kiedy rozmawiam z rodzicami i chcę im wytłumaczyć swoje stanowisko w jakiejś sprawie, okazuje się, że za słabo znam język”.

Zbuduj pomost

Jeżeli po części zapomniałeś ojczysty język, nie załamuj się. Możesz go sobie przypomnieć. Ale najpierw musisz wyraźnie dostrzec, jakie płyną z tego korzyści. Wymieńmy niektóre z nich. „Nauczyłem się języka rodziców, ponieważ chciałem mieć z nimi bliską więź emocjonalną, a przede wszystkim duchową” — mówi Giosuè, którego wypowiedź zacytowano na wstępie. „Pomogło mi to zrozumieć ich odczucia. A im łatwiej było zrozumieć mnie”.

Wielu młodych chrześcijan uczy się ojczystej mowy, ponieważ pragnie przekazywać innym imigrantom dobrą nowinę o Królestwie Bożym (Mateusza 24:14; 28:19, 20). „Wspaniale jest móc objaśniać Pismo Święte w dwóch językach!” — mówi Salomão, który przyjechał do Londynu w wieku pięciu lat. „Wcześniej prawie zapomniałem swój język, ale teraz jestem w zborze portugalskojęzycznym i swobodnie posługuję się zarówno angielskim, jak i portugalskim”. Piętnastoletni Oleg, mieszkający obecnie we Francji,  zauważa: „Cieszę się, że jestem w stanie pomagać innym. Potrafię przedstawiać nauki biblijne po rosyjsku, francusku i mołdawsku”. Natomiast Noor dostrzegła potrzebę głoszenia osobom arabskojęzycznym. Mówi: „Chodzę na kurs i staram się nadrobić to, co straciłam. Zmieniłam nastawienie. Teraz chcę, żeby mnie poprawiano. Chcę się uczyć”.

Jak mógłbyś odzyskać biegłą znajomość języka rodziców? Niektóre rodziny zauważyły, że gdy w domu starają się posługiwać tylko językiem ojczystym, dzieci dobrze opanowują oba. * Możesz też poprosić rodziców, by pomogli ci nauczyć się pisać w tym języku. Stelios, który dorastał w Niemczech, ale jest Grekiem, opowiada: „Rodzice codziennie omawiali ze mną jakiś werset biblijny. Czytali go na głos, a ja go zapisywałem. Teraz umiem czytać oraz pisać po grecku i po niemiecku”.

Znajomość dwóch kultur i dwóch języków to niewątpliwy atut. Możesz lepiej zrozumieć odczucia ludzi i odpowiedzieć na ich pytania dotyczące Boga. W Biblii czytamy: „Człowiekowi sprawia radość odpowiedź jego ust, a słowo w słusznym czasie — jakże jest dobre!” (Przysłów 15:23). Preeti, która urodziła się w hinduskiej rodzinie mieszkającej w Anglii, wyjaśnia: „Ponieważ znam dwie kultury, w służbie kaznodziejskiej czuję się swobodniej. Rozumiem ludzi o obu mentalnościach — wiem, w co wierzą, jak myślą”.

„Bóg nie jest stronniczy”

Jeśli poczułeś się rozdarty między dwiema kulturami, nie trać ducha. W podobnej sytuacji znalazły się niektóre osoby opisane w Biblii. Na przykład Hebrajczyk Józef już jako chłopiec stracił kontakt z rodzimą kulturą i spędził resztę życia w Egipcie. Mimo to nie zapomniał ojczystego języka (Rodzaju 45:1-4). A kiedy zaistniała taka potrzeba, mógł przyjść z pomocą swym bliskim (Rodzaju 39:1; 45:5).

Tymoteusz, wierny towarzysz apostoła Pawła, miał ojca Greka i matkę Żydówkę (Dzieje 16:1-3). Nie pozwolił, by stało się to dla niego przeszkodą, lecz raczej wykorzystał swą znajomość różnic kulturowych podczas pełnienia służby misjonarskiej (Filipian 2:19-22).

Czy ty również mógłbyś uznać swą sytuację raczej za atut niż za przeszkodę? Pamiętaj, „Bóg nie jest stronniczy, lecz w każdym narodzie godny jego upodobania jest człowiek, który się go boi i czyni to, co prawe” (Dzieje 10:34, 35). Jehowa kocha cię za to, kim jesteś, a nie za to, skąd pochodzisz. Czy nie mógłbyś, tak jak cytowane tu młode osoby, wykorzystać swej wiedzy i doświadczenia, by pomagać rodakom w poznawaniu naszego bezstronnego, kochającego Boga, Jehowy? Jeśli tak zrobisz, zaznasz prawdziwego szczęścia! (Dzieje 20:35).

Więcej artykułów z serii „Młodzi ludzie pytają” znajdziesz na stronie internetowej www.watchtower.org/ypp

[Przypis]

ZASTANÓW SIĘ

▪ Z jakimi różnicami kulturowymi lub językowymi się spotykasz?

▪ Jak możesz sprostać niektórym z tych wyzwań?

[Ilustracja na stronie 20]

Rozmawiając z rodzicami w ojczystym języku, zacieśnisz łączące was więzi