ANGIE podsłuchała, jak rodzice mówili, że lek przepisany jej bratu zmniejszył jego apetyt. Ponieważ dziewczyna martwiła się, że waży za dużo, zaczęła podkradać bratu tabletki i zażywać po jednej co kilka dni. Żeby rodzice się nie zorientowali, poprosiła też kolegę, który brał to samo lekarstwo, by jej odstąpił trochę pigułek *.

Skąd się bierze taka lekomania? Pierwszym powodem jest dostępność leków — są one chyba w każdym domu. Po drugie, wielu młodych ludzi błędnie zakłada, że nie robi niczego nielegalnego. A po trzecie, specyfiki przepisywane przez lekarza wydają się mniej toksyczne niż narkotyki. Nastolatki myślą, że skoro pewne środki może zażywać nawet dziecko, to muszą być one bezpieczne.

To prawda, że prawidłowo stosowane farmaceutyki mogą poprawić zdrowie oraz jakość życia albo wręcz je uratować. Ale jeśli zażywa się je nieprawidłowo, stają się równie groźne jak twarde narkotyki. Na przykład nadużywanie pewnych leków pobudzających nieraz prowadzi do zaburzeń pracy serca bądź napadów drgawkowych. Inne substancje mogą obniżyć wydolność oddechową i w końcu spowodować śmierć. Zdarza się też, że lek wywołuje niepożądane działanie, gdy miesza się go z innym lub z alkoholem. Jak doniosła gazeta Arizona Republic, na początku 2008 roku pewien popularny aktor zmarł po zażyciu „zabójczej mieszanki sześciu środków uspokajających, nasennych i przeciwbólowych”.

 Innym zagrożeniem jest uzależnienie. Niektóre substancje przyjmowane w zbyt dużych ilościach lub z niewłaściwych powodów działają niczym narkotyki — stymulują ośrodki odczuwania przyjemności w mózgu, co nasila pragnienie ponownego sięgnięcia po nie. Niestety, zamiast zapewnić ciągłą euforię czy pomóc w radzeniu sobie w życiu, nadużywanie leków tylko pogarsza sytuację. Może pogłębiać stres i depresję, rujnować zdrowie, odbierać zdolność normalnego funkcjonowania i prowadzić do uzależnienia. Nieuniknione są kłopoty w domu, w szkole czy w pracy. Gdzie zatem przebiega granica między właściwym stosowaniem leków a ich nadużywaniem?

Zażywanie czy nadużywanie?

Ujmując rzecz najprościej, prawidłowe stosowanie zapisanego leku polega na respektowaniu zaleceń lekarza, który zna twój stan zdrowia. Oznacza więc zażywanie przepisanych dawek w określonych porach, w odpowiedni sposób i z konkretnej medycznej przyczyny. Ale nawet wtedy mogą wystąpić niepożądane bądź niespodziewane skutki uboczne. W takiej sytuacji natychmiast skonsultuj się z lekarzem. Być może zmieni on dawkę albo każe odstawić lek. Ta sama zasada dotyczy farmaceutyków dostępnych bez recepty — zażywaj je wyłącznie wtedy, gdy masz uzasadnioną potrzebę, i stosuj się do wskazówek umieszczonych na opakowaniu lub ulotce.

Problem pojawia się, gdy ktoś zażywa lekarstwo z niewłaściwego powodu, ignoruje zalecenia dotyczące dawek, korzysta z leków przepisanych komuś innemu albo przyjmuje je w nieprawidłowy sposób. Na przykład pewne tabletki należy połykać w całości, by aktywny składnik został uwolniony do organizmu powoli. Niektórzy często łamią tę zasadę, rozkruszając lub rozgryzając tabletki, wciągając  rozkruszoną tabletkę przez nos bądź też rozpuszczając ją w wodzie i wstrzykując sobie do organizmu. W rezultacie być może odczuwają jakąś przyjemność, ale takie praktyki to pierwszy krok do uzależnienia. Co gorsza, bywają śmiertelnie niebezpieczne.

Nawet jeśli ktoś zażywa lek zgodnie z zaleceniem, lecz podejrzewa, że może się uzależniać, powinien bezzwłocznie podzielić się swymi spostrzeżeniami z lekarzem. Będzie on wiedział, jak zaradzić sytuacji, uwzględniając pierwotną przyczynę zaordynowania leku.

Epidemia nadużywania lekarstw — we wszystkich formach — jest zjawiskiem charakterystycznym dla naszych czasów. Rodzina, która powinna zapewniać miłość i schronienie przed codziennym stresem, przeżywa kryzys. Zdrowe wartości moralne i duchowe oraz szacunek dla życia tracą znaczenie (2 Tymoteusza 3:1-5). Innym czynnikiem jest brak widoków na lepszą przyszłość. Wielu ludzi nie widzi na horyzoncie żadnej nadziei. Dlatego żyją chwilą i gonią za przyjemnościami, czasem lekkomyślnie i zupełnie bez zastanowienia. Biblia mówi: „Gdzie nie ma wizji, lud się rozzuchwala” (Przysłów 29:18).

Jeżeli masz dzieci, niewątpliwie pragniesz chronić je przed moralnymi i duchowymi chorobami trapiącymi świat. Ale jak to robić? Gdzie szukać rzetelnych wskazówek oraz rzeczywistej nadziei na lepsze jutro? Sprawy te omówiono w kolejnych artykułach.

[Przypis]

[Ramka na stronie 4]

WSZYSTKO DLA ODLOTU

Niektórzy ludzie zrobią wszystko, by przeżyć narkotyczne uniesienie. Szczególnie szkodliwe sposoby to wąchanie detergentów, lakieru do paznokci, politury, benzyny, kleju, płynu do zapalniczek, farb w sprayu albo innych substancji lotnych. Wdychane opary szybko przenikają do krwiobiegu, wywołując niemal natychmiastową reakcję.

Inna szkodliwa praktyka to nadużywanie leków dostępnych bez recepty, które zawierają alkohol lub wywołują senność. W sporych dawkach takie medykamenty wpływają na zmysły, zwłaszcza na słuch i wzrok, i mogą powodować dezorientację, halucynacje, odrętwienie oraz bóle żołądka.

[Ramka na stronie 5]

POLOWANIE NA LEKI

Jak informuje książka Physicians’ Desk Reference, osoby uzależnione od jakichś substancji lub ich nadużywające wypracowują określoną taktykę w celu ich zdobycia. Obejmuje ona „wzywanie pogotowia albo zamawianie wizyt domowych pod koniec godzin pracy lekarza; niewyrażanie zgody na przeprowadzenie odpowiednich badań i testów bądź na konsultacje ze specjalistą; ciągłe ‚gubienie’ recept, fałszowanie ich oraz niechętne wyjawianie informacji o dotychczasowym leczeniu i o poprzednim lekarzu (lekarzach). Kolejnym sposobem uzyskania dodatkowych recept jest częste zmienianie lekarzy”.

Do najczęściej nadużywanych środków należą:

▪ opiaty — przepisywane, by łagodzić ból;

▪ leki przeciwlękowe i nasenne — na przykład barbiturany i benzodiazepiny, mające zwalczać stany lękowe oraz zaburzenia snu;

▪ leki stymulujące — stosowane w terapii zespołu nadpobudliwości z zaburzeniami uwagi (ADHD), narkolepsji lub otyłości *.

[Przypis]

[Ramka na stronie 6]

JAK BEZPIECZNIE STOSOWAĆ LEKI

1. Ściśle przestrzegaj zaleceń.

2. Nie zmieniaj dawek bez konsultacji z lekarzem.

3. Bez zgody lekarza nie przestawaj zażywać przepisanego leku.

4. Jeśli nie otrzymałeś takiego zalecenia, nie krusz ani nie łam tabletek.

5. Pamiętaj, jaki wpływ może mieć zażywany lek na zdolność prowadzenia pojazdów lub na inne czynności.

6. Dowiedz się, czy dany środek nie wchodzi w interakcje z alkoholem lub innymi substancjami — wydawanymi na receptę bądź dostępnymi bez recepty.

7. Jeśli kiedyś nadużywałeś leków lub brałeś narkotyki, powiedz o tym lekarzowi.

8. Nie zażywaj leków zapisanych komuś innemu; nie użyczaj nikomu swoich lekarstw *.

[Przypis]