SZWAJCARSKI przyrodnik Horace-Bénédict de Saussure (1740-1799) już od dzieciństwa fascynował się imponującym masywem górskim Mont Blanc — alpejskim olbrzymem. Będąc pod wrażeniem jego niedostępności, zaoferował nagrodę osobie, która pierwsza wejdzie na szczyt. Chociaż próby podejmowano już od roku 1741, to górę o wysokości 4807 metrów n.p.m. udało się zdobyć dopiero w sierpniu 1786 roku. Wyczynu tego dokonało dwóch mieszkańców francuskiego miasteczka Chamonix: poszukiwacz kryształów Jacques Balmat i lekarz Michel-Gabriel Paccard. Rok później na ów najwyższy szczyt zachodniej Europy wspiął się z wyprawą naukową de Saussure, a w roku 1788 dotarł on na przełęcz Col du Géant, gdzie spędził aż 17 dni. Tak wyglądały początki alpinizmu.

W roku 1855 wyprawa kierowana przez włoskich przewodników weszła na górę trudniejszą drogą, a dziewięć lat później szczyt zdobyto od strony włoskiej. Ci odważni pionierzy alpinizmu wspinali się bez nowoczesnego sprzętu — mieli ze sobą jedynie kije z żelaznym okuciem. Zdaniem geografa Giotto Dainelliego w tamtych czasach „zdobycie szczytu — wyruszenie z dna doliny i wędrowanie zupełnie nieznanymi szlakami — wymagało takiego hartu ciała i ducha, jaki trudno sobie wyobrazić ludziom, którzy dzisiaj chodzą po górach”. Obecnie dotarcie nawet do najbardziej niedostępnych zakątków masywu nie stanowi już takiego wyzwania.

Chociaż Mont Blanc znajduje się w środku zachodniej Europy, w starożytności był nieznany. Najwcześniejszy zachowany dokument wspominający o tej górze pochodzi z 1088 roku. Na mapie należącej do benedyktynów z Chamonix zaznaczono ją jako rupes alba, czyli „biała góra”. Jednak przez setki lat miejscowi określali ją mianem Przeklętej  Góry, gdyż wierzono, że mieszkają tam legendarne demony i smoki. Nazwa Mont Blanc po raz pierwszy pojawiła się najprawdopodobniej na rysunku w 1744 roku, co było oznaką, że wkrótce jej niechlubna reputacja odejdzie w niepamięć.

Urozmaicony łańcuch górski

Masyw Mont Blanc w całej okazałości można ujrzeć jedynie z samolotu lub helikoptera. Rozciąga się na obszarze 600 kilometrów kwadratowych na pograniczu Francji, Szwajcarii i Włoch. W jego skład wchodzi kilka czterotysięczników, a główna grań ma jakieś 50 kilometrów długości. Masyw zbudowany jest z łupków krystalicznych i granitu — skał powstałych głęboko w skorupie ziemskiej. Zdaniem geologów jest to młoda grupa górska, ma bowiem „zaledwie” 350 milionów lat. Wynikiem działalności lodowców i czynników atmosferycznych  są liczne szczeliny, postrzępione granie, iglice i wierzchołki. Owe przepiękne formy skalne stanowią wyjątkową atrakcję dla alpinistów.

Mont Blanc z bliska

Nawet osoby niebędące doświadczonymi wspinaczami mogą z bliska podziwiać centralną część masywu dzięki kolejce linowej, oddanej do użytku w 1958 roku. Jej górna stacja znajduje się na wysokości 3842 metrów n.p.m., na szczycie Aiguille du Midi, skąd widać cudowną panoramę doliny Chamonix.

Z topograficznego punktu widzenia Mont Blanc nie kryje już żadnych niespodzianek. Oferuje natomiast wspaniałe widowisko, w szczególności o świcie i o zmierzchu, gdy zimne, granitowe skały mienią się wszystkimi odcieniami czerwieni, sprawiając, że „dach” Europy płonie niczym wielka pochodnia.

 [Ramka i ilustracja na stronie 23]

Tunel Mont Blanc — przeczucie, które się sprawdziło

„Widzę dwie doliny, w których mówi się tym samym językiem i w których mieszkają tacy sami ludzie. Nadejdzie dzień, gdy pod Mont Blanc powstanie droga łącząca te doliny”. Dwieście lat później te słowa, wypowiedziane przez Horace’a-Bénédicta de Saussure’a, stały się rzeczywistością. Pierwszą petycję w sprawie budowy skierowano w 1814 roku do króla Piemontu i Sardynii. Jednakże prace zaczęły się dopiero w roku 1959, a dobiegły końca sześć lat później. Tunel o długości przeszło 11 kilometrów zaczyna się we Włoszech na wysokości 1381 metrów, a kończy we Francji na wysokości 1274 metrów.

Dnia 24 marca 1999 roku w tunelu zapaliła się ciężarówka, co doprowadziło do katastrofy. Temperatura w tunelu dochodziła do tysiąca stopni Celsjusza, więc zniszczeniu uległo wiele samochodów; 39 osób zmarło w wyniku uduszenia, a 30 zostało rannych. Po roku śledztwa rozpoczęto odbudowę. Mimo protestów ze strony mieszkańców oraz ekologów, argumentujących, że ruch ciężarówek zanieczyszcza środowisko, 25 czerwca 2002 roku tunel otwarto ponownie. W pewnym okresie przejeżdżało przez niego średnio 1100 pojazdów dziennie.

[Ilustracja]

Pomnik H.-B. de Saussure’a w Chamonix

[Prawa własności]

Library of Congress, Prints & Photographs Division, Photochrom Collection, LC-DIG-ppmsc-04985

[Ramka i ilustracja na stronach 24, 25]

WĘDRÓWKA WOKÓŁ OLBRZYMA

Chociaż wspinaczka na Mont Blanc jest domeną doświadczonych alpinistów, to jego piękno mogą podziwiać nawet osoby, które nigdy nie były wysoko w górach. Wystarczy wybrać jeden ze szlaków poprowadzonych u podnóża masywu. Najlepsze zdjęcia całej góry zazwyczaj robi się nie z samego szczytu, tylko z pewnej odległości, a wokół Mont Blanc jest mnóstwo punktów obserwacyjnych, z których rozciąga się widok zapierający dech w piersi. Wprawni w wędrówkach miłośnicy natury mają do dyspozycji 130 kilometrów tras. Z połączenia różnych ścieżek powstał szlak Tour du Mont Blanc. Wiedzie on wokół góry przez terytorium Francji, Szwajcarii oraz Włoch i pozwala podziwiać malownicze krajobrazy. Można go przebyć w dziesięć dni, poświęcając na każdy etap od trzech do siedmiu godzin. Osoby, które nie mają tyle czasu, mogą wejść na jedną z mniejszych gór okalających olbrzyma.

[Ilustracja]

Aiguille du Midi to najwyżej położona stacja kolejki górskiej w masywie Mont Blanc

[Prawa własności]

Dzięki uprzejmości Michela Caplaina; http://geo.hmg.inpg.fr/​mto/​jpegs/​020726/L/​12.jpg

[Mapa na stronie 22]

[Patrz publikacja]

FRANCJA

SZWAJCARIA

WŁOCHY

Mont Blanc

[Ilustracja na stronie 22]

Tak mogła wyglądać wyprawa de Saussure’a na Mont Blanc w 1787 roku

[Prawa własności]

© The Bridgeman Art Library International

[Ilustracja na stronie 23]

Mont Blanc