Czy wiesz, co wspólnego mają ze sobą silnik, piłka do krykieta, do baseballu oraz szampan? Otóż w ich produkcji używa się kory pewnego drzewa. Już tysiące lat temu korzystali z niej zarówno rybacy, jak i szykowne damy. Znalazła też zastosowanie w pojazdach kosmicznych. Co ciekawe, tę niezwykle uniwersalną korę pozyskuje się bez konieczności ścinania drzewa.

KOREK to zewnętrzna warstwa kory dębu korkowego. Nie przypomina ona jednak zwykłej kory. Jest lekka, ognioodporna i elastyczna.

Dąb korkowy nieustannie wytwarza sprężystą korę. Niekorowany, obrasta nią do grubości 25 centymetrów, co zapewnia mu ochronę przed chłodem, gorącem i pożarami lasu. Po korowaniu zaś stopniowo odbudowuje ubytek kory. Proces ten trwa około 10 lat.

Około 55 procent światowej produkcji korka pochodzi z Portugalii, jakieś 30 procent z Hiszpanii, a pozostałe 15 procent z innych krajów — w tym z Algierii, Francji, Maroka, Tunezji i Włoch *.

Wszechstronne zastosowanie

Rzymianie i Grecy odkryli, że korek świetnie się sprawdza jako pława (element sieci rybackiej unoszący się na wodzie) i że można z niego robić wygodne podeszwy sandałów. Ponadto korkowymi zatyczkami prawdopodobnie zamykano dzbany. Ponieważ korek zachowuje elastyczność nawet w wysokich temperaturach, doskonale nadaje się do wyrobu uszczelek stosowanych w silnikach. Wchodzi również w skład izolacji termicznej niektórych statków kosmicznych.

Wielu właścicieli domów docenia walory izolacyjne i estetyczne korka, toteż wykłada nim ściany i podłogi. Producenci artykułów sportowych wykonują z korka środek piłek baseballowych oraz rękojeści wędek. Ale chyba największą sławę zyskał korek w roli zatyczki do butelek z winem i szampanem (zobacz ramkę „Idealna zatyczka”).

Przyjazny dla środowiska

Zadbany las korkowy jest dowodem na to, że człowiek może żyć w zgodzie z naturą i nie eksploatować nadmiernie jej zasobów. Wiekowe dęby upiększają krajobraz, a przy tym dają pokarm bydłu pasącemu się w ich cieniu oraz łagodzą letnią spiekotę.

 Na potężnych dębach korkowych gniazduje kilka gatunków ptaków zagrożonych wyginięciem, między innymi orzeł cesarski, sęp kasztanowaty i bocian czarny. Las korkowy jest jednym z ostatnich siedlisk objętego ochroną rysia iberyjskiego. Niedawno międzynarodowa organizacja ekologiczna WWF podała, że przetrwanie tego gatunku rysia zależy od dobrej koniunktury w hiszpańskim i portugalskim przemyśle korkowym.

Gdy następnym razem będziesz otwierać butelkę wina, pomyśl przez chwilę o korku. Jeżeli jest on naturalny, to powstał z odnawialnego surowca, który ulega biodegradacji. Korzystanie z takich zatyczek sprzyja zatem ochronie środowiska. Dębowi korkowemu zawdzięczamy naprawdę wiele.

[Przypis]

[Ramka i ilustracja na stronie 20]

Idealna zatyczka

Miguel Elena, dyrektor pewnego hiszpańskiego instytutu prowadzącego badania między innymi nad korkiem (Instituto del Corcho, Madera y Carbón Vegetal de Extremadura), szerzej objaśnia zastosowanie korka jako zatyczki.

Czy korek jest dobrą zatyczką?

Widziałem, jak odkorkowywano ponad stuletnie butelki, i okazywało się, że przechowywane w nich wino jest całkiem niezłe! Korek to idealna zatyczka.

Ile lat musi mieć dąb korkowy, żeby jego kora nadawała się do wyrobu zatyczek?

Do produkcji wysokiej jakości zatyczek potrzebna jest kora z dębu mającego co najmniej 50 lat, chociaż do pierwszego korowania można przystąpić już po 25 latach od zasadzenia żołędzia. Oczywiście nie każdy jest gotów zainwestować w uprawę, która daje zyski dopiero po pół wieku. Nie potrafię podać przykładu żadnego innego przemysłu, w którym trzeba by aż tyle czekać na zwrot nakładów.

Jak długo żyje dąb korkowy?

Mniej więcej 200 lat, a niektóre okazy znacznie dłużej. Dęby koruje się w odstępach 9-letnich.

Jak wspierana jest produkcja korka?

Plantacje dębu korkowego subsydiowane są zarówno z funduszy samorządowych, jak i unijnych. Dzięki takim bodźcom finansowym w ostatnich latach mogliśmy posadzić hektary nowych lasów i zadbać o już istniejące.

Jakie ulepszenia wprowadzono ostatnio w produkcji korka?

Od 20 lat pracujemy nad wyselekcjonowaniem najlepszych żołędzi. Aby udoskonalać korek, ściśle kooperujemy z innymi krajami zajmującymi się jego produkcją. Ponadto wprowadziliśmy pewien typ małej piły ręcznej, dzięki której korowaczom łatwiej zdejmować korę z drzew. Przez wieki używano do tego toporków.

 [Ilustracja na stronie 19]

Po każdym korowaniu drzewo odbudowuje korę

[Ilustracja na stronie 19]

Wprawni korowacze starannie korują drzewo

[Ilustracja na stronie 19]

Sterta desek czeka na dalszą obróbkę

[Ilustracja na stronie 19]

Najwyższej jakości korki nadal wykrawa się ręcznie

[Ilustracja na stronach 18, 19]

Z resztek surowca wytwarza się korki aglomerowane i inne produkty