ŻEBY złowić rybę, człowiek czy ptak musi zrobić trzy podstawowe rzeczy: 1) znaleźć ją, 2) podejść, 3) złapać.

W starożytnym Egipcie często łowiono ryby, rzucając w nie harpunem. Tę prostą technikę na długo przed rybakami wykorzystywały niektóre ptaki z rodziny czaplowatych.

Czapla siwa, licznie występująca między innymi w delcie Nilu, posługuje się swym szpiczastym dziobem niczym włócznią. Za jednym razem potrafi przebić nawet dwie sztuki, a w ciągu dnia może zjeść ponad pół kilograma ryb. Swym sprytem nierzadko przewyższa człowieka.

Czaple specjalizują się w tropieniu swych ofiar. Powoli brodzą w płytkiej w wodzie, a czasami zastygają w całkowitym bezruchu, z dziobem gotowym do ataku. Gdy ryba zbliży się na wyciągnięcie dzioba, czapla błyskawicznie zanurza głowę i dopada zdobyczy. O sukcesie zwykle decyduje cierpliwość.

Łowienie na przynętę

Jak pisze David Attenborough w książce The Life of Birds (Życie ptaków), zamieszkujące Japonię czaple zielonawe zachowują się podobnie do ludzi, którzy karmią chlebem ryby w sadzawkach. Te pomysłowe ptaki też korzystają z chleba, by zwabiać nim ryby na odległość dziobnięcia.

W tym samym celu chleba używają żyjące na Karaibach czaple nadobne. Ale potrafią one łowić również bez przynęty, posługując się jedynie własnymi żółtymi łapami. Żeby przyciągnąć uwagę ciekawskich ryb, stają w płytkiej wodzie na jednej nodze, a drugą kiwają.

Rybka na wynos

Ptaki polują na ryby w różny sposób. O rybołowie można powiedzieć, że bierze jedzenie na wynos. Lecąc nad wodą, wypatruje jakiejś sztuki pływającej przy powierzchni. Gdy już coś namierzy, składa skrzydła  i pikuje w stronę wody. W razie potrzeby dostosowuje kierunek lotu do położenia ofiary, którą następnie porywa w szpony. Łowienie tą metodą wymaga doskonałego wyczucia czasu i bystrego wzroku.

Bielik afrykański niekiedy chwyta w szpony zbyt ciężką rybę i nie może się z nią wzbić w powietrze. Zdarza się, że jego zdobycz waży nawet trzy kilogramy. Jak ptak sobie wtedy radzi? Przyrodnicy zaobserwowali, że niektóre osobniki płyną do brzegu, wiosłując skrzydłami!

Nurkowanie za obiadem

Głuptaki również pikują po ryby, ale lotem pionowym. Niewielkimi stadami wypatrują ławic pływających blisko powierzchni. Srebrzące się ryby sprawiają, że woda morska widziana z góry zmienia odcień — z ciemnoniebieskiego na jasnozielony. Charakterystyczna zielona plama wywołuje wśród głuptaków poruszenie.

Na widok ławicy głuptaki wbijają się w toń jak strzały — z prędkością do 100 kilometrów na godzinę. Dają wówczas popis przypominający wyczyny olimpijczyków skaczących z trampoliny. Swoim zachowaniem zwracają uwagę innych stad, które w mgnieniu oka dołączają do uczty.

W przeciwieństwie do czaplowatych głuptaki nie przebijają ryb dziobem. Pikujący głuptak nabiera takiego rozpędu, że wlatuje pod wodę na głębokość kilku metrów. Płynąc z powrotem ku powierzchni, łapie rybę i połyka ją w całości.

Wytrawnymi nurkami są także rybitwy, ale podczas polowania zawisają bliżej wody. W pewnej książce wyjaśniono, że w odróżnieniu od głuptaków, które wpadają w wodę jak bomby, rybitwy „latają zwinnie i z gracją” (Handbook of the Birds of the World). Chwytają ryby pływające przy powierzchni. Tylko sporadycznie i na krótko rzucają się za nimi w podwodny pościg.

Praca zespołowa

Do znakomitych lotników i rybaków należą również pelikany, choć z powodu wielkich dziobów mogą wydawać się niezdarne. Pelikany brunatne zwykle nurkują po swój obiad, ale niekiedy podkradają go z sieci rybackich. Jednak pelikany celują w połowach zespołowych.

Z natury są to ptaki stadne. Podczas łowienia znakomicie ze sobą współpracują. Grupą liczącą zazwyczaj około dziesięciu osobników siadają półkolem na wodzie. Płynąc powoli, rozkładaniem skrzydeł przepłaszają ławicę na dogodną płyciznę. Tam zanurzają głowy, by napełnić dzioby rybami.

Oczywiście ptakom podobnie jak nam nie zawsze udaje się coś złapać. Ale skrzydlaci rybacy zwykle są od człowieka o wiele skuteczniejsi.

[Ilustracja na stronie 12]

Bielik afrykański

[Prawa własności]

Photolibrary

[Ilustracja na stronie 12]

Czapla siwa

[Ilustracja na stronie 13]

Głuptaki

[Ilustracja na stronie 13]

Rybitwa zwyczajna

[Ilustracja na stronie 13]

Pelikany australijskie