W WIELU krajach choinka to popularny element świąt Bożego Narodzenia i ich komercyjnej otoczki. Co ciekawe, powiązania drzewa z religią sięgają bardzo odległych czasów.

Świadczą o tym odkrycia dokonane w regionie Bohuslän na zachodnim wybrzeżu Szwecji oraz w graniczącym z nim norweskim okręgu Østfold. Natrafiono tam na mniej więcej 5000 stanowisk sztuki naskalnej, w obrębie których odnaleziono przeszło 75 000 oddzielnych reliefów. Według archeologów na ogół pochodzą one z okresu między rokiem 1800 a 500 p.n.e. *

Te charakterystyczne ryty rzucają nieco światła na wierzenia ludzi, którzy żyli długo przed narodzinami Jezusa. Zdaniem wielu badaczy w zamierzchłej przeszłości na terenach należących dzisiaj do Szwecji i Norwegii zimozielone drzewa iglaste (na przykład świerki) służyły za święte symbole.

Dlaczego mieszkańcy tych północnych regionów wykuwali w skałach właśnie wyobrażenia świerków? Jednym z powodów przypuszczalnie było to, że w czasach przedchrześcijańskich, z których pochodzą wspomniane ryty, świerki spotykano tam rzadko. Poza tym drzewo, które jest zawsze zielone, a więc żywe, podczas gdy inne w trakcie jesiennych chłodów na pozór umierają, niewątpliwie ma w sobie coś zagadkowego.

W wielu kulturach drzewa są symbolami życia, trwania i nieśmiertelności. Może to w jakimś stopniu tłumaczyć, dlaczego wyobrażenia drzew przypominających świerki wyryto na skałach w Bohuslän i Østfold setki lat przed tym, jak świerk zadomowił się tam na dobre.

W pewnej szwedzkiej książce zauważono: „Drzewa ukazane na reliefach naskalnych świadczą o tym, że już w epoce brązu religia i kultura południowej Skandynawii była ściśle powiązana z religią i kulturą całej Europy oraz znacznych części Azji. Była to religia i kosmologia dostosowana do potrzeb ludzi zajmujących się głównie rolnictwem i hodowlą. W zasadzie czczono tych samych bogów, chociaż występujących pod różnymi imionami” (L. Bengtsson, A. Hygen, Hällristningar i gränsbygd: Bohuslän och Östfold).

Broszura wydana przez Bohusläns Museum wyjaśnia: „Twórcy rytów naskalnych nie przedstawiali codziennego życia. Wydaje się raczej, że swą sztuką chcieli wyrazić modlitewne błagania kierowane do bóstw” (The Rock Carving Tour). W tej samej publikacji  dodano: „Wierzenia koncentrowały się na wiecznym cyklu życia, płodności, śmierci i odradzania się”.

Na temat pewnych unikatowych dzieł, stworzonych na długo przed upowszechnieniem się w północnej Europie pisma, szwedzka encyklopedia Nationalencyklopedin odnotowuje: „Powtarzanie się motywów nawiązujących do życia płciowego dowodzi, jak ważną rolę w religii ludów Północy odgrywał w epoce brązu kult płodności”.

Rytuały związane z wiecznie zielonymi drzewami rozpowszechniły się i przyjęły niemal na całym świecie. Pod hasłem „choinka” Britannica — edycja polska informuje: „Występujący wśród pogańskich narodów Europy kult drzew przetrwał po przyjęciu przez nie chrześcijaństwa”. Kult ten zachował się w wielu obrzędach i zwyczajach, między innymi w „tradycji ustawiania choinki przy wejściu lub we wnętrzu domu podczas wakacji zimowych” (tom 7, strona 95).

Współczesną popularność choinka zaczęła zyskiwać od roku 1841, kiedy to przystrojone drzewko świerkowe uświetniło obchody Bożego Narodzenia przez brytyjską rodzinę królewską. Obecnie choinka znana jest pod każdą szerokością, a popyt na naturalne lub sztuczne drzewka bożonarodzeniowe nie maleje. Tymczasem wykute w skale skandynawskie reliefy to nieme świadectwo, że pochodzenie choinki wcale nie jest chrześcijańskie.

[Przypis]

[Napis na stronie 12]

Ryty naskalne świadczą o tym, że pogański kult zimozielonych drzew pochodzi z czasów przedchrześcijańskich

[Ilustracje na stronie 13]

Ryty naskalne z motywami drzew pochodzące z miejscowości: 1) Torsbo, 2) Backa i 3) Lökeberg (Szwecja)

[Prawa własności]

Dzięki uprzejmości Stiftelsen för dokumentation av Bohusläns hällristningar