Twój sześcioletni synek pyta: „Tatusiu, czy ty kiedyś umrzesz?”. Zaskoczony tym pytaniem, zastanawiasz się: „Czy moje dziecko nie jest za małe, żeby zrozumieć odpowiedź? Jak rozmawiać z nim o śmierci?”.

Dzieci też rozmyślają o śmierci. Nieraz nawet w zabawach udają, że ktoś umiera. Dlatego śmierć nie powinna być tematem tabu — bądź otwarty na wszelkie pytania, jakie może zadać syn lub córka. Jeśli od czasu do czasu szczerze rozmawiasz z dzieckiem o śmierci, pomagasz mu uczyć się, jak radzić sobie ze stratą bliskiej osoby.

Rozmowy o śmierci nie sprawią, że dziecku zaczną chodzić po głowie jakieś makabryczne myśli. Przeciwnie, może to rozproszyć jego lęki. Niekiedy jednak trzeba sprostować błędne wyobrażenia dziecka. Na przykład zdaniem ekspertów maluch w wieku do sześciu lat nie traktuje śmierci jako czegoś nieodwracalnego. W zabawie „umiera” na niby i zaraz potem „ożywa”.

Ale kiedy dziecko jest już trochę starsze, zaczyna rozumieć powagę śmierci, co z kolei może je skłonić do zadawania pytań i wyrażania wątpliwości, a nawet obaw — zwłaszcza gdy straci kogoś, kogo kochało. Dlatego to bardzo ważne, by nie omijać tego tematu. Psycholog Marion Haza podkreśla: „Jeżeli dziecko będzie wyczuwało, że nie wolno mu w domu rozmawiać o śmierci, mogą się u niego rozwinąć lęki na tym tle”.

Nie musisz przesadnie obawiać się, co powiedzieć. Według pewnego opracowania dzieci po prostu chcą „usłyszeć prawdę wyrażoną w przyjazny sposób”. Pamiętaj, że dziecko zwykle nie zadaje pytania, jeśli nie jest gotowe poznać odpowiedzi.

Wykorzystuj okazje. Kiedy dziecko zobaczy przy drodze nieżywego ptaka albo umrze mu ukochany zwierzak, prostymi pytaniami zachęć je do rozmowy. Możesz na przykład spytać: „Czy to zwierzątko cierpi? Czy jest mu zimno albo jest głodne? Skąd wiemy, że człowiek lub zwierzę nie żyje?”. Zasada biblijna: Kaznodziei 3:1, 7.

Nie ukrywaj prawdy. Gdy umrze ktoś z rodziny czy znajomych, unikaj mylących eufemizmów w stylu: „Babcia odeszła”. Twoje dziecko może błędnie zrozumieć, że zmarły wkrótce wróci do domu. Mów prosto i szczerze, na przykład: „Kiedy babcia umarła, jej organizm przestał funkcjonować. Nie możemy z nią porozmawiać, ale nigdy o niej nie zapomnimy”. Zasada biblijna: Efezjan 4:25.

Uspokajaj. Dziecko może dojść do wniosku, że doprowadziło do czyjejś śmierci przez swoje myśli lub zachowanie. Zamiast tylko mówić, że nie ponosi odpowiedzialności za to, co się stało, lepiej spytać: „Dlaczego sądzisz, że mogłaby to być twoja wina?”. Słuchaj uważnie i nie bagatelizuj jego odczuć. Poza tym małe dziecko czasami obawia się, że śmierć może być zaraźliwa, dlatego wytłumacz mu, jaka jest prawda.

Pomóż się otworzyć. Swobodnie wypowiadaj się o zmarłych krewnych, nawet o tych, których dziecko nigdy nie poznało. Możesz przywoływać wspomnienia o ciociach, wujkach czy dziadkach i opowiadać o nich zabawne historyjki. Taką otwartością pomagasz dziecku zrozumieć, że nie musi unikać myślenia ani mówienia o tych osobach. Ale nie zmuszaj go do rozmowy. Do tematu zawsze możesz wrócić później — gdy wyczujesz odpowiedni moment. Zasada biblijna: Przysłów 20:5.