1. W jaki sposób Biblia zazwyczaj przedstawia karcenie?

CO PRZYCHODZI ci na myśl, kiedy słyszysz słowo „karcenie”? Być może od razu kojarzy ci się z wymierzaniem kary. Ale z karceniem wiąże się coś więcej. W Biblii często jest ono przedstawiane w korzystnym świetle — czasami wspomina się o nim obok wiedzy, mądrości, miłości i życia (Prz. 1:2-7; 4:11-13). Jest tak dlatego, że karcenie udzielane przez Boga to wyraz Jego miłości i pragnienia, żebyśmy zyskali życie wieczne (Hebr. 12:6). Chociaż czasem wiąże się ono z karą, nigdy nie oznacza znęcania się czy okrucieństwa. Tak naprawdę termin „karcenie” kryje w sobie przede wszystkim myśl o szkoleniu — na przykład takim, jakie rodzice zapewniają ukochanemu dziecku.

2, 3. Podaj przykład ilustrujący, że karcenie może obejmować pouczanie oraz wymierzanie kary. (Zobacz ilustrację tytułową).

² Pomyślmy o następującym przykładzie: Chłopiec o imieniu Johnny bawi się piłką w mieszkaniu. Mama mówi do niego: „Johnny, wiesz, że nie wolno ci grać w piłkę w domu, bo możesz coś stłuc!”. Ale Johnny nie słucha, dalej się bawi, aż w końcu przez przypadek rozbija wazon. Jak mama go  skarci? Zapewne zastosuje pouczanie oraz wymierzy karę. Najpierw wyjaśni mu, dlaczego to, co zrobił, było złe. Chce, by zrozumiał, że mądrze jest słuchać rodziców i że zasady, które oni ustanawiają, są potrzebne i rozsądne. Potem nałoży na niego karę i na jakiś czas zabierze mu piłkę. Pomoże mu to zapamiętać, że nieposłuszeństwo niesie ze sobą konsekwencje.

³ Jako chrześcijanie należymy do „domu Bożego” (1 Tym. 3:15). Dlatego szanujemy prawo Jehowy zarówno do ustanawiania zasad, jak i do życzliwego karcenia nas, kiedy je łamiemy. Ponadto jeśli nasze postępowanie spowodowało negatywne konsekwencje, to są one elementem karcenia, które może nam uświadomić, jak ważne jest słuchanie niebiańskiego Ojca (Gal. 6:7). Bóg szczerze się o nas troszczy i chce oszczędzić nam cierpień (1 Piotra 5:6, 7).

4. (a) Jakiemu szkoleniu błogosławi Jehowa? (b) Co przeanalizujemy w tym artykule?

⁴ Udzielając karcenia opartego na Słowie Bożym, możemy pomóc naszemu dziecku lub zainteresowanemu zostać naśladowcą Chrystusa. Biblia to nasze podstawowe narzędzie do szkolenia innych, które umożliwia nam „karcenie w prawości”. Dzięki niej możemy pomóc komuś zrozumieć ‛wszystko, co nakazał Jezus’, i tego przestrzegać (2 Tym. 3:16; Mat. 28:19, 20). Jehowa błogosławi takiemu szkoleniu, dzięki któremu zainteresowani mogą pomagać kolejnym osobom, by zostały naśladowcami Chrystusa (odczytaj Tytusa 2:11-14). Przeanalizujmy teraz odpowiedzi na trzy ważne pytania: 1) Dlaczego można powiedzieć, że karcenie udzielane nam przez Boga świadczy o Jego miłości? 2) Czego możemy się nauczyć od osób, które Bóg karcił w przeszłości? 3) Jak możemy naśladować Jehowę i Jego Syna, kiedy karcimy innych?

5. Co dowodzi, że karcenie od Jehowy wypływa z miłości?

⁵ Jehowa nas koryguje, poucza i szkoli, ponieważ nas kocha. Chce, żebyśmy pozostali Jego przyjaciółmi i żyli wiecznie (1 Jana 4:16). Nigdy nie ograbia nas z poczucia własnej wartości przez poniżanie czy obrażanie (Prz. 12:18). Wręcz przeciwnie, szanuje naszą godność, odwołując się do naszych dobrych cech i pozostawiając nam swobodę wyboru. Czy właśnie tak patrzysz na karcenie od Boga — bez względu na to, czy pochodzi ono z Biblii, publikacji na niej opartych, od chrześcijańskich rodziców czy starszych zboru? Kiedy starsi próbują łagodnie i życzliwie nas skorygować — być może zanim uświadomimy sobie, że ‛uczyniliśmy fałszywy krok’ — jest to wyrazem miłości Jehowy (Gal. 6:1).

6. Dlaczego pozbawienie kogoś przywilejów, a nawet wykluczenie świadczy o Bożej miłości?

⁶ Jednak niekiedy karcenie obejmuje coś więcej niż udzielenie rady czy ustnego skorygowania. Jeśli w grę wchodzi poważniejszy grzech, może wymagać odebrania komuś przywilejów w zborze. Ale nawet w takiej sytuacji jest wyrazem Bożej miłości. Może na przykład pomóc danej osobie zrozumieć, że powinna poświęcić więcej uwagi studium osobistemu, rozmyślaniu i modlitwie. Gdy tak zrobi, nabierze sił duchowych (Ps. 19:7). Z czasem może odzyskać przywileje. Nawet wykluczenie jest wyrazem miłości Jehowy, bo chroni zbór przed złymi wpływami (1 Kor. 5:6, 7, 11). A ponieważ Boże karcenie jest zawsze słuszne, wykluczenie może uświadomić  grzesznikowi, jak źle postąpił, i skłonić go do skruchy (Dzieje 3:19).

7. Kim był Szebna i jaka zła cecha zaczęła się w nim rozwijać?

⁷ Żeby uwypuklić wartość karcenia, omówmy przykład dwóch osób skarconych przez Jehowę: Szebny, który żył w czasach króla Ezechiasza, i brata o imieniu Graham. Szebna miał dużą władzę jako szafarz „ustanowiony nad domem” — prawdopodobnie domem króla Ezechiasza (Izaj. 22:15). Niestety, stał się dumny i zaczął szukać poklasku. Kazał sobie wykuć imponujący grobowiec i jeździł okazałymi rydwanami (Izaj. 22:16-18).

8. Jak Jehowa skarcił Szebnę i z jakim skutkiem?

⁸ Ponieważ Szebna szukał chwały dla siebie, Bóg ‛zrzucił go z jego oficjalnego stanowiska’ i zastąpił Eliakimem (Izaj. 22:19-21). Działo się to w okresie, w którym asyryjski król Sancherib planował zaatakować Jerozolimę. Jakiś czas po tym, jak Szebna stracił stanowisko, Sancherib wysłał do Jerozolimy wysokich urzędników z wielką armią, żeby osłabić morale Żydów i skłonić Ezechiasza do poddania się (2 Król. 18:17-25). Na spotkanie wyszedł im Eliakim, ale nie był sam. Towarzyszyło mu dwóch urzędników — między innymi Szebna, który teraz był sekretarzem. Może to sugerować, że nie zgorzkniał i nie żywił urazy, ale pokornie przyjął mniej prestiżowe stanowisko. Jeśli tak było, to jakie wnioski możemy wyciągnąć z jego historii? Przeanalizujmy trzy z nich.

9-11. (a) Jakie ważne wnioski wypływają z przeżyć Szebny? (b) Co cię ujmuje w sposobie, w jaki Jehowa potraktował Szebnę?

⁹ Po pierwsze, to, że Szebna stracił stanowisko, przypomina nam o ostrzeżeniu: „Pycha poprzedza upadek, a duch wyniosły — potknięcie” (Prz. 16:18). Jeśli otrzymałeś przywileje w zborze, być może postrzegane przez innych jako prestiżowe, to czy pozostaniesz pokorny? Czy za posiadane zdolności i to, co udało ci się osiągnąć, zasługi przypiszesz Jehowie? (1 Kor. 4:7). Apostoł Paweł radził: „Mówię każdemu wśród was, żeby nie myślał o sobie więcej niż należy myśleć; ale niech myśli o tym, by mieć trzeźwy umysł” (Rzym. 12:3).

¹⁰ Po drugie, surowe skarcenie udzielone Szebnie mogło wskazywać, że Jehowa go nie przekreślił (Prz. 3:11, 12). Czego uczą się z tego osoby, które  straciły przywileje w zborze? Zamiast się gniewać i obrażać, powinny w dalszym ciągu służyć Bogu według swoich najlepszych możliwości i traktować skarcenie jako przejaw miłości Jehowy. Pamiętajmy, że jeśli się ukorzymy, nasz Ojciec nas nie przekreśli (odczytaj 1 Piotra 5:6, 7). Życzliwe karcenie może nas kształtować, dlatego pozostańmy miękką gliną w rękach Jehowy.

¹¹ Po trzecie, sposób, w jaki Jehowa potraktował Szebnę, stanowi cenną lekcję dla tych, którzy są odpowiedzialni za karcenie — na przykład dla rodziców i starszych zboru. Czego mogą się nauczyć? Karcenie od Jehowy świadczy o tym, że nienawidzi On grzechu, ale jednocześnie troszczy się o osobę, która zgrzeszyła. Jeśli musisz kogoś skarcić, to czy będziesz naśladować Jehowę — nienawidzić popełnionego zła, ale dopatrywać się dobra w dziecku lub we współwyznawcy? (Judy 22, 23).

12-14. (a) W jaki sposób niektórzy reagują na karcenie od Boga? (b) Jak Słowo Boże pomogło pewnemu bratu zmienić nastawienie i jaki był tego skutek?

¹² To smutne, ale niektórzy po otrzymaniu skarcenia czują się tak zranieni, że oddalają się od Boga oraz Jego ludu (Hebr. 3:12, 13). Czy takim osobom nie można już pomóc? Pomyślmy o Grahamie, który został wykluczony, potem wrócił do zboru, ale jakiś czas później stał się duchowo nieaktywny. Po kilku latach poprosił o studium starszego, który starał się z nim zaprzyjaźnić.

¹³ Starszy ten wspomina: „Problemem Grahama była duma. Krytykował starszych, którzy podjęli decyzję o jego wykluczeniu. Dlatego przez kilka kolejnych spotkań omawialiśmy wersety dotyczące pychy i jej skutków. Graham zaczął się sobie dokładnie przyglądać w lustrze Słowa Bożego. To, co zobaczył, wcale mu się nie spodobało. Efekt był niesamowity! Kiedy sobie uświadomił, że zaślepiała go ‚belka’ pychy i że problemem było jego krytyczne nastawienie, szybko dokonał zmian. Zaczął regularnie przychodzić na zebrania, wnikliwie studiować Słowo Boże i codziennie się modlić. Ponadto zaczął wywiązywać się z duchowych obowiązków głowy rodziny, co bardzo ucieszyło jego żonę i dzieci” (Łuk. 6:41, 42; Jak. 1:23-25).

¹⁴ Wspomniany starszy kontynuuje: „Pewnego dnia Graham powiedział coś, co mnie poruszyło: ‚Znam prawdę od lat i nawet byłem pionierem. Ale dopiero teraz mogę szczerze powiedzieć, że kocham Jehowę’. Po niedługim czasie został poproszony o noszenie mikrofonu w Sali Królestwa. Bardzo cenił to zadanie. Jego przykład mi pokazał, że jeśli ktoś ukorzy się przed Bogiem i przyjmie skarcenie, spotka się to z błogosławieństwem”.

15. Co musimy robić, żeby nasze karcenie było skuteczne?

¹⁵ Żeby stać się dobrym nauczycielem, najpierw trzeba być dobrym uczniem (1 Tym. 4:15, 16). Podobnie osoby, które Bóg upoważnił do karcenia, same muszą wciąż chętnie poddawać się Jego kierownictwu. Takie pokorne podporządkowanie zjednuje im szacunek innych i daje swobodę mowy, gdy kogoś szkolą lub korygują. Zastanówmy się nad przykładem Jezusa.

16. Czego na temat skutecznego nauczania i karcenia uczymy się od Jezusa?

¹⁶ Jezus zawsze był posłuszny Ojcu,  nawet gdy było to bardzo trudne (Mat. 26:39). Poza tym przyznawał, że to od Ojca pochodzą jego nauki i mądrość (Jana 5:19, 30). Pokora i posłuszeństwo sprawiały, że był współczującym nauczycielem, i zjednywały mu szczerych ludzi (odczytaj Mateusza 11:29). Ujmującymi słowami podnosił na duchu osoby, które przypominały zgniecioną trzcinę lub gasnący knot (Mat. 12:20). Okazywał miłość i życzliwość nawet wtedy, gdy jego cierpliwość była wystawiona na próbę — na przykład kiedy karcił apostołów za samolubne ambicje (Marka 9:33-37; Łuk. 22:24-27).

17. Jakie przymioty pomogą starszym odpowiednio troszczyć się o braci?

¹⁷ Przykład Jezusa powinni naśladować starsi. W ten sposób pokażą, że chcą poddawać się kształtowaniu zapewnianemu przez Boga i Jego Syna. Apostoł Piotr napisał: „Paście powierzoną wam trzodę Bożą nie pod przymusem, lecz chętnie, ani nie z umiłowania nieuczciwego zysku, lecz ochoczo, ani nie jako panoszący się wśród tych, którzy są dziedzictwem Bożym, lecz stając się przykładami dla trzody” (1 Piotra 5:2-4). Kiedy starsi chętnie podporządkowują się Bogu i Chrystusowi, Głowie zboru, korzyści odnoszą z tego oni sami i osoby, o które się troszczą (Izaj. 32:1, 2, 17, 18).

18. (a) Czego Jehowa wymaga od rodziców? (b) Jak Bóg pomaga rodzicom wywiązywać się z ich obowiązków?

¹⁸ Te same zasady mają zastosowanie w rodzinie. Głowom rodzin powiedziano: „Nie drażnijcie swych dzieci, ale je wychowujcie, karcąc je i ukierunkowując ich umysły zgodnie z myślami Jehowy” (Efez. 6:4). Dlaczego szkolenie i karcenie dzieci jest tak ważne? W Księdze Przysłów 19:18 czytamy: „Karz swego syna, gdy jeszcze jest nadzieja; i nie kieruj pragnienia swej duszy ku temu, by poniósł śmierć”. Słowa te pokazują, że karcenie dzieci to sprawa życia i śmierci. Jeśli rodzice nie zapewnią dziecku niezbędnego karcenia, Jehowa pociągnie ich do odpowiedzialności (1 Sam. 3:12-14). Jednak gdy pokornie zwracają się do Niego w modlitwie, szukają kierownictwa w Jego Słowie i proszą o ducha świętego, On da im potrzebne siły i mądrość (odczytaj Jakuba 1:5).

19, 20. (a) Jakie korzyści daje przyjmowanie karcenia od Boga? (b) Co omówimy w następnym artykule?

¹⁹ Nie sposób wymienić wszystkich korzyści wynikających z poddawania się Bożemu karceniu oraz naśladowania Jehowy i Jezusa, gdy karcimy innych. Na przykład rodziny i zbory stają się wtedy oazami spokoju, w których wszyscy czują się kochani, cenieni i bezpieczni. Stanowi to zapowiedź przyszłych błogosławieństw (Ps. 72:7). Karcenie od Boga przygotowuje nas do życia wiecznego, gdy będziemy tworzyć zjednoczoną rodzinę, o którą będzie się troszczył nasz Ojciec, Jehowa (odczytaj Izajasza 11:9). Jeśli właśnie tak patrzymy na karcenie, łatwiej nam dostrzec, czym naprawdę jest: wspaniałym przejawem niezrównanej miłości Boga.

²⁰ Z następnego artykułu dowiemy się czegoś więcej o karceniu w rodzinie i w zborze. Omówimy też temat samodyscypliny oraz zastanowimy się, jak uniknąć czegoś gorszego niż tymczasowy ból wywołany karceniem.