1, 2. (a) Jakie były początki małżeństwa? (b) Co zapewne uświadamiała sobie pierwsza para ludzka? (Zobacz ilustrację tytułową).

MAŁŻEŃSTWO to nieodłączna część życia wielu ludzi. Przeanalizowanie, kto i w jakim celu dał mu początek, pomoże nam wyrobić sobie właściwe spojrzenie na ten związek oraz czerpać z niego satysfakcję. Kiedy Bóg stworzył pierwszego człowieka, Adama, polecił mu nadać nazwy zwierzętom. Wykonując to zadanie, Adam zauważył, że tworzą one pary, ale dla niego „nie znalazła się żadna pomoc jako jego uzupełnienie”. Dlatego Bóg sprawił, że Adam zapadł w głęboki sen. Następnie wyjął jedno z jego żeber, uczynił z niego kobietę i przyprowadził ją do niego (odczytaj Rodzaju 2:20-24). Jasno stąd wynika, że Twórcą małżeństwa jest Bóg.

² Wiele lat później Jezus powtórzył to, co Jehowa powiedział w ogrodzie Eden: „Mężczyzna opuści ojca i matkę, a przylgnie do swej żony i oboje będą jednym ciałem” (Mat. 19:4, 5). Użycie przez Boga żebra Adama do stworzenia kobiety mogło pomóc temu pierwszemu małżeństwu uświadomić  sobie, jak blisko są ze sobą związani. Nie było mowy o rozwodzie ani poligamii.

3. W jakim celu powstało małżeństwo?

³ Adam bardzo się cieszył, że otrzymał tak wspaniałą żonę, której później nadał imię Ewa. Była jego pomocnicą i uzupełnieniem. Wywiązując się ze swoich ról, ci pierwsi ludzie przyczyniali się do wzajemnego szczęścia (Rodz. 2:18). Ważnym celem powstania małżeństwa było zaludnienie ziemi (Rodz. 1:28). Dzieci, chociaż kochały rodziców, miały z czasem ich opuścić i założyć własne rodziny. Dzięki temu ludzie mieli w odpowiednim stopniu napełnić ziemię i przeobrazić ją w raj.

4. Jak potoczyły się losy pierwszego małżeństwa?

⁴ Jednak pierwsze małżeństwo nie okazało się szczęśliwe. Adam i Ewa zrobili zły użytek z wolnej woli i zbuntowali się przeciwko Jehowie. Ewa została zwiedziona przez „pradawnego węża”, Szatana Diabła. Przekonał on ją, że jeśli zje owoc z „drzewa poznania dobra i zła”, zdobędzie szczególną wiedzę, która pozwoli jej decydować o tym, co jest słuszne, a co nie. Ewa nie uszanowała zwierzchnictwa męża, bo się z nim nie skonsultowała. A on zamiast posłuchać Boga, przyjął owoc od żony (Obj. 12:9; Rodz. 2:9, 16, 17; 3:1-6).

5. Czego uczymy się z tego, co Adam i Ewa powiedzieli Jehowie?

⁵ Gdy Bóg pociągnął Adama do odpowiedzialności, ten całą winę zrzucił na żonę. Powiedział: „Niewiasta, którą dałeś, by była ze mną — ona dała mi owoc z drzewa i dlatego jadłem”. Ewa obwiniała węża (Rodz. 3:12, 13). Ale te marne wymówki nie były żadnym usprawiedliwieniem. Jehowa potępił ich za okazane nieposłuszeństwo. Ten przykład stanowi dla nas ostrzeżenie: Żeby małżeństwo było udane, mąż i żona muszą brać odpowiedzialność za swoje czyny oraz okazywać posłuszeństwo Jehowie.

6. Wyjaśnij słowa z Rodzaju 3:15.

⁶ Mimo sytuacji, do której Szatan doprowadził w Edenie, Jehowa dał ludziom nadzieję. Czytamy o niej w pierwszym proroctwie biblijnym (odczytaj Rodzaju 3:15). To proroctwo wskazuje, że Szatan zostanie zmiażdżony przez ‛potomstwo niewiasty’. Niewiastę tę tworzą niezliczone prawe stworzenia duchowe usługujące Jehowie w niebie. Łączy je z Nim wyjątkowa więź przypominająca więź małżeńską. Biblia wyjawia, że jedno z tych stworzeń zniszczy Szatana oraz umożliwi posłusznej ludzkości życie wieczne na ziemi w zgodzie z pierwotnym zamierzeniem Jehowy (Jana 3:16). W ten sposób ludzie odzyskają to, co utracili Adam z Ewą.

7. (a) Jak bunt Adama i Ewy wpłynął na ich małżeństwo, a także na wszystkie związki zawierane później? (b) Czego Bóg wymaga od mężów i żon?

⁷ Jak bunt Adama i Ewy wpłynął na ich małżeństwo, a także na wszystkie związki zawierane później? Na przykład Ewa, i każda następna kobieta, miała odczuwać ból w trakcie ciąży i porodu. Kobiety miały też ‛kierować ku mężowi swoje pożądanie’, a mężczyźni mieli nad nimi dominować, posuwając się nawet do przemocy (Rodz. 3:16). Obecnie zdarza się to w niejednym małżeństwie. Natomiast Bóg oczekuje, że mąż będzie sprawować zwierzchnictwo z miłością.  Z kolei żona powinna być podporządkowana mężowi (Efez. 5:33). Jeśli mąż i żona uwzględniają te zasady, udaje się uniknąć wielu konfliktowych sytuacji.

8. Co Biblia mówi o małżeństwach w okresie od Adama do potopu?

⁸ Zanim Adam i Ewa umarli z powodu grzechu i niedoskonałości, wydali na świat dzieci (Rodz. 5:4). Ich pierworodny, Kain, wziął sobie za żonę kobietę, z którą był spokrewniony. Jego potomek Lamech to pierwszy mężczyzna, o którym powiedziano, że miał dwie żony (Rodz. 4:17, 19). Od czasów Adama do potopu jedynie nieliczne osoby służyły Jehowie. Byli wśród nich Abel, Henoch oraz Noe z rodziną. Biblia mówi, że w czasach Noego „synowie prawdziwego Boga zaczęli zwracać uwagę na córki ludzkie, jako że były piękne; i pojmowali za żony wszystkie, które sobie wybrali”. Związki zmaterializowanych aniołów z kobietami były sprzeczne z naturą. Rodzili się z nich agresywni mocarze znani jako nefilimowie. W tamtym czasie ‛ogromna była niegodziwość człowieka na ziemi i każda skłonność myśli jego serca przez cały czas była wyłącznie zła’ (Rodz. 6:1-5).

9. Jak Jehowa ukarał niegodziwych w czasach Noego i czego możemy się nauczyć z tamtych wydarzeń?

⁹ Żeby ukarać niegodziwych, Jehowa sprowadził potop. Ludzie byli wtedy tak zaabsorbowani codziennymi sprawami, w tym zawieraniem małżeństw, że nie potraktowali poważnie ostrzeżeń Noego, „głosiciela prawości” (2 Piotra 2:5). Jezus zapowiedział, że podobnie będzie w naszych czasach (odczytaj Mateusza 24:37-39). Obecnie większość ludzi nie chce słuchać dobrej nowiny o Królestwie Bożym, która jest rozgłaszana przed końcem tego systemu rzeczy. Czego my uczymy się z wydarzeń przed potopem? Nie możemy dopuścić, by sprawy rodzinne, takie jak małżeństwo czy wychowywanie dzieci, osłabiły naszą czujność.

10. (a) Jakie praktyki stały się powszechne w wielu kulturach? (b) Jaki przykład mężom i żonom dali Abraham i Sara?

¹⁰ Noe miał tylko jedną żonę, podobnie jak każdy z jego trzech synów. Ale w czasach patriarchów upowszechniła się poligamia. W wielu kulturach niemoralność była na porządku dziennym, a nawet stała się elementem obrzędów religijnych. Kiedy Abraham i jego żona Sara na polecenie Boga przenieśli się do Kanaanu, byli otoczeni przez ludzi, którzy swoim postępowaniem dowodzili braku szacunku dla instytucji małżeństwa. Jehowa postanowił zniszczyć Sodomę i Gomorę, ponieważ ich mieszkańcy dopuszczali się rażącej niemoralności lub ją tolerowali. Rodzina Abrahama wyróżniała się na tym tle. Patriarcha ten we właściwy sposób przewodził rodzinie, a Sara dała piękny przykład podporządkowania się zwierzchnictwu męża (odczytaj 1 Piotra 3:3-6). Ponadto Abraham zadbał o to, żeby jego syn Izaak ożenił się z kobietą, która służyła Jehowie. Podobną troskę o czyste wielbienie wykazał syn Izaaka Jakub, którego synowie dali początek 12 plemionom izraelskim.

11. W jaki sposób Prawo Mojżeszowe chroniło Izraelitów?

¹¹ W późniejszym czasie Jehowa zawarł z potomkami Jakuba przymierze. Popularne praktyki, takie jak poligamia, zostały uregulowane w Prawie  Mojżeszowym. Zakaz zawierania małżeństw z czcicielami fałszywych bogów chronił Izraelitów pod względem duchowym (odczytaj Powtórzonego Prawa 7:3, 4). W rozwiązywaniu poważnych problemów małżeńskich pomagali starsi. Wiedziano, jak postąpić w wypadku niewierności, zazdrości lub podejrzeń jednego ze współmałżonków. Rozwód był dopuszczalny, ale Prawo zawierało konkretne przepisy dotyczące tej kwestii. Mężczyzna mógł rozwieść się z żoną, jeśli „doszukał się u niej czegoś nieprzyzwoitego” (Powt. Pr. 24:1). Chociaż nie sprecyzowano, co było uznawane za nieprzyzwoite, rozsądny wydaje się wniosek, że nie chodziło o sprawy błahe (Kapł. 19:18).

12, 13. (a) Jak za czasów Malachiasza niektórzy mężczyźni traktowali swoje żony? (b) Jakie są konsekwencje zdrady małżeńskiej?

¹² W czasach proroka Malachiasza wielu Żydów postępowało zdradziecko wobec swoich żon — rozwodzili się z nimi pod byle pretekstem. Pozbywali się w ten sposób ‛żon swojej młodości’, prawdopodobnie po to, by poślubić młodsze kobiety, być może nawet poganki. Gdy na ziemi przebywał Jezus, mężczyźni nadal rozwodzili się z błahych powodów (Mat. 19:3). Jehowa znienawidził takie rozwody (odczytaj Malachiasza 2:13-16).

¹³ Wśród sług Jehowy zdrada małżeńska nie jest tolerowana. Załóżmy, że żonaty brat lub zamężna siostra wiąże się z czyimś współmałżonkiem i po uzyskaniu rozwodu poślubia tę osobę. W takiej sytuacji nieokazujący skruchy winowajca zostanie wykluczony, co służy zachowaniu czystości zboru (1 Kor. 5:11-13). Zanim taka osoba będzie mogła zostać przyłączona, musi ‛wydawać owoce odpowiadające skrusze’ (Łuk. 3:8; 2 Kor. 2:5-10). Chociaż nie ma reguły, ile czasu miałoby upłynąć, zanim będzie mogła wrócić do zboru, zdradzieckiego postępowania nie można traktować lekko. Zapewne będzie musiało minąć sporo czasu — rok lub dłużej — żeby grzesznik mógł dać dowody szczerej skruchy. Nawet jeśli zostanie przyłączony, za swoje uczynki odpowie „przed tronem sędziowskim Boga” (Rzym. 14:10-12; zobacz Strażnicę numer 6 z roku 1980, strony 23 i 24).

14. Jaką rolę odegrało Prawo Mojżeszowe?

¹⁴ Prawo Mojżeszowe regulowało życie Izraelitów przez ponad 1500 lat. Pomagało im stosować zasady Boże przy rozwiązywaniu różnych problemów, między innymi rodzinnych. W ten sposób „stało się (...) wychowawcą prowadzącym do Chrystusa” (Gal. 3:23, 24). Po śmierci Jezusa przestało obowiązywać (Hebr. 8:6). Nowe prawo, które weszło wtedy w życie, nie dawało przyzwolenia na pewne tolerowane wcześniej praktyki.

15. (a) Jaki wzór małżeństwa obowiązuje w zborze chrześcijańskim? (b) Co powinien rozważyć chrześcijanin, który myśli o rozwodzie?

¹⁵ W odpowiedzi na pytanie zadane przez faryzeuszy Jezus wyjaśnił, że chociaż Prawo Mojżeszowe ‛robiło ustępstwo w sprawie rozwodu, od początku tak nie było’ (Mat. 19:6-8). Wskazał w ten sposób, że Boży wzór małżeństwa ustanowiony w Edenie miał obowiązywać również w zborze chrześcijańskim (1 Tym. 3:2, 12). Mąż i żona mieli do siebie przylgnąć i stanowić „jedno  ciało” oraz pozwolić, żeby miłość do Boga i do siebie nawzajem wzmacniała ich więź. Jeśli ktoś się rozwodzi nie z powodu rozpusty, nie przysługuje mu biblijne prawo do poślubienia kogoś innego (Mat. 19:9). Oczywiście osoba pokrzywdzona może postanowić, że przebaczy współmałżonkowi, który okazuje skruchę. Na przykład Ozeasz najwyraźniej wybaczył swojej żonie, Gomer. Podobnie Jehowa był miłosierny wobec okazujących skruchę Izraelitów, którzy wcześniej dopuszczali się duchowego cudzołóstwa (Oz. 3:1-5). Ponadto jeśli ktoś wie, że współmałżonek popełnił cudzołóstwo, ale decyduje się na współżycie z nim, jest to równoznaczne z wybaczeniem. Nie ma już wtedy biblijnych podstaw do rozwodu.

16. Co Jezus powiedział o stanie wolnym?

¹⁶ Po wyjaśnieniu, że chrześcijanie mogą się rozwieść wyłącznie z powodu rozpusty, Jezus wspomniał o osobach, które „mają dar” pozostawania w stanie wolnym. Następnie dodał: „Kto może uczynić temu miejsce, niech temu miejsce uczyni” (Mat. 19:10-12). Wielu postanawia pozostać w stanie wolnym, żeby w pełni się skupić na służbie dla Jehowy, i jest to godne pochwały.

17. Co może pomóc w podjęciu decyzji, czy zawrzeć związek małżeński?

¹⁷ Co może pomóc komuś w podjęciu decyzji, czy pozostać w stanie wolnym, czy wstąpić w związek małżeński? Taka osoba powinna się zastanowić, czy potrafi pielęgnować dar stanu wolnego. Apostoł Paweł do tego zachęcał, ale jednocześnie powiedział: „Ze względu na szerzenie się rozpusty niech każdy mężczyzna ma własną żonę i niech każda kobieta ma własnego męża. (...) Jeśli nie panują nad sobą, niech zawrą związek małżeński, bo lepiej jest zawrzeć związek małżeński, niż płonąć namiętnością”. Małżeństwo może chronić przed masturbacją lub popełnieniem niemoralności. Ale czynnikiem, który warto jeszcze wziąć pod uwagę, jest wiek. Paweł dodaje: „Jeżeli jednak ktoś uważa, że zachowuje się niewłaściwie względem swej dziewiczości, gdy rozkwit młodości przemija, i miałoby się tak stać, to niech czyni, co chce; taki nie grzeszy. Niech zawrą związek małżeński” (1 Kor. 7:2, 9, 36; 1 Tym. 4:1-3). Nikt nie powinien śpieszyć się z decyzją o zawarciu małżeństwa tylko dlatego, że odczuwa popęd płciowy. Młody człowiek może nie być jeszcze na tyle dojrzały, żeby podołać odpowiedzialności, jaką niesie ze sobą życie małżeńskie.

18, 19. (a) Co jest podstawą udanego małżeństwa? (b) Co omówimy w następnym artykule?

¹⁸ Co jest podstawą udanego małżeństwa? Mężczyzna i kobieta, którzy się pobierają, powinni być oddani Jehowie i całym sercem Go kochać. Muszą też mocno kochać siebie nawzajem. Ponieważ zastosowali się do rady, by pobierać się „tylko w Panu”, mogą liczyć na błogosławieństwo Jehowy (1 Kor. 7:39). Po ślubie bez wątpienia przekonają się, że uwzględnianie w życiu wskazówek z Pisma Świętego przynosi najlepsze rezultaty.

¹⁹ W tych „dniach ostatnich” wielu ludzi przejawia cechy, które utrudniają osiąganie szczęścia w małżeństwie (2 Tym. 3:1-5). W następnym artykule omówimy kilka wskazówek ze Słowa Bożego, które pomagają prowadzić satysfakcjonujące życie rodzinne. Kiedy mąż i żona je stosują, mogą dalej iść „drogą prowadzącą do życia” (Mat. 7:13, 14).