1, 2. (a) Jakie są skutki braku panowania nad sobą? (b) Dlaczego temat panowania nad sobą jest obecnie aktualny?

PANOWANIE NAD SOBĄ to owoc ducha Bożego (Gal. 5:22, 23). Jehowa panuje nad sobą w doskonały sposób. Jednak niedoskonałym ludziom przychodzi to z trudem. Tak naprawdę wiele problemów wynika z braku samokontroli. Często jego skutkiem jest odkładanie wszystkiego na później i osiąganie gorszych wyników w szkole i pracy. Może on też między innymi prowadzić do napaści słownych, pijaństwa, przemocy, rozwodów, zaciągania niepotrzebnych długów, uzależnień, pozbawienia wolności, problemów emocjonalnych, chorób przenoszonych drogą płciową czy niechcianej ciąży (Ps. 34:11-14).

² Wyraźnie widać, że osoby niepanujące nad sobą przysparzają kłopotów sobie i innym. A sytuacja cały czas się pogarsza. Badania dotyczące kontrolowania emocji przeprowadzano już w latach czterdziestych XX wieku, ale nowsze statystyki pokazują, że przejawianie panowania nad sobą stanowi dla ludzi coraz większe wyzwanie. Osoby, które studiują Biblię, nie są tym zdziwione, ponieważ Księga ta przepowiadała, że jednym ze znaków „dni ostatnich” miał być powszechny brak panowania nad sobą (2 Tym. 3:1-3).

3. Dlaczego powinniśmy rozwijać panowanie nad sobą?

³ Dlaczego powinniśmy rozwijać panowanie nad sobą? Przeanalizujmy dwa istotne powody. Po pierwsze, zauważono,  że ludzie, którzy kontrolują swoje reakcje, mają zazwyczaj mniej poważnych problemów. W przeciwieństwie do ludzi impulsywnych są bardziej stabilni emocjonalnie, łatwiej nawiązują zdrowe relacje, rzadziej wpadają w gniew oraz są mniej skłonni do zamartwiania się i depresji. Po drugie, umiejętność odpierania pokus oraz kontrolowania niewłaściwych uczuć i pragnień jest niezbędna, żeby nie utracić uznania Jehowy. Potwierdza to przykład Adama i Ewy (Rodz. 3:6). Pomyśl o przykrych konsekwencjach, jakie spotkały też inne osoby, którym zabrakło panowania nad sobą.

4. Co pokrzepia osoby, którym trudno jest panować nad sobą?

⁴ Żaden niedoskonały człowiek nie potrafi panować nad sobą w doskonały sposób. Jehowa zdaje sobie z tego sprawę i dlatego chce pomagać swoim sługom w kontrolowaniu grzesznych skłonności (1 Król. 8:46-50). Jako kochający Przyjaciel serdecznie pokrzepia szczere osoby, które chociaż chcą Mu służyć, to w jakiejś dziedzinie nie jest im łatwo nad sobą panować. Rozważymy doskonały wzór Jehowy. Potem przeanalizujemy pozytywne i negatywne przykłady ludzi opisanych w Biblii. Przypomnimy też sobie praktyczne wskazówki, które pomogą nam panować nad sobą w jeszcze większym stopniu.

5, 6. Jaki przykład panowania nad sobą daje nam Jehowa?

⁵ Jehowa jest doskonały, dlatego panuje nad sobą w doskonały sposób (Powt. Pr. 32:4). Ale my jesteśmy niedoskonali. Mimo to możemy odnieść korzyść z przeanalizowania Jego przykładu. Dzięki temu lepiej zrozumiemy, czym jest panowanie nad sobą, i łatwiej nam będzie Go w tym naśladować. W jakich sytuacjach Jehowa przejawiał ten przymiot?

⁶ Pomyślmy, jak Bóg zapanował nad sobą, kiedy Szatan zuchwale się zbuntował. Jehowa musiał jakoś zareagować na to wyzwanie. Zarzuty Szatana bez wątpienia wywołały oburzenie i gniew lojalnych Bogu stworzeń niebiańskich. Być może masz podobne odczucia, gdy myślisz o cierpieniu, którego sprawcą jest Szatan. Jednak Jehowa nie zadziałał pośpiesznie. Zareagował w zrównoważony i słuszny sposób. Nie uniósł się gniewem i postąpił sprawiedliwie (Wyjścia 34:6; Hioba 2:2-6). Dlaczego? Ponieważ nie chce, by „ktokolwiek został zgładzony, ale pragnie, żeby wszyscy doszli do skruchy” (2 Piotra 3:9).

7. Czego uczymy się od Jehowy?

⁷ Z tego, jak Jehowa panuje nad sobą, uczymy się, że powinniśmy uważać na to, co mówimy, i zastanawiać się nad swoim postępowaniem. Nie możemy działać pośpiesznie. Kiedy mamy do podjęcia jakąś ważną decyzję, powinniśmy poświęcić czas, żeby ją dobrze przemyśleć. Módlmy się o mądrość, żeby powiedzieć lub zrobić to, co słuszne (Ps. 141:3). Pod wpływem emocji często reagujemy przesadnie. Wielu z nas do dziś żałuje bezmyślnie wypowiedzianych słów albo gwałtownych reakcji (Prz. 14:29; 15:28; 19:2).

8. (a) Gdzie znajdziemy przykłady osób, które panowały nad sobą? (b) Co pomogło Józefowi właściwie zareagować, kiedy żona Potyfara chciała go uwieść? (Zobacz ilustrację tytułową).

⁸ Jakie przykłady z Biblii pokazują wartość kontrolowania swoich reakcji? Może pomyślałeś o kilku postaciach opisanych  w tej Księdze, które zapanowały nad sobą, kiedy zetknęły się z pokusą. Jedną z nich był Józef, syn Jakuba. Gdy służył w domu Potyfara, dowódcy straży przybocznej faraona, pokazał, że umie się kontrolować. Ponieważ był dobrze zbudowany i przystojny, bardzo spodobał się żonie Potyfara, która próbowała go uwieść. Co pomogło Józefowi odrzucać powtarzające się niemoralne propozycje? Bez wątpienia poświęcił czas, żeby pomyśleć, co się stanie, jeśli ulegnie. A kiedy znalazł się w krytycznej sytuacji, po prostu uciekł. Powiedział: „Jakże mógłbym dopuścić się tej wielkiej niegodziwości i zgrzeszyć przeciwko Bogu?” (Rodz. 39:6, 9; odczytaj Przysłów 1:10).

9. Jak możesz się przygotować, żeby odpierać pokusy?

⁹ Czego uczymy się z przykładu Józefa? Czasami, kiedy odczuwamy pokusę, żeby złamać jakieś prawo Boże, musimy niejako od niej uciec. W przeszłości niektórzy z naszych braci walczyli, by zerwać z obżarstwem, pijaństwem, papierosami, narkotykami czy niemoralnością. Nawet po chrzcie może ich niekiedy brać pokusa, żeby wrócić do dawnego postępowania. Jeśli tak jest w twoim wypadku, rozmyślaj o tym, jakie tragiczne konsekwencje przyniosłoby to pod względem duchowym, gdybyś uległ grzesznemu pragnieniu. Staraj się przewidzieć, w jakich sytuacjach pojawią się pokusy, i zdecyduj, co zrobisz, żeby ich uniknąć (Ps. 26:4, 5; Prz. 22:3). A jeśli staniesz w obliczu takiej próby, proś Jehowę o mądrość i panowanie nad sobą.

10, 11. (a) Z czym wielu nastolatków styka się w szkole? (b) Co pomoże młodym opierać się pokusom?

¹⁰ W podobnej sytuacji jak Józef znajduje się wielu młodych chrześcijan. Pomyślmy o Kimberly. Jej koledzy z klasy uprawiali seks i często po weekendzie chwalili się nowymi przygodami miłosnymi. Kimberly tak nie postępowała i nie miała o czym opowiadać. Przyznaje, że ponieważ była inna, czasami czuła się opuszczona i samotna. Jej rówieśnicy uważali, że jest głupia, bo nie chodzi na randki. Ale tak naprawdę Kimberly była mądra — wiedziała, że dla wielu młodych uprawianie seksu jest dużą pokusą (2 Tym. 2:22). Koledzy ze szkoły często pytali, czy jest jeszcze dziewicą. Miała wtedy okazję wyjaśnić im, dlaczego nie chce uprawiać seksu. Jesteśmy dumni z młodych osób, które zdecydowanie opierają się namowom do niemoralności. Jehowa również jest z nich dumny!

¹¹ Biblia zawiera ostrzegawcze przykłady osób, które nie panowały nad popędem seksualnym. Pokazano w niej też, jak smutne konsekwencje to przyniosło. Każdy, kto znalazł się w podobnej sytuacji jak Kimberly, powinien pomyśleć o przykładzie naiwnego młodego człowieka opisanego w 7 rozdziale Księgi Przysłów. Zastanów się też nad tragicznymi skutkami postępowania Amnona (2 Sam. 13:1, 2, 10-15, 28-32). Żeby pomóc dzieciom rozwijać panowanie nad sobą i mądrość, rodzice podczas rodzinnego wielbienia mogą omawiać temat romantycznych uczuć na podstawie wspomnianych relacji.

12. (a) Jak Józef w kontaktach ze swoimi braćmi pokazał, że panuje nad sobą? (b) W jakich sytuacjach musimy kontrolować emocje?

¹² Również w innej sytuacji Józef dał przykład panowania nad sobą. Kiedy jego bracia przyszli do Egiptu po żywność, chciał zobaczyć, co naprawdę myśleli,  i dlatego ukrył przed nimi swoją tożsamość. A gdy wezbrały w nim uczucia, wyszedł, by nie płakać w ich obecności (Rodz. 43:30, 31). Jeśli współwyznawca albo jakaś bliska osoba sprawi ci przykrość, podobnie jak w wypadku Józefa panowanie nad sobą pomoże ci uniknąć gwałtownej reakcji (Prz. 16:32; 17:27). A może ktoś z twojej rodziny jest wykluczony i musisz kontrolować emocje, żeby unikać niepotrzebnego kontaktu z nim. Często nie przychodzi to automatycznie, ale pomocne może być uświadomienie sobie, że w ten sposób naśladujesz Jehowę i stosujesz się do Jego nakazów.

13. Czego się uczymy z przeżyć Dawida?

¹³ W Biblii znajdujemy też pozytywny przykład króla Dawida. Kiedy Saul i Szimej chcieli go sprowokować, nie rozgniewał się i nie użył przeciwko nim swojej władzy (1 Sam. 26:9-11; 2 Sam. 16:5-10). Nie znaczy to, że Dawid zawsze nad sobą panował — świadczy o tym grzech popełniony z Batszebą i początkowa reakcja na chciwość Nabala (1 Sam. 25:10-13; 2 Sam. 11:2-4). Od Dawida możemy się jednak wiele nauczyć. Po pierwsze, panować nad sobą powinni szczególnie nadzorcy, żeby nie nadużywać powierzonej im władzy. Po drugie, nikt nie powinien myśleć, że jest odporny na pokusy (1 Kor. 10:12).

14. Co przydarzyło się pewnemu bratu i dlaczego to ważne, jak reagujemy w podobnych sytuacjach?

¹⁴ Jak możesz rozwijać panowanie nad sobą? Przeanalizujmy pewne zdarzenie. Kierowca, który jechał za Luigim, nagle uderzył w tył jego samochodu. Chociaż stało się to z jego winy, zwymyślał Luigiego i chciał wszcząć bójkę. Luigi pomodlił się, żeby Jehowa pomógł mu się opanować, i próbował uspokoić tamtego kierowcę. Niestety bezskutecznie. Spisał więc numer rejestracyjny jego samochodu, a kiedy odjeżdżał, człowiek ten nadal krzyczał. Tydzień później Luigi był na odwiedzinach ponownych u pewnej kobiety i okazało się, że tamten kierowca to jej mąż. Było mu wstyd i przeprosił za swoje zachowanie. Zaproponował, że skontaktuje się z ubezpieczycielem Luigiego, żeby przyśpieszyć wypłatę odszkodowania. Potem przyłączył się do rozmowy o Biblii i bardzo spodobało mu się to, co usłyszał. Luigi zrozumiał wtedy, jak ważne było zachowanie spokoju po wypadku, i jak źle mogłoby się to skończyć, gdyby okazał złość (odczytaj 2 Koryntian 6:3, 4).

15, 16. Jak w rozwijaniu panowania nad sobą może pomóc studium Biblii?

¹⁵ W rozwijaniu panowania nad sobą może pomóc wnikliwe i ukierunkowane studium Biblii. Pamiętajmy, że Bóg powiedział Jozuemu: „Ta księga prawa niech się nie oddala od twoich ust i czytaj ją półgłosem dniem i nocą, byś dbał o postępowanie zgodne ze wszystkim, co jest w niej napisane; bo wtedy zapewnisz swej drodze powodzenie i wtedy będziesz działał mądrze” (Joz. 1:8). W jaki sposób studium Biblii może ci pomóc pielęgnować panowanie nad sobą?

¹⁶ Jak się przekonaliśmy, relacje biblijne przedstawiają korzyści wynikające z panowania nad sobą i złe skutki jego braku. Jehowa kazał je zapisać w określonym celu (Rzym. 15:4). Mądrze jest je czytać, analizować i o nich rozmyślać. Staraj się zrozumieć, jak możesz je odnieść do swojej sytuacji oraz sytuacji  twojej rodziny. Proś Jehowę, żeby pomógł ci wprowadzać w życie rady z Jego Słowa. Jeśli dostrzeżesz, że w jakiejś dziedzinie brakuje ci panowania nad sobą, nie lekceważ tego — módl się w tej sprawie i pracuj nad sobą (Jak. 1:5). Ponadto szukaj pomocnych rad w naszych publikacjach.

17. Jak rodzice mogą pomagać dzieciom rozwijać panowanie nad sobą?

¹⁷ Jak możesz pomagać swoim dzieciom rozwijać panowanie nad sobą? Przymiot ten nie jest wrodzony, dlatego tak jak w wypadku innych cech, które dzieci muszą wypracować, powinieneś dawać im pod tym względem przykład (Efez. 6:4). Jeśli zauważasz, że nie jest im łatwo się kontrolować, pomyśl, jak ty sam sobie z tym radzisz. Pamiętaj, że regularne uczestniczenie w służbie i zebraniach oraz prowadzenie rodzinnego wielbienia ma ogromny wpływ na twoje dzieci. Nie obawiaj się w razie potrzeby im czegoś odmówić. Jehowa wyznaczył Adamowi i Ewie pewne granice — miały one pomóc im rozwinąć szacunek dla Jego władzy. Podobnie karcenie od rodziców i ich przykład ma pomagać dzieciom rozwijać panowanie nad sobą. Miłość do władzy Jehowy i szacunek dla Jego zasad to jedne z najcenniejszych rzeczy, których możesz nauczyć swoje dzieci (odczytaj Przysłów 1:5, 7, 8).

18. Dlaczego powinniśmy mądrze wybierać przyjaciół?

¹⁸ Bez względu na to, czy mamy dzieci, czy nie, wszyscy powinniśmy mądrze wybierać przyjaciół. Otaczaj się ludźmi, którzy będą cię zachęcać do osiągania wartościowych celów i unikania kłopotów (Prz. 13:20). Dojrzałe duchowo osoby będą miały na ciebie pozytywny wpływ — będziesz chciał tak jak one okazywać panowanie nad sobą. Z kolei twoje właściwe postępowanie będzie zachęcające dla nich. Panowanie nad sobą to warunek zdobycia uznania Bożego oraz zachowywania dobrych relacji z tymi, których kochamy.