Czy twoim życiem rządzą przesądy?

Z PRZESĄDAMI można się zetknąć na całym świecie. Niektórzy traktują je jako część dziedzictwa kulturowego. Inni uważają, że kierowanie się nimi to niewinna słabostka, która po prostu ubarwia życie. W świecie zachodnim na przesądy patrzy się z przymrużeniem oka. Ale gdzie indziej, na przykład w Afryce, wywierają one na wielu ludzi przemożny wpływ.

Przesądy stanowią nieodłączny element kultury afrykańskiej. Literatura, filmy i programy radiowe często przesiąknięte są zabobonami i treściami okultystycznymi, mającymi związek z magią, kultem przodków i fetyszami. Skąd się wzięły przesądy i dlaczego tak mocno oddziałują na ludzi?

Co się kryje za przesądami?

Źródłem wielu przesądów są obawy przed duchami zmarłych lub w ogóle przed istotami nadprzyrodzonymi. Ludzie przesądni wierzą, iż duchy starają się w różny sposób przestraszyć, ostrzec lub pobłogosławić żywych.

Przesądy są też ściśle powiązane z uzdrawianiem i leczeniem. Większość obywateli krajów rozwijających się nie może sobie pozwolić na korzystanie z osiągnięć współczesnej medycyny albo w ogóle nie ma do nich dostępu. Dlatego walcząc z chorobami lub próbując im zapobiec, wielu szuka ratunku w spirytyzmie, przesądach i tradycjach przodków. Poza tym ludziom łatwiej jest zwrócić się do znachora, który zna ich zwyczaje i mowę, niż do lekarza. Wszystko to sprawia, że wiara w zabobony wciąż się utrzymuje.

Według tradycyjnych wierzeń choroby i nieszczęścia nie są dziełem przypadku, lecz rezultatem działalności sił duchowych. Czarownicy sugerują niekiedy, że zmarły przodek jest z jakiegoś powodu niezadowolony. Medium spirytystyczne może twierdzić, że choroba lub wypadek to następstwo uroku rzuconego na ofiarę przez innego czarownika.

Przesądy istniejące w obecnym świecie przybierają najrozmaitsze formy, a ich popularność zależy od miejscowego folkloru, legend i różnych okoliczności. Jednakże wszystkie mają wspólny element: przeświadczenie, że należy zjednać sobie kogoś lub coś z niewidzialnej dziedziny duchowej.

Niewinne czy szkodliwe?

Dla większości rodzin przyjście na świat bliźniąt to wspaniałe, wyjątkowe wydarzenie. Tymczasem osoba przesądna może je uznać za omen. W niektórych rejonach Afryki Zachodniej ludzie uważają bliźnięta za bóstwa i oddają im cześć. W przypadku śmierci jednego lub obojga dzieci rzeźbi się ich figurki, a rodzina musi potem ofiarowywać tym bożkom  jedzenie. Gdzie indziej narodziny bliźniąt uchodzą za przekleństwo, toteż niektórzy rodzice posuwają się do zabicia przynajmniej jednego z nich. Dlaczego? Czynią to w przeświadczeniu, że w przeciwnym razie sami zostaliby kiedyś przez nie zamordowani.

Jak wynika z powyższych przykładów, niektóre przesądy mogą się wydawać intrygujące i nieszkodliwe, ale inne niekiedy pociągają za sobą nawet śmiertelne następstwa. Gdy niegroźne wydarzenie zostanie zinterpretowane jako złowieszczy omen, skutki tego mogą być opłakane.

W gruncie rzeczy przesądy to pewna forma religii. Dlatego biorąc pod uwagę związane z nimi zagrożenia, warto zadać sobie pytanie: Czyim interesom tak naprawdę służy wiara w przesądy i kierowanie się nimi?

Źródło przesądów

Mimo wielu dowodów mnóstwo ludzi nie wierzy w istnienie Szatana i złych duchów. Podczas wojny lekceważenie groźnego przeciwnika mogłoby doprowadzić tylko do porażki. To samo można powiedzieć o walce z nadludzkimi siłami duchowymi. Apostoł Paweł napisał: „Zmagamy się (...) z zastępem niegodziwych duchów” (Efezjan 6:12).

Chociaż nie możemy zobaczyć złych duchów, one naprawdę istnieją. Jak informuje Biblia, pewna niewidzialna istota duchowa posłużyła się wężem niczym brzuchomówca swoją kukiełką, żeby porozumieć się z pierwszą kobietą, Ewą, i namówić ją do buntu przeciw Bogu (Rodzaju 3:1-5). Biblia nazywa tego ducha ‛pradawnym wężem, zwanym Diabłem i Szatanem, który wprowadza w błąd całą zamieszkaną ziemię’ (Objawienie 12:9). Szatan zdołał podjudzić do buntu także innych aniołów (Judy 6). Stali się oni demonami, wrogami Boga.

Jezus oraz jego uczniowie wypędzali demony z ludzi (Marka 1:34; Dzieje 16:18). Nie były to duchy zmarłych przodków, gdyż „umarli nie są świadomi niczego” (Kaznodziei 9:5). Byli to właśnie upadli aniołowie, których zwiódł Szatan. Kontaktowanie się z nimi czy poddawanie pod ich wpływ nie jest sprawą błahą, gdyż demony, podobnie jak ich  przywódca, Szatan Diabeł, ‛starają się nas pożreć’ (1 Piotra 5:8). Ich celem jest odciągnięcie nas od jedynej nadziei ludzkości — od Królestwa Bożego.

Biblia opisuje jedną z metod wykorzystywanych przez Szatana i demony: „Szatan ciągle się przeobraża w anioła światła” (2 Koryntian 11:14). Chce nas przekonać, że oferuje nam lepszą drogę życiową. Dlatego działania niegodziwych duchów przynoszą nieraz jakieś tymczasowe, pozorne korzyści. Jednakże demony nie mogą zapewnić trwałych dobrodziejstw (2 Piotra 2:4). Nikogo nie potrafią obdarzyć życiem wiecznym, a same zostaną „wkrótce” unicestwione (Rzymian 16:20). Źródłem bezkresnego życia i prawdziwego szczęścia jest jedynie nasz Stwórca. On też gwarantuje najlepszą możliwą ochronę przed złymi siłami duchowymi (Jakuba 4:7).

Bóg potępia szukanie pomocy w spirytyzmie (Powtórzonego Prawa 18:10-12; 2 Królów 21:6). Takie postępowanie oznacza sprzymierzanie się z wrogiem — z tymi, którzy zdradzili Boga! Kto czyta horoskopy, leczy się u czarowników czy kieruje jakimiś przesądami, pozwala, by wpływ na jego decyzje życiowe miały niegodziwe duchy. Jest to równoznaczne z przyłączeniem się do nich w buncie przeciw Bogu.

Ochrona przed nieszczęściami — czy jest możliwa?

Mieszkaniec Nigru imieniem Ade * studiował Biblię z pomocą pełnoczasowego kaznodziei Świadków Jehowy. Wyjaśniając, dlaczego w swoim sklepie trzyma talizman, powiedział: „No cóż, mamy wielu wrogów”. Wtedy głosiciel pokazał mu, że prawdziwą ochronę może zapewnić tylko Jehowa. Odczytał Psalm 34:7: „Anioł Jehowy obozuje wokół tych, którzy się go boją, i ratuje ich”. Ade doszedł do wniosku: „Skoro Jehowa naprawdę może mnie ochronić, to usunę ten talizman”. Obecnie, wiele lat później, mężczyzna ten usługuje jako starszy i kaznodzieja pełnoczasowy. Nie wyrządził mu krzywdy żaden wróg.

 Biblia wyjaśnia, że wszystkich — niezależnie od tego, czy wierzą w przesądy, czy nie — „dosięga czas i nieprzewidziane zdarzenie” (Kaznodziei 9:11). Jehowa nigdy nie doświadcza ludzi złymi rzeczami (Jakuba 1:13). Niedoskonałość i śmierć to skutki grzechu odziedziczonego po Adamie (Rzymian 5:12). Z tego powodu każdy od czasu do czasu choruje, a także popełnia błędy, które mogą mieć fatalne następstwa. Nie można zatem przypisywać wszystkich chorób czy przeciwności życiowych działaniu złych duchów. Gdybyśmy tak uważali, moglibyśmy próbować jakoś zjednać sobie ich przychylność. * Kiedy chorujemy, powinniśmy korzystać z odpowiedniej opieki medycznej, a nie szukać rad u „kłamcy i ojca kłamstwa”, Szatana Diabła (Jana 8:44). Jak wynika ze statystyk, w krajach, gdzie dominują tradycyjne przesądy, ludzie nie żyją ani dłużej, ani lepiej od innych. Widać stąd wyraźnie, że wiara w przesądy wcale nie przyczynia się do lepszego zdrowia.

Bóg jest nieporównanie potężniejszy niż którykolwiek niegodziwy duch i oczywiście interesuje się naszą pomyślnością. „Oczy Jehowy są zwrócone ku ludziom prawym, a jego uszy ku ich błaganiu” (1 Piotra 3:12). Módl się więc do Niego o ochronę i mądrość (Przysłów 15:29; 18:10). Podejmij starania, by zrozumieć Jego Święte Słowo, Biblię. Dokładna znajomość tej Księgi to najlepsza ochrona. Dzięki niej rozumiemy, dlaczego zdarzają się złe rzeczy i jak zdobyć uznanie Boga Wszechmocnego.

Korzyści płynące z poznania Boga

Dokładna wiedza o Jehowie i Jego zamierzeniach — będąca jaskrawym przeciwieństwem przesądów i niewiedzy — stanowi klucz do zapewnienia sobie rzeczywistego bezpieczeństwa. Widać to na przykładzie Jeana z Beninu. Miał on bardzo przesądną rodzinę. Według obyczajów jego plemienia kobieta, która urodzi syna, musi pozostawać przez dziewięć dni w specjalnie zbudowanej chacie. Jeżeli powije córkę, przebywa w zamknięciu przez siedem dni.

W roku 1975 Jeanowi i jego żonie urodził się śliczny chłopczyk, któremu nadali imię Marc. Ponieważ zdobyli wiedzę z Biblii, nie chcieli mieć nic do czynienia ze złymi duchami. Czy ulegli strachowi i naciskom, by matka pozostawała zamknięta w chacie? Nic podobnego — nie dali się zniewolić zabobonom (Rzymian 6:16; 2 Koryntian 6:14, 15).

Czy ściągnęło to na rodzinę Jeana jakieś nieszczęście? Minęło sporo lat i Marc usługuje teraz jako sługa pomocniczy w miejscowym zborze Świadków Jehowy. Cała ta rodzina cieszy się, że przesądy nie miały wpływu na jej życie i nie zagroziły jej duchowej pomyślności (1 Koryntian 10:21, 22).

Prawdziwi chrześcijanie muszą się trzymać z dala od wszelkich zabobonnych praktyk i korzystać z duchowego światła od swego Stwórcy, Jehowy, oraz od Jego Syna, Jezusa Chrystusa. Daje im to prawdziwy spokój umysłu, płynący z przeświadczenia, że ich postępowanie cieszy się uznaniem Boga (Jana 8:32).

[Przypisy]

[Ramka i ilustracja na stronie 5]

Niektóre przesądy popularne w różnych krajach

• Pałeczki zatknięte w misce ryżu zwiastują śmierć

• Sowa ujrzana w dzień to zły omen

• Zgaśnięcie świecy podczas uroczystości oznacza, że w pobliżu są złe duchy

• Upuszczenie parasola na podłogę zapowiada, że w tym domu zostanie popełnione morderstwo

• Kapelusz położony na łóżku ściąga nieszczęście

• Dzwonienie odpędza demony

• Życzenie się spełni, jeśli za jednym zdmuchnięciem uda się zgasić wszystkie świeczki na torcie urodzinowym

• Złe duchy ukryte w miotle opartej o łóżko mogą rzucić na nie urok

• Czarny kot przebiegający drogę przynosi pecha

• Upuszczenie widelca to znak, że ktoś przyjdzie z wizytą

• Obrazek ze słoniami powieszony naprzeciw drzwi przynosi szczęście

• Podkowa nad drzwiami zapewnia pomyślność

• Bluszcz pnący się po ścianach domu chroni przed złem

• Przejście pod opartą o coś drabiną przynosi pecha

• Stłuczenie lustra to zwiastun siedmiu lat nieszczęść

• Rozsypanie pieprzu zapowiada kłótnię z najlepszym przyjacielem

• By zapobiec nieszczęściu po rozsypaniu soli, trzeba rzucić jej szczyptę przez lewe ramię

• Pozostawienie rozhuśtanego fotela na biegunach zaprasza demony, żeby w nim usiadły

• But leżący podeszwą do góry ściąga nieszczęście

• Gdy ktoś umrze, należy pootwierać okna, żeby dusza mogła opuścić dom

[Ramka na stronie 6]

Uwolnieni z pęt przesądów

Kiedy Świadkowie Jehowy w RPA zapukali do pewnych drzwi, otworzyła je kobieta ubrana w kompletny strój sangoma (szamana). Chcieli stamtąd odejść, ale domowniczka nalegała, żeby wyjaśnili jej cel swej wizyty. Jeden z głosicieli przedstawił więc Boży pogląd na praktyki spirytystyczne, powołując się na Księgę Powtórzonego Prawa 18:10-12. Szamanka zareagowała pozytywnie i zgodziła się na studium. Oświadczyła, że jeśli się przekona na podstawie Pisma Świętego, iż działalność sangoma jest sprzeczna z wolą Jehowy, rzuci ten proceder.

Po przestudiowaniu 10 rozdziału książki Będziesz mógł żyć wiecznie w raju na ziemi i podanych w nim wersetów owa kobieta spaliła wszystkie przybory do uprawiania czarów i zaczęła chodzić na zebrania do Sali Królestwa. Ponadto uregulowała swe sprawy małżeńskie, gdyż od 17 lat żyła w separacji. Oboje z mężem są teraz oddanymi Bogu, ochrzczonymi Świadkami Jehowy.

[Ilustracja na stronie 6]

„Sangoma” rzuca kości, by odgadnąć przyczyny choroby pacjenta

[Ilustracje na stronie 7]

Dokładna wiedza o Bogu zapewnia prawdziwą ochronę i szczęście