Pierwsi chrześcijanie a Prawo Mojżeszowe

„Prawo stało się naszym wychowawcą prowadzącym do Chrystusa” (GALATÓW 3:24).

1, 2. Jakie korzyści przynosiło Izraelitom ścisłe przestrzeganie Prawa Mojżeszowego?

W ROKU 1513 p.n.e. Jehowa dał Izraelitom zbiór praw. Powiedział, że jeśli będą posłuszni Jego głosowi, to będzie im błogosławił oraz zapewni im szczęśliwe i satysfakcjonujące życie (Wyjścia 19:5, 6).

² Zbiór tych przepisów, zwany Prawem Mojżeszowym albo po prostu Prawem, był ‛święty i prawy, i dobry’ (Rzymian 7:12). Kładło ono nacisk na takie cnoty, jak życzliwość, uczciwość, czystość moralna oraz troska o bliźnich (Wyjścia 23:4, 5; Kapłańska 19:14; Powtórzonego Prawa 15:13-15; 22:10, 22). Zachęcało też Żydów do okazywania sobie wzajemnej miłości (Kapłańska 19:18). Ponadto zabraniało im bratać się i spowinowacać z poganami, którzy temu Prawu nie podlegali (Powtórzonego Prawa 7:3, 4). Niczym mur oddzielało Żydów od innych narodów i chroniło ich przed skalaniem się pogańskimi poglądami i praktykami (Efezjan 2:14, 15; Jana 18:28).

3. Jaką wartość miało Prawo, skoro nikt nie mógł przestrzegać go w sposób doskonały?

³ Jednakże nawet najbardziej sumienni Żydzi nie byli w stanie przestrzegać Prawa Bożego w sposób doskonały. Czy więc Jehowa wymagał od nich zbyt wiele? Nie. Otóż dane im Prawo miało między innymi „ujawnić występki” (Galatów 3:19). Szczerym Izraelitom uświadamiało, jak bardzo potrzebują Odkupiciela. Gdy się pojawił, wierni Żydzi niezmiernie się radowali. Przybliżyło się bowiem ich uwolnienie od przekleństwa grzechu i śmierci! (Jana 1:29).

4. W jakim sensie Prawo było „wychowawcą prowadzącym do Chrystusa”?

⁴ Prawo Mojżeszowe było postanowieniem tymczasowym. W liście do współwyznawców  apostoł Paweł nazwał je „wychowawcą prowadzącym do Chrystusa” (Galatów 3:24). W czasach starożytnych taki „wychowawca” towarzyszył dzieciom w drodze do szkoły i z powrotem. Zazwyczaj nie był ich nauczycielem, lecz tylko je do niego prowadził. Tak samo Prawo Mojżeszowe miało przywieść bogobojnych Żydów do Chrystusa. Natomiast Jezus obiecał, że będzie ze swymi naśladowcami „przez wszystkie dni aż do zakończenia systemu rzeczy” (Mateusza 28:20). Dlatego gdy powstał zbór chrześcijański, „wychowawca” — czyli Prawo — nie był już potrzebny (Rzymian 10:4; Galatów 3:25). Niemniej część chrześcijan pochodzenia hebrajskiego nie od razu zrozumiała tę ważną prawdę. W rezultacie dalej trzymali się niektórych przepisów Prawa nawet po zmartwychwstaniu Jezusa. Inni jednak skorygowali swój sposób myślenia. Dali nam pod tym względem wspaniały przykład. Omówmy to szerzej.

Zdumiewające nowości w naukach chrześcijańskich

5. Jakie wskazówki otrzymał w wizji Piotr i dlaczego był nimi wstrząśnięty?

⁵ W roku 36 n.e. chrześcijański apostoł Piotr miał niezwykłą wizję. Głos z nieba nakazał mu zarzynać i jeść ptaki oraz inne zwierzęta uznane w Prawie za nieczyste. Piotr był zszokowany! Nigdy nie zjadł „nic skalanego i nieczystego”. Ale głos rzekł do niego: „Przestań nazywać skalanym to, co Bóg oczyścił” (Dzieje 10:9-15). Piotr nie trzymał się kurczowo Prawa, lecz zmienił swój punkt widzenia. Dzięki temu wkrótce potem zrozumiał pewien zdumiewający element zamierzenia Bożego.

6, 7. Dzięki czemu Piotr zrozumiał, że może teraz głosić poganom, i co najwyraźniej jeszcze sobie uświadomił?

⁶ Oto, co się później wydarzyło: Do domu, w którym się zatrzymał Piotr, przybyli trzej mężczyźni i poprosili, by udał się z nimi do bogobojnego Korneliusza, nieobrzezanego poganina. Apostoł zaprosił ich i ugościł. Zrozumiawszy znaczenie wizji, nazajutrz poszedł z nimi do domu Korneliusza. Tam dał gruntowne świadectwo o Jezusie Chrystusie. Wtedy też oświadczył: „Z całą pewnością dostrzegam, że Bóg nie jest stronniczy, lecz w każdym narodzie godny jego upodobania jest człowiek, który się go boi i czyni to, co prawe”. Nie tylko Korneliusz, ale także jego krewni i bliscy przyjaciele uwierzyli w Jezusa. Wówczas „duch święty zstąpił na wszystkich słyszących to słowo”. Widząc w tej sprawie palec Boży, Piotr „kazał ich ochrzcić w imię Jezusa Chrystusa” (Dzieje 10:17-48).

⁷ Dzięki czemu Piotr zdołał wywnioskować, że poganie nieprzestrzegający Prawa Mojżeszowego mogą się teraz stać naśladowcami Jezusa Chrystusa? Pomogło mu rozeznanie duchowe. Skoro sam Bóg obdarzył uznaniem nieobrzezanych pogan, wylewając na nich swego ducha, Piotr nabrał przekonania, że mogą także zostać ochrzczeni. Najwidoczniej uświadomił też sobie, iż Bóg nie oczekuje od nieżydowskich chrześcijan, by przed przyjęciem chrztu zaczęli się stosować do Prawa Mojżeszowego. Gdybyś żył w tamtych czasach, czy skorygowałbyś swój punkt widzenia równie chętnie jak Piotr?

Niektórzy wciąż podążali za „wychowawcą”

8. Jaki pogląd na obrzezanie wyznawali w przeciwieństwie do Piotra niektórzy chrześcijanie w Jerozolimie i dlaczego?

⁸ Opuściwszy dom Korneliusza, Piotr udał się do Jerozolimy. Do tamtejszego zboru dotarły już wieści, że nieobrzezani poganie „przyjęli słowo Boże”, co zaniepokoiło niektórych uczniów spośród Żydów (Dzieje 11:1-3). „Zwolennicy obrzezania” co prawda przyznali, iż poganie mogą zostać naśladowcami Jezusa, ale upierali się, że jeśli tacy  ludzie chcą być wybawieni, to muszą przestrzegać Prawa. Z drugiej strony w rejonach zamieszkanych głównie przez pogan, gdzie było niewielu hebrajskich chrześcijan, najwidoczniej nie robiono kwestii z obrzezania. Oba poglądy utrzymywały się przez jakieś 13 lat (1 Koryntian 1:10). Taka sytuacja była dla pierwszych chrześcijan — zwłaszcza dla pogan mieszkających pośród Żydów — prawdziwą próbą lojalności!

9. Dlaczego rozwiązanie kwestii obrzezania stało się konieczne?

⁹ Sprawa ta osiągnęła punkt kulminacyjny w roku 49, kiedy to chrześcijanie z Jerozolimy przybyli do Antiochii Syryjskiej, gdzie głosił Paweł. Zaczęli nauczać, że nawróceni poganie muszą dać się obrzezać zgodnie z Prawem. „Powstał niemały zatarg i spór między nimi a Pawłem i Barnabasem”! Gdyby tej sprawy nie rozwiązano, niektórzy chrześcijanie — czy to spośród Żydów, czy pogan — na pewno by się zgorszyli. Wyznaczono więc Pawła oraz kilku innych braci, żeby udali się do Jerozolimy i poprosili chrześcijańskie ciało kierownicze o ostateczne rozstrzygnięcie tej kwestii (Dzieje 15:1, 2, 24).

Różnica poglądów — potem jedność

10. Jakie sprawy wzięło pod uwagę ówczesne ciało kierownicze, zanim podjęło decyzję dotyczącą pogan?

¹⁰ Podczas urządzonego wtedy spotkania niektórzy widocznie obstawali przy obrzezaniu, a inni wyznawali odmienny pogląd. Obecni jednak nie pozwolili, by bez reszty zawładnęły nimi emocje. Po wynikłym sporze apostołowie Piotr i Paweł opowiedzieli o znakach, jakich Jehowa dokonał wśród nieobrzezanych. Wyjaśnili, iż Bóg wylał na nieobrzezanych pogan swego świętego ducha. Niejako zapytali: „Czy zbór chrześcijański ma prawo odrzucać tych, których przyjął Bóg?” Następnie uczeń Jakub przytoczył fragment Pisma, który pomógł zebranym zrozumieć wolę Jehowy w tej sprawie (Dzieje 15:4-17).

11. Co nie miało wpływu na decyzję dotyczącą obrzezania i skąd wiadomo, że Jehowa ją popierał?

¹¹ Każdy z uwagą patrzył teraz na ciało kierownicze. Czy żydowskie pochodzenie tych braci wpłynie na ich decyzję i czy opowiedzą się za obrzezaniem? Bynajmniej. Ci wierni mężczyźni byli zdecydowani trzymać się Pism oraz wskazań świętego ducha Bożego. Po wysłuchaniu wszystkich odpowiednich świadectw ciało kierownicze jednomyślnie postanowiło, że chrześcijanie spośród pogan nie muszą się obrzezywać ani też przestrzegać Prawa Mojżeszowego. Gdy bracia usłyszeli o tym rozstrzygnięciu, ogromnie się ucieszyli, a zbory „dzień w dzień wzrastały liczebnie”. Chrześcijanie, którzy poddali  się wyraźnemu teokratycznemu przewodnictwu, otrzymali konkretną odpowiedź opartą na Piśmie Świętym (Dzieje 15:19-23, 28, 29; 16:1-5). Jednak pewne ważne pytanie wciąż pozostawało bez odpowiedzi.

Co z chrześcijanami pochodzenia żydowskiego?

12. Jakie pytanie pozostawało bez odpowiedzi?

¹² Ciało kierownicze jednoznacznie wskazało, że chrześcijanie spośród pogan nie muszą być obrzezywani. A jak mieli postępować chrześcijanie pochodzenia hebrajskiego? Decyzja ciała kierowniczego tego nie rozstrzygała.

13. Dlaczego założenie, że do wybawienia niezbędne jest przestrzeganie Prawa Mojżeszowego, było błędne?

¹³ Niektórzy hebrajscy chrześcijanie „gorliwi względem Prawa” wciąż obrzezywali swe dzieci i przestrzegali pewnych jego przepisów (Dzieje 21:20). Inni poszli jeszcze dalej — upierali się, że chrześcijanie pochodzenia żydowskiego muszą się trzymać Prawa, jeśli chcą dostąpić wybawienia. Jakże się mylili! Pomyślmy, czyżby chrześcijanin miał ofiarować zwierzę, by uzyskać przebaczenie grzechów? Przecież dzięki ofierze Chrystusa takie ofiary były już niepotrzebne. A co powiedzieć o wymaganym przez Prawo unikaniu bliskich stosunków z poganami? Uwzględnianie takich ograniczeń bardzo utrudniałoby gorliwym chrześcijańskim  ewangelizatorom wywiązywanie się z otrzymanego zadania — uczenia pogan wszystkiego, co nakazał Jezus (Mateusza 28:19, 20; Dzieje 1:8; 10:28). * Nie ma żadnych dowodów, że sprawę tę rozstrzygnięto na którymś spotkaniu ciała kierowniczego. Mimo to zbór nie pozostał bez konkretnych wskazówek.

14. Jakie wskazówki dotyczące Prawa podał w natchnionych listach Paweł?

¹⁴ Wytyczne przyszły nie w formie listu od ciała kierowniczego, ale w dodatkowych natchnionych listach apostołów. Na przykład Paweł przekazał dobitne orędzie Żydom i poganom mieszkającym w Rzymie. W swym liście wyjaśnił, że prawdziwy Żyd „jest nim wewnątrz, a jego obrzezaniem jest obrzezanie serca przez ducha” (Rzymian 2:28, 29). By dowieść, iż chrześcijanie nie podlegają już Prawu, posłużył się też pewnym unaocznieniem. Argumentował, że kobieta nie może być żoną dwóch mężczyzn jednocześnie. Jeśli jednak jej małżonek umrze, ma ona prawo ponownie wyjść za mąż. Następnie Paweł podał zastosowanie tego przykładu — namaszczeni duchem chrześcijanie nie mogą podlegać Prawu Mojżeszowemu i równocześnie należeć do Chrystusa. Aby się z nim zjednoczyć, muszą zostać „uśmierceni względem Prawa” (Rzymian 7:1-5).

 Trudności z przyjęciem nowych nauk

15, 16. Dlaczego niektórzy hebrajscy chrześcijanie nie pojmowali, że już nie podlegają Prawu, i jak to nas zachęca do czujności duchowej?

¹⁵ Omawiając kwestię Prawa, Paweł przytoczył nieodpartą argumentację. Dlaczego więc niektórzy hebrajscy chrześcijanie w dalszym ciągu nie pojmowali istoty sprawy? Przede wszystkim brakowało im duchowego rozeznania. Na przykład nie przyjmowali stałego pokarmu duchowego (Hebrajczyków 5:11-14). Opuszczali też chrześcijańskie zebrania (Hebrajczyków 10:23-25). Inną przyczyną braku zrozumienia mogła być sama natura Prawa. Ogniskowało się ono na tym, co można zobaczyć, poczuć i dotknąć, jak chociażby świątynia i kapłaństwo. Jeżeli komuś brakowało usposobienia duchowego, łatwiej mu było trzymać się Prawa niż głębszych zasad chrystianizmu, opartych na tym, co niewidoczne (2 Koryntian 4:18).

¹⁶ Jeszcze inny powód, dla którego pewni chrześcijanie kurczowo trzymali się Prawa, wyłuszczył Paweł w Liście do Galatów. Apostoł wyjaśnił, że tacy ludzie woleli cieszyć się poważaniem jako wyznawcy dominującej wówczas religii. Nie chcieli się różnić od środowiska, lecz godzili się niemal na każdy kompromis, byleby nie odstawać od otoczenia. Bardziej zależało im na przychylności ludzi niż Boga (Galatów 6:12).

17. Kiedy stało się całkowicie jasne, jak należy się zapatrywać na Prawo?

¹⁷ Wnikliwi chrześcijanie, którzy starannie studiowali natchnione przez Boga listy Pawła i innych pisarzy, wyciągali właściwe wnioski co do Prawa. Ale jednoznaczny pogląd na to Prawo wszyscy hebrajscy chrześcijanie wyrobili sobie dopiero w roku 70. Bóg pozwolił wtedy, by zniszczono Jerozolimę, jej świątynię oraz dokumenty dotyczące kapłaństwa. Pełne przestrzeganie Prawa było już niemożliwe.

Lekcja dla nas

18, 19. (a) Jakie nastawienie powinniśmy pielęgnować, a jakiego się wystrzegać, jeśli chcemy być zdrowi duchowo? (b) Jak przykład Pawła pomaga nam stosować się do wskazówek odpowiedzialnych braci? (Zobacz ramkę na stronie 24).

¹⁸ Po przeanalizowaniu tych dawnych wydarzeń może się zastanawiasz: „Gdybym żył w tamtych czasach, jak bym przyjmował stopniowo wyjawianą wolę Bożą? Czy upierałbym się przy tradycyjnych poglądach, czy raczej cierpliwie czekał na konkretne wyjaśnienia? I czy potem z całego serca popierałbym właściwe zrozumienie?”

¹⁹ Oczywiście nie możemy mieć pewności, jak byśmy się wtedy zachowali. Zadajmy sobie jednak pytania: „Jak reaguję na podawane w naszych czasach dokładniejsze wyjaśnienia nauk biblijnych? (Mateusza 24:45). A gdy otrzymuję wytyczne oparte na Biblii, czy jestem gotów postępować nie tylko według litery prawa, ale też według jego ducha? (1 Koryntian 14:20). Czy cierpliwie czekam na Jehowę, jeśli długo nie otrzymuję odpowiedzi na nurtujące mnie pytania?” Koniecznie musimy robić dobry użytek z dostępnego dziś pokarmu duchowego, żebyśmy „nigdy nie zostali uniesieni z prądem” (Hebrajczyków 2:1). Kiedy Jehowa udziela nam wskazówek przez swoje Słowo, swego ducha i ziemską organizację, uważnie się przysłuchujmy. Dzięki temu Bóg będzie nam błogosławił i otrzymamy od Niego bezkresne życie — szczęśliwe i satysfakcjonujące.

[Przypis]

Jak byś odpowiedział?

• W jakim sensie Prawo Mojżeszowe było „wychowawcą prowadzącym do Chrystusa”?

• Dlaczego Piotr oraz „zwolennicy obrzezania” reagowali na nowe zrozumienie prawdy w odmienny sposób?

• Czego się nauczyłeś o tym, jak Jehowa wyjawia prawdę w naszych czasach?

[Pytania do studium]

[Ramka i ilustracja na stronie 24]

Paweł pokornie przechodzi próbę

Po owocnej podróży misjonarskiej Paweł przybył w roku 56 do Jerozolimy. Tam czekała go próba. Zbór słyszał już o jego naukach, w których podkreślał nieobowiązywanie Prawa. Starsi obawiali się, że nowo nawróceni chrześcijanie pochodzenia żydowskiego zgorszą się śmiałymi wypowiedziami Pawła dotyczącymi Prawa i że posądzą chrześcijan o brak poszanowania dla postanowień Jehowy. W zborze było czterech hebrajskich chrześcijan, którzy złożyli ślub, prawdopodobnie nazireatu. Musieli pójść do świątyni i dopełnić obowiązków związanych z tym ślubem.

Starsi poprosili Pawła, by udał się do świątyni razem z tymi czterema mężczyznami i pokrył za nich koszty. Apostoł ten napisał już co najmniej dwa natchnione listy, w których przekonywał, że przestrzeganie Prawa przestało być potrzebne do wybawienia. Miał jednak wzgląd na sumienie innych. Wcześniej oświadczył: „Dla tych pod prawem stałem się, jakbym był pod prawem (...) aby pozyskać tych pod prawem” (1 Koryntian 9:20-23). Gdy chodziło o ważne zasady biblijne, Paweł zawsze był bezkompromisowy, ale w tej sytuacji uznał, iż może postąpić według wskazówek starszych (Dzieje 21:15-26). I nie było to niestosowne. Postanowienie o ślubach pozostawało w zgodzie z Pismami, a świątynia nie służyła bałwochwalstwu, lecz czystemu wielbieniu Boga. Nie chcąc więc nikogo zgorszyć, Paweł przystał na prośbę starszych (1 Koryntian 8:13). Niewątpliwie wymagało to od niego wielkiej pokory, przez co zasługuje w naszych oczach na jeszcze głębszy szacunek.

[Ilustracja na stronach 22, 23]

Chrześcijanie przez wiele lat nie mieli jednolitego poglądu na Prawo Mojżeszowe