„Bóg przeciwstawia się wyniosłym” (JAKUBA 4:6).

1. Podaj przykład stosownej dumy.

CZY czułeś kiedyś w sercu dumę? Większość z nas doświadczyła tego przyjemnego uczucia. Pewna miara dumy nie jest niczym złym. Gdy na przykład podczas wywiadówki rodzice słyszą o wzorowym zachowaniu swego dziecka i jego pilności w nauce, ich twarze zapewne promienieją zadowoleniem. Apostoł Paweł i jego towarzysze szczycili się tym, że członkowie nowego zboru, który pomogli założyć, wiernie znosili prześladowania (1 Tesaloniczan 1:1, 6; 2:19, 20; 2 Tesaloniczan 1:1, 4).

2. Dlaczego duma nader często przybiera niepożądaną formę?

² Powyższe przykłady ukazują, że duma może oznaczać radość z jakiegoś osiągnięcia lub z posiadania czegoś. Często jednak przeradza się w pychę, czyli wygórowane mniemanie o sobie, wynoszenie się nad innych ze względu na swe umiejętności, wygląd, bogactwo czy pozycję. Jej wyrazem bywa pogardliwe bądź aroganckie traktowanie drugich. Takiej formy dumy każdy chrześcijanin powinien się zdecydowanie wystrzegać. Dlaczego? Ponieważ po naszym praojcu, Adamie, odziedziczyliśmy wrodzoną skłonność do samolubstwa (Rodzaju 8:21). Skutkiem tego w naszym sercu łatwo może się pojawić duma z niewłaściwych przyczyn. Na przykład chrześcijanie nie powinni się chełpić swoją rasą, zamożnością, wykształceniem, zdolnościami lub tym, czego dokonali w porównaniu z innymi. Duma zrodzona na takim gruncie nie jest stosowna i nie podoba się Jehowie (Jeremiasza 9:23; Dzieje 10:34, 35; 1 Koryntian 4:7; Galatów 5:26; 6:3, 4).

3. Czym jest wyniosłość i co na jej temat powiedział Jezus?

³ Źle pojętej dumy należy się strzec jeszcze z innego powodu. Jeśli pozwolimy jej wzrastać w sercu, może się przerodzić w inną odrażającą cechę — wyniosłość. Co to takiego? Człowiek wyniosły nie tylko uważa się za lepszego od innych, ale na domiar złego odnosi się ze wzgardą do osób, które jego zdaniem mu nie dorównują (Łukasza 18:9; Jana 7:47-49). Jezus zaliczył „wyniosłość” do „niegodziwych rzeczy”, które ‛wychodzą z serca i kalają człowieka’ (Marka 7:20-23). Chrześcijanie rozumieją, jak ważne jest strzeżenie serca przed wyniosłością.

4. W czym może nam pomóc rozważenie biblijnych przykładów wyniosłości?

⁴ W stronieniu od wyniosłości pomoże ci rozważenie kilku doniesień biblijnych o ludziach, którzy ją przejawiali. Dzięki temu łatwiej ci będzie wykryć niewłaściwą dumę, gdyby już się w tobie zrodziła albo gdyby miała się pojawić w przyszłości. Łatwiej ci też  będzie odrzucić myśli lub uczucia mogące torować drogę wyniosłości serca. W rezultacie nie dosięgną cię skutki działań, które Bóg zamierza podjąć przeciw „ciemięskiemu miastu”: „Usunę spośród ciebie wyniośle rozradowanych; i już nigdy nie będziesz wyniosłe na mej świętej górze” (Sofoniasza 3:11).

Postępowanie Boga z wyniosłymi

5, 6. Jak faraon okazał wyniosłość i co z tego wynikło?

⁵ O poglądzie Jehowy na wyniosłość świadczy choćby Jego sposób potraktowania niektórych potężnych władców, na przykład faraona. Nie ulega wątpliwości, że miał on wyniosłe serce. Uważając się za boga zasługującego na oddawanie mu czci, gardził swymi niewolnikami, Izraelitami. Gdy go poproszono, by pozwolił im pójść na pustkowie i „obchodzić święto” dla Jehowy, zapytał wyniośle: „Któż to jest Jehowa, żebym miał usłuchać jego głosu i odprawić Izraela?” (Wyjścia 5:1, 2).

⁶ Po sprowadzeniu na faraona sześciu plag Jehowa polecił Mojżeszowi zapytać tego egipskiego władcę: „Czy dalej zachowujesz się wyniośle wobec mojego ludu, nie odprawiając ich?” (Wyjścia 9:17). Następnie Mojżesz zapowiedział siódmą plagę — niszczycielski grad. Po dziesiątej pladze faraon wypuścił Izraelitów, ale szybko zmienił zdanie i ruszył za nimi w pościg. W końcu on i jego armia znaleźli się w potrzasku w Morzu Czerwonym. Wyobraź sobie, co myśleli, gdy zamykały się nad nimi wody! Do czego doprowadziła wyniosłość faraona? Jego doborowi żołnierze mówili: „Uciekajmy, by się nie zetknąć z Izraelem, gdyż Jehowa walczy za nich z Egipcjanami” (Wyjścia 14:25).

7. W czym przejawiła się wyniosłość władców Babilonu?

⁷ Jehowa upokorzył też innych butnych władców. Należał do nich asyryjski król Sancherib (Izajasza 36:1-4, 20; 37:36-38). Z czasem Asyrię pokonali Babilończycy, ale dwaj zarozumiali władcy babilońscy także doznali upokorzenia. Rozważmy, co się wydarzyło podczas uczty, na której król Belszaccar i jego goście pili wino z naczyń zabranych ze świątyni Jehowy, wysławiając przy tym bogów Babilonu. Nagle pojawiły się palce ręki ludzkiej i napisały na ścianie jakieś słowa. Wezwany w celu wyjaśnienia tajemniczego pisma, prorok Daniel przypomniał Belszaccarowi: „Bóg Najwyższy dał twemu ojcu Nebukadneccarowi królestwo (...). Ale gdy jego serce stało się wyniosłe (...), złożono go z tronu jego królestwa i odebrano mu jego dostojeństwo. Ty zaś, jego synu, Belszaccarze, nie ukorzyłeś swego serca, choć o tym wszystkim wiedziałeś” (Daniela 5:3, 18, 20, 22). Jeszcze tej samej nocy wojska medo-perskie zdobyły Babilon, a Belszaccar został zabity (Daniela 5:30, 31).

8. Jak Jehowa potraktował różnych ludzi przejawiających wyniosłość?

⁸ Pomyśl też o innych pyszałkach, którzy patrzyli z pogardą na sług Jehowy: o filistyńskim olbrzymie Goliacie, perskim ministrze Hamanie oraz królu Herodzie Agryppie, który panował w Judei. Wszyscy oni przypłacili swą wyniosłość upokarzającą śmiercią z ręki Boga (1 Samuela 17:42-51; Estery 3:5, 6; 7:10; Dzieje 12:1-3, 21-23). Sposób postępowania Jehowy z tymi zarozumialcami potwierdza następującą prawdę: „Pycha poprzedza upadek, a duch wyniosły — potknięcie” (Przysłów 16:18). Nie ulega więc wątpliwości, że „Bóg przeciwstawia się wyniosłym” (Jakuba 4:6).

9. Jak królowie Tyru okazali się zdrajcami?

⁹ W przeciwieństwie do wyniosłych władców Egiptu, Asyrii czy Babilonu król Tyru w pewnym okresie pomagał ludowi Bożemu. Za panowania Dawida i Salomona przysyłał zdolnych rzemieślników oraz materiały na królewskie budowle i świątynię Bożą (2 Samuela 5:11; 2 Kronik 2:11-16). Niestety,  z czasem królowie Tyru zwrócili się przeciwko sługom Jehowy. Jak do tego doszło? (Psalm 83:3-7; Joela 3:4-6; Amosa 1:9, 10).

„Serce twoje stało się wyniosłe”

10, 11. (a) Kogo można porównać do królów Tyru? (b) Z jakiego powodu zmieniło się nastawienie Tyryjczyków wobec Izraela?

¹⁰ Jehowa natchnął proroka Ezechiela do zdemaskowania i potępienia dynastii władców Tyru. Orędzie to, skierowane do „króla Tyru”, zawiera wyrażenia dające się odnieść zarówno do dynastii tyryjskiej, jak i do pierwszego zdrajcy, Szatana, który „nie stał mocno w prawdzie” (Ezechiela 28:12; Jana 8:44). Szatan był kiedyś lojalnym duchowym synem Jehowy należącym do Jego niebiańskiej organizacji. Bóg za pośrednictwem Ezechiela wskazał, co sprawiło, że dynastia tyryjska oraz Szatan obrali później niegodziwe postępowanie:

¹¹ „Byłeś w Edenie, ogrodzie Bożym. Okryciem twoim był wszelki drogocenny kamień (...). Tyś jest namaszczonym cherubem, który okrywa (...). Byłeś nienaganny na swoich drogach od dnia, gdy zostałeś stworzony, aż się znalazła w tobie nieprawość. Z powodu obfitości twoich towarów napełniono twe wnętrze gwałtem i zacząłeś grzeszyć. Ja zaś (...) wygubię cię, cherubie okrywający (...). Serce twoje stało się wyniosłe z powodu twego piękna. Z powodu swej olśniewającej wspaniałości zniweczyłeś swą mądrość” (Ezechiela 28:13-17). Tak więc do przemocy wobec ludu Jehowy popchnęła królów Tyru właśnie wyniosłość. Ten ośrodek handlu stał się bardzo bogaty i znany ze swoich pięknych produktów (Izajasza 23:8, 9). Władcy tego miasta za dużo o sobie myśleli i w rezultacie zaczęli ciemiężyć sług Bożych.

12. Dlaczego Szatan obrał zdradzieckie postępowanie i co od tamtej pory czynił?

¹² Również niebiański duch, który stał się Szatanem, odznaczał się wcześniej mądrością potrzebną do wykonywania zadań zleconych przez Boga. Zamiast okazywać wdzięczność, „nadął się pychą” i wzgardził Bożym sposobem sprawowania władzy (1 Tymoteusza 3:6). Miał o sobie tak wysokie mniemanie, iż zaczął pożądać czci od Adama i Ewy. To niegodziwe pragnienie ‛stało się płodne i zrodziło grzech’ (Jakuba 1:14, 15). Szatan zwiódł Ewę i nakłonił ją do zjedzenia owocu z jedynego drzewa zakazanego przez Boga. Następnie za jej pośrednictwem do tego samego namówił Adama (Rodzaju 3:1-6). W ten sposób pierwsi ludzie odrzucili prawo Boga do sprawowania nad nimi władzy i w rzeczywistości stali się czcicielami Szatana. Jego wyniosłość nie zna granic. Do oddawania mu czci i tym samym odrzucenia zwierzchnictwa Jehowy usiłował on skłonić wszystkie rozumne stworzenia w niebie i na ziemi, nie wyłączając Jezusa Chrystusa (Mateusza 4:8-10; Objawienie 12:3, 4, 9).

13. Jakie owoce przynosi wyniosłość?

 ¹³ A zatem wyniosłość pochodzi od Szatana; leży u podstaw grzechu, cierpień i zepsucia w dzisiejszym świecie. Szatan jako „bóg tego systemu rzeczy” wciąż propaguje pychę i butę (2 Koryntian 4:4). Wie, że ma już niewiele czasu, toteż toczy walkę z prawdziwymi chrześcijanami. Chce, by odwrócili się od Boga, rozmiłowali w samych sobie oraz stali się zarozumiali i wyniośli. Biblia zapowiedziała, że w tych „dniach ostatnich” takie samolubne cechy staną się powszechne (2 Tymoteusza 3:1, 2; Objawienie 12:12, 17).

14. Jaką zasadą Jehowa kieruje się w kontaktach ze stworzeniami rozumnymi?

¹⁴ Jezus Chrystus odważnie demaskował zgniłe owoce szatańskiej pychy. Przynajmniej trzy razy, i to w obecności zarozumiałych wrogów, podał zasadę, którą Jehowa kieruje się w kontaktach z ludźmi: „Każdy, kto się wywyższa, będzie upokorzony, ale kto się korzy, będzie wywyższony” (Łukasza 14:11; 18:14; Mateusza 23:12).

Strzeż swego serca przed wyniosłością

15, 16. Z jakiego powodu Hagar stała się wyniosła?

¹⁵ Zapewne zauważyłeś, że powyższe przykłady wyniosłości dotyczyły wpływowych osób. Czy to znaczy, że zwykli ludzie nie są na nią podatni? Ależ są. Rozważmy, co się wydarzyło w rodzinie Abrahama. Patriarcha ten nie miał syna, który by przejął po nim dziedzictwo, a jego żona, Sara, nie mogła go już obdarzyć potomstwem. W tej sytuacji mężczyzna zwyczajowo brał sobie drugorzędną żonę, by mieć z nią dzieci. Bóg tolerował taki stan rzeczy, ponieważ wtedy nie nadeszła jeszcze pora na przywrócenie wśród Jego prawdziwych czcicieli pierwotnego modelu małżeństwa (Mateusza 19:3-9).

¹⁶ Na prośbę Sary Abraham zgodził się współżyć z jej egipską służącą Hagar, która mogłaby urodzić przyszłego dziedzica. Pojął ją jako drugorzędną żonę, a ona zaszła w ciążę. Za otrzymanie zaszczytnego statusu powinna była przejawiać głęboką wdzięczność. Tymczasem dopuściła, by w jej sercu wezbrała pycha. W Biblii czytamy: „Kiedy spostrzegła, że jest brzemienna, jej pani stała się w jej oczach godna pogardy”. Wskutek tego w domu Abrahama zaczęło dochodzić do takich kłótni, że Sara wypędziła Hagar. Ale ostatecznie problem został rozwiązany inaczej. Anioł Boży poradził Hagar: „Wróć do swej pani i ukorz się pod jej ręką” (Rodzaju  16:4, 9). Hagar najwyraźniej usłuchała tej rady i zmieniła swe nastawienie do Sary. Z czasem dała początek licznemu ludowi.

17, 18. Dlaczego każdy z nas powinien wystrzegać się wyniosłości?

¹⁷ Przykład Hagar pokazuje, że gdy czyjaś sytuacja się poprawia, niekiedy wbija to taką osobę w pychę. A zatem nawet chrześcijanin, który służył Bogu czystym sercem, może stać się wyniosły, gdy zdobędzie bogactwo lub władzę, albo gdy drudzy będą go chwalić za sukcesy, mądrość czy uzdolnienia. Chrześcijanin powinien więc strzec swego serca przed wyniosłością. Dotyczy to w szczególności osób, które pod jakimś względem osiągnęły powodzenie bądź otrzymały bardziej odpowiedzialne zadanie.

¹⁸ Najsilniejszym bodźcem do wystrzegania się wyniosłości jest pogląd Boga na tę cechę. W swoim Słowie oświadczył On: „Wyniosłe oczy i butne serce — lampa niegodziwców — są grzechem” (Przysłów 21:4). Co ciekawe, Biblia ostrzega zwłaszcza chrześcijan, „którzy są bogaci w obecnym systemie rzeczy, żeby nie mieli wygórowanego mniemania o sobie”, czyli nie byli wyniośli (1 Tymoteusza 6:17; Powtórzonego Prawa 8:11-17). Niezamożni chrześcijanie powinni natomiast wystrzegać się „zawistnego oka” i pamiętać, że wyniosłość może rozwinąć się w każdym — i bogatym, i biednym (Marka 7:21-23; Jakuba 4:5).

19. Jak Uzzjasz zszargał sobie opinię?

¹⁹ Wyniosłość oraz inne niegodziwe cechy mogą zrujnować bliską więź z Jehową. Rozważmy na przykład początkowy okres rządów króla Uzzjasza: „Czynił on to, co słuszne w oczach Jehowy (...). I wciąż starał się szukać Boga (...); a w dniach, gdy szukał Jehowy, prawdziwy Bóg darzył go powodzeniem” (2 Kronik 26:4, 5). Niestety, władca ten zszargał sobie opinię, gdyż „jego serce stało się tak wyniosłe, że doprowadziło do ruiny”. Zaczął mieć tak wygórowane mniemanie o sobie, że wszedł do świątyni, by ofiarować kadzidło. Kiedy kapłani ostrzegli go przed tym zuchwałym czynem, „Uzzjasz zapałał gniewem”. W rezultacie został porażony przez Jehowę trądem, a w końcu zmarł, straciwszy Jego uznanie (2 Kronik 26:16-21).

20. (a) Co zagroziło reputacji króla Ezechiasza? (b) Co rozważymy w następnym artykule?

²⁰ Dla porównania rozpatrzmy przykład króla Ezechiasza. Pewnego razu o mały włos nie zepsuł sobie reputacji, ponieważ „jego serce stało się wyniosłe”. Na szczęście „Ezechiasz ukorzył się za wyniosłość swego serca” i odzyskał uznanie Boże (2 Kronik 32:25, 26). Zauważmy, że lekarstwem na jego wyniosłość była pokora. Rzeczywiście stanowi ona przeciwieństwo pychy. Dlatego w następnym artykule omówimy, jak możemy pielęgnować chrześcijańską pokorę.

21. Czego mogą oczekiwać pokorni chrześcijanie?

²¹ Zawsze pamiętajmy o wszelkich złych  owocach wyniosłości. „Bóg przeciwstawia się wyniosłym”, bądźmy więc zdecydowani odrzucać niestosowną dumę. Jeżeli staramy się być pokornymi chrześcijanami, możemy oczekiwać ocalenia podczas wielkiego dnia Bożego, kiedy to wszyscy wyniośli zostaną usunięci z ziemi wraz z owocami swego postępowania. Wtedy „wyniosłość ziemskiego człowieka się ugnie, a pyszałkowatość ludzi zostanie poniżona; i w owym dniu sam Jehowa będzie wywyższony” (Izajasza 2:17).

Myśli do rozważenia

• Jak byś opisał człowieka wyniosłego?

• Skąd się wzięła wyniosłość?

• Z jakiego powodu ktoś może się stać wyniosły?

• Dlaczego powinniśmy się strzec wyniosłości?

[Pytania do studium]

[Ilustracja na stronie 23]

Wyniosłość doprowadziła faraona do upokorzenia

[Ilustracja na stronie 24]

Hagar stała się wyniosła, gdy uzyskała wyższy status społeczny

[Ilustracja na stronie 25]

Ezechiasz ukorzył się i odzyskał uznanie Boże