PROROK Jeremiasz obserwuje spełnienie się wyroków, które ogłaszał przez 40 lat. Co czuje na widok zagłady ukochanego miasta? W Septuagincie Księgę Lamentacji poprzedzają słowa: „Jeremiasz usiadł, płacząc, i lamentował tą lamentacją nad Jerozolimą”. Księgę tę napisał w roku 607 p.n.e., gdy miał jeszcze żywo w pamięci wydarzenia związane z 18-miesięcznym oblężeniem i spaleniem miasta przez Babilończyków. Nic dziwnego, że przebija z niej głęboki smutek (Jeremiasza 52:3-5, 12-14). Chyba żadnego innego miasta nie opłakiwano językiem równie patetycznym i wzruszającym.

Księga Lamentacji to zbiór pięciu poematów lirycznych. Pierwsze cztery to żałobne pieśni, piąty zaś jest modlitwą. Pierwsze cztery są akrostychami — ich wersety zaczynają się od kolejnych liter alfabetu hebrajskiego, na który składają się 22 spółgłoski. Pieśń piąta zawiera 22 wersety — tyle, ile jest liter w alfabecie hebrajskim — ale nie jest akrostychem.

„OCZY MOJE GASNĄ OD ŁEZ”

(Lamentacje 1:1 do 2:22)

„Ach, jakże samotnie przyszło jej siedzieć — miastu, w którym pełno było ludzi! Jakże się upodobniła do wdowy, ta niegdyś ludna między narodami! Jakże tej, która była księżniczką wśród prowincji, przyszło wykonywać pracę przymusową!” Tak się rozpoczynają lamentacje Jeremiasza nad Jerozolimą. A oto przyczyna tego nieszczęścia: „Jehowa bowiem sprowadził na nią smutek za mnogość jej występków” (Lamentacje 1:1, 5).

Jerozolima, ukazana jako wdowa opłakująca utraconego męża i dzieci, pyta: „Czy istnieje ból podobny do mojego bólu?” W sprawie swych wrogów modli się do Boga: „Niech stanie przed tobą całe ich zło i obejdź się z nimi surowo, tak jak surowo obszedłeś się ze mną za wszystkie moje występki. Bo westchnień moich wiele, a serce me chore” (Lamentacje 1:12, 22).

Głęboko zasmucony Jeremiasz mówi: „Pałając gniewem, [Jehowa] ściął Izraelowi każdy róg. Cofnął swą prawicę sprzed nieprzyjaciela; i dalej płonie w Jakubie niczym ogień płomienisty, który strawił wszystko dookoła”. Opisując swój dojmujący żal, prorok wyznaje: „Oczy moje gasną od łez. Burzą się me trzewia. Wątroba moja wylała się na ziemię”. Nawet przypadkowi świadkowie tych wydarzeń mówią zdumieni: „Czy to jest miasto, o którym powiadano: ‚Skończone piękno, radość dla całej ziemi’?” (Lamentacje 2:3, 11, 15).

Odpowiedzi na pytania biblijne:

1:15 — Jak Jehowa „wydeptał winną tłocznię należącą do dziewiczej córy judzkiej”? Niszcząc miasto przyrównane do dziewicy, Babilończycy przelali takie morze krwi, że przypominało to wyciskanie winogron w tłoczni. Jehowa to zapowiedział i dopuścił, można więc powiedzieć, że właśnie On „wydeptał winną tłocznię”.

2:1 — Jak ‛piękno Izraela zostało zrzucone z nieba na ziemię’? „Niebiosa przewyższają  ziemię”, dlatego poniżenie czegoś wywyższonego bywa czasem zobrazowane przez ‛zrzucenie z nieba na ziemię’. „Piękno Izraela” — chwała i potęga, którymi cieszyło się to królestwo, gdy Jehowa mu błogosławił — przepadły wraz ze zniszczeniem Jerozolimy i spustoszeniem Judy (Izajasza 55:9).

2:1, 6 — Czym jest „podnóżek” i „szałas” Jehowy? Psalmista śpiewał: „Wejdźmy do jego wspaniałego przybytku; pokłońmy się u jego podnóżka” (Psalm 132:7). A zatem „podnóżek” z Lamentacji 2:1 odnosi się do domu wielbienia Jehowy, czyli Jego świątyni. Babilończycy ‛spalili dom Jehowy’, jakby był nędznym szałasem w ogrodzie (Jeremiasza 52:12, 13).

2:16, 17 — Czy zgodnie z hebrajskim alfabetem werset 16 nie powinien się zaczynać literą Ajin, a werset 17 literą Pe? Natchnieni autorzy tego rodzaju pieśni zazwyczaj trzymali się porządku alfabetycznego. Niemniej nie robili tego kosztem naturalności tekstu. Najważniejsza była treść i żaden środek stylistyczny pomagający zapamiętać wersy nie mógł mieć przed nią pierwszeństwa. Podobne odstępstwo od porządku alfabetycznego można także znaleźć w pieśniach trzeciej i czwartej (Lamentacje 3:46, 49; 4:16, 17).

2:17 — Jaką „wypowiedź” Jehowa spełnił w związku z Jerozolimą? Najwyraźniej jest to nawiązanie do Księgi Kapłańskiej 26:17, gdzie czytamy: „Zwrócę swe oblicze przeciwko wam i zostaniecie pokonani przez waszych nieprzyjaciół; ci zaś, którzy was nienawidzą, będą po was deptać i będziecie uciekać, choć nikt was nie będzie ścigał”.

Czego się możemy nauczyć:

1:1-9. Jerozolima żałośnie szlocha w nocy, a po policzkach ciekną jej łzy. Jej bramy są spustoszone, a kapłani wzdychają. Jej dziewice są pogrążone w smutku, a ją samą przepełnia gorycz. Dlaczego? Ponieważ nurzała się w rażącym grzechu — jej nieczystość widoczna jest na jej szatach. Występek nie przynosi radości, ale raczej łzy, westchnienia, smutek i gorycz.

1:18. Wymierzając karę, Jehowa zawsze kieruje się sprawiedliwością i prawością.

2:20. Jehowa ostrzegał Izraelitów, że jeśli nie będą słuchać Jego głosu, to dosięgną ich przekleństwa; wspomniał między innymi o zjadaniu ‛ciał synów i córek’ (Powtórzonego Prawa 28:15, 45, 53). Jakże niemądre jest nieposłuszeństwo względem Boga!

„NIE KRYJ SWEGO UCHA, GDY CHODZI O MOJĄ ULGĘ”

(Lamentacje 3:1 do 5:22)

W 3 rozdziale Lamentacji Izrael został nazwany  „krzepkim mężem”. Mimo nieszczęść mąż ten śpiewa: „Dobry jest Jehowa dla tego, kto w nim pokłada nadzieję, dla duszy, która go szuka”. W modlitwie prosi Boga: „Na pewno usłyszysz mój głos. Nie kryj swego ucha, gdy chodzi o moją ulgę, o moje wzywanie pomocy”. Błagając Jehowę o zwrócenie uwagi na haniebne poczynania wrogów, mówi: „Odpłacisz im, Jehowo, potraktowaniem stosownym do dzieła ich rąk” (Lamentacje 3:1, 25, 56, 64).

Jeremiasz daje wyraz swym uczuciom związanym ze straszliwymi skutkami 18-miesięcznego oblężenia Jerozolimy: „Kara za przewinienie córy mego ludu przerasta karę za grzech Sodomy, która była zniszczona jakby w jednej chwili i której żadne ręce nie przyszły z pomocą”. Dalej przyznaje: „Lepiej jest tym, którzy padają od miecza, niż tym, którzy padają od klęski głodu, ponieważ ci marnieją, przeszyci brakiem płodów z pola” (Lamentacje 4:6, 9).

Piąty poemat to niejako słowa mieszkańców Jerozolimy. Błagają oni: „Wspomnij, Jehowo, na to, co nas spotkało. Racz spojrzeć i zobaczyć nasze pohańbienie”. Wymieniając swe boleści, proszą: „Ty zaś, Jehowo, będziesz zasiadał po czas niezmierzony. Tron twój trwa przez pokolenie za pokoleniem. Przywiedź nas znowu do siebie, Jehowo, a chętnie wrócimy. Przynieś nam nowe dni, jak dawno temu” (Lamentacje 5:1, 19, 21).

Odpowiedzi na pytania biblijne:

3:16 — Co oznaczają słowa: „Za jego sprawą łamią się na żwirze moje zęby”? W pewnym dziele wyjaśniono: „Żydzi w drodze na wygnanie musieli piec chleb w dołach wykopanych w ziemi, więc do ciasta dostawały się kamyki”. Ktoś, kto jadł taki chleb, mógł połamać sobie zęby.

4:3, 10 — Dlaczego Jeremiasz porównuje ‛córę swojego ludu’ do „strusi na pustkowiu”? Jak czytamy w Księdze Hioba 39:16, struś „synów swoich traktuje surowo, jak nie swoich”. Na przykład po złożeniu jaj matka odchodzi z innymi samicami, a potomstwem zajmuje się samiec. Co się dzieje w razie niebezpieczeństwa? Zarówno ojciec, jak i matka uciekają z gniazda, pozostawiając młode na pastwę losu. Podczas oblężenia Jerozolimy przez Babilończyków w mieście zapanował tak dotkliwy głód, że matki, które z natury są tkliwe, stawały się okrutne wobec swoich dzieci — zupełnie jak strusie na pustkowiu. Wyraźnie kontrastowało to z macierzyńską troskliwością szakali.

5:7 — Czy Jehowa pociągał ludzi do odpowiedzialności za przewinienia ich przodków? Nie, Jehowa bezpośrednio nie karze dzieci za grzechy rodziców.  Jak oznajmia Biblia, „każdy z nas sam za siebie zda sprawę Bogu” (Rzymian 14:12). Jednakże skutki błędów mogą być odczuwane przez następne pokolenia. Na przykład wskutek bałwochwalstwa starożytnych Izraelitów nawet ich wiernym potomkom nie było łatwo trzymać się drogi prawości (Wyjścia 20:5).

Czego się możemy nauczyć:

3:8, 43, 44. Gdy na Jerozolimę spadło nieszczęście, Jehowa nie chciał słuchać wołających o pomoc mieszkańców miasta. Dlaczego? Ponieważ byli nieposłuszni i nie okazali skruchy. Jeśli chcemy, by Jehowa odpowiadał na nasze modlitwy, musimy okazywać Mu posłuszeństwo (Przysłów 28:9).

3:20. Jehowa, „Najwyższy nad całą ziemią”, zajmuje tak wysoką pozycję, że musi się zniżyć, by „spojrzeć na niebo i ziemię” (Psalm 83:18; 113:6). Jednak Jeremiasz wiedział, że Najwyższy jest gotów ‛pochylić się’, czyli zniżyć do poziomu niedoskonałych ludzi, by ich wesprzeć. Jakże jesteśmy szczęśliwi, że prawdziwy Bóg jest nie tylko wszechmocny, ale także pokorny!

3:21-26, 28-33. Co nam może pomóc przetrwać nawet ciężkie próby? Jeremiasz udziela niezbędnych wskazówek. Nie powinniśmy zapominać, że Jehowa obfituje w lojalną życzliwość i miłosierdzie. Musimy również pamiętać, iż sama okoliczność, że żyjemy, powinna wzbudzać w nas nadzieję i skłaniać do cierpliwego czekania w milczeniu, aż Jehowa zgotuje nam wybawienie. Ponadto powinniśmy ‛ustami przywrzeć do prochu’, czyli pokornie poddawać się wypróbowaniu, ufni, że Bóg dopuszcza je w określonym celu.

3:27. Próby wiary w młodym wieku mogą się wiązać z udrękami i szyderstwami. Mimo to „dobrze jest, żeby krzepki mąż nosił jarzmo za młodu”. Dlaczego? Ponieważ uczenie się ‛noszenia jarzma’ w młodości przygotowuje do zmagania się z przeciwnościami w późniejszym okresie życia.

3:39-42. Gdy cierpimy z powodu własnych grzechów, niemądrze byłoby ‛pozwalać sobie na narzekanie’. Zamiast tego ‛starannie prześledźmy swe drogi, przebadajmy je i powróćmy do Jehowy’. Należy okazać skruchę i skorygować swe postępowanie.

Pokładaj ufność w Jehowie

Biblijna Księga Lamentacji ukazuje, jak Jehowa patrzył na Jerozolimę i Judę po spaleniu miasta i spustoszeniu ziemi przez Babilończyków. Wypowiedzi świadczące o świadomości popełnionych grzechów uzmysławiają nam, że z punktu widzenia Jehowy przyczyną tej tragedii było niedopisanie ludu. Natchnione pieśni z tej księgi zawierają też słowa wyrażające zaufanie do Jehowy oraz pragnienie nawrócenia się na właściwą drogę. Chociaż odczuć tych nie podzielała większość Żydów współczesnych Jeremiaszowi, dają one wyobrażenie o postawie proroka i skruszonego ostatka.

Ocena sytuacji Jerozolimy z Bożego punktu widzenia uczy nas dwóch ważnych rzeczy. Po pierwsze, zburzenie Jerozolimy i spustoszenie Judy podkreśla wagę posłuszeństwa względem Boga i stanowi przestrogę przed ignorowaniem Jego woli (1 Koryntian 10:11). Druga ważna rzecz to przykład Jeremiasza (Rzymian 15:4). Nawet w pozornie beznadziejnej sytuacji ten głęboko zasmucony prorok spoglądał ku Jehowie, licząc na wybawienie. Jakże to ważne, byśmy całkowicie ufali Jehowie i Jego Słowu! (Hebrajczyków 4:12).

[Ilustracja na stronie 9]

Prorok Jeremiasz widział spełnienie się ogłaszanych przez siebie wyroków

[Ilustracja na stronie 10]

Wiara tych koreańskich Świadków została poddana próbie w kwestii chrześcijańskiej neutralności