„Dla czystych wszystko jest czyste, natomiast dla skalanych i wyzutych z wiary nic nie jest czyste” (TYTUSA 1:15).

1. Co łączyło Pawła ze zborami na Krecie?

PO TRZECIEJ podróży misjonarskiej apostoł Paweł został aresztowany, a potem odesłany do Rzymu, gdzie spędził jako więzień dwa lata. Co zrobił, gdy odzyskał wolność? Po pewnym czasie udał się z Tytusem na Kretę. Później napisał do niego: „Zostawiłem cię na Krecie w tym celu, byś skorygował to, co wadliwe, i mianował starszych” (Tytusa 1:5). Podczas wywiązywania się z tego zadania Tytus stykał się z ludźmi o różnych sumieniach.

2. Z jakim problemem Tytus zetknął się na Krecie?

² Paweł udzielił Tytusowi rad na temat kwalifikacji starszych zboru, a następnie wspomniał o sporym gronie „ludzi krnąbrnych, czczych gadułów i zwodzicieli umysłu”. ‛Burzyli oni całe domy, nauczając rzeczy, których nie powinni’. Tytus miał ‛wciąż ich upominać’ (Tytusa 1:10-14; 1 Tymoteusza 4:7). Paweł dodał, że umysły i sumienia tych ludzi są „skalane”. Użył tu słowa określającego coś, co jest poplamione, na przykład piękna szata jakimś barwnikiem (Tytusa 1:15). Niektórzy z tamtejszych chrześcijan mogli mieć pochodzenie żydowskie, ponieważ ‛obstawali przy obrzezaniu’. Dzisiejszym zborom nie zagrażają osoby głoszące taki pogląd. Niemniej z rad Pawła udzielonych Tytusowi możemy się sporo dowiedzieć na temat sumienia.

Ludzie o skalanym sumieniu

3. Co Paweł napisał do Tytusa na temat sumienia?

³ Zwróćmy uwagę, w jakim kontekście Paweł wspomniał o sumieniu. „Dla czystych wszystko jest czyste, natomiast dla skalanych i wyzutych z wiary nic nie jest czyste, ale zarówno ich umysły, jak i sumienia są skalane. Publicznie oznajmiają, iż znają Boga, lecz swymi uczynkami się go zapierają”. W tamtym czasie niektórzy najwyraźniej musieli dokonać zmian, żeby znowu mogli być „zdrowi w wierze” (Tytusa 1:13, 15, 16). Nie potrafili odróżnić tego, co czyste, od tego, co nieczyste, i miało to związek z ich sumieniem.

4, 5. Jaki błąd popełniali niektórzy w zborze wczesnochrześcijańskim i jak to się na nich odbijało?

⁴ Ponad 10 lat wcześniej chrześcijańskie ciało kierownicze orzekło, że kto chce zostać prawdziwym chwalcą Boga, nie musi dać się obrzezać. O tej decyzji poinformowano zbory (Dzieje 15:1, 2, 19-29). Jednak niektórzy na Krecie wciąż ‛obstawali przy obrzezaniu’. Otwarcie kwestionowali stanowisko ciała kierowniczego, „nauczając rzeczy, których nie powinni” (Tytusa 1:10, 11). Mając wypaczony sposób myślenia, być może propagowali przepisy Prawa Mojżeszowego  co do pokarmów i czystości rytualnej. Niewykluczone, że wychodzili nawet poza jego ramy — jak to czynili ich poprzednicy z czasów Jezusa — a także rozpowszechniali żydowskie baśnie i krzewili ludzkie przykazania (Marka 7:2, 3, 5, 15; 1 Tymoteusza 4:3).

⁵ Takie myślenie negatywnie wpływało na ich osąd i poczucie moralności, czyli sumienie. Paweł napisał: „Dla skalanych i wyzutych z wiary nic nie jest czyste”. Ich sumienie tak się wypaczyło, że już nie mogło wiarygodnie kierować ich czynami i poglądami. Ponadto osądzali decyzje współwyznawców w sprawach osobistych, w których każdy mógł postanowić inaczej. Owi Kreteńczycy uważali więc za nieczyste to, co w gruncie rzeczy takie nie było (Rzymian 14:17; Kolosan 2:16). Twierdzili, że znają Boga, ale ich uczynki temu zaprzeczały (Tytusa 1:16).

„Dla czystych wszystko jest czyste”

6. O jakich dwóch grupach wspomniał Paweł?

⁶ Jaki pożytek możemy odnieść ze słów Pawła skierowanych do Tytusa? Spójrzmy na ukazany w nich kontrast: „Dla czystych wszystko jest czyste, natomiast dla skalanych i wyzutych z wiary nic nie jest czyste, ale zarówno ich umysły, jak i sumienia są skalane” (Tytusa 1:15). Paweł na pewno nie sugerował, że chrześcijanin zachowujący czystość moralną absolutnie wszystko uważa za czyste i dozwolone. Na przykład w jednym z wcześniejszych listów wyraźnie napisał, że kto uprawia rozpustę, bałwochwalstwo czy spirytyzm, ten ‛nie odziedziczy królestwa Bożego’ (Galatów 5:19-21). Paweł wyraził zatem ogólną prawdę o dwóch grupach ludzi — o tych, którzy są czyści pod względem moralnym i duchowym, oraz o tych, którzy tacy nie są.

7. Co wykluczają słowa z Hebrajczyków 13:4, ale jakie może się nasunąć pytanie?

⁷ Szczery chrześcijanin będzie się wystrzegał nie tylko tego, czego Biblia wyraźnie zabrania. Rozważmy chociażby taką bezpośrednią radę: „Małżeństwo niech będzie w poszanowaniu u wszystkich, a łoże małżeńskie — niczym nie skalane, gdyż rozpustników i cudzołożników osądzi Bóg” (Hebrajczyków 13:4). Nawet ktoś, kto nie jest prawdziwym chrześcijaninem albo nie zna Pisma Świętego, przyznałby, że powyższy werset wyklucza cudzołóstwo. Z tego oraz innych fragmentów Biblii jasno wynika, że Bóg potępia stosunki seksualne między osobą pozostającą w związku małżeńskim a kimś, kto nie jest jej prawowitym współmałżonkiem. A co powiedzieć o uprawianiu przez dwie osoby niezwiązane węzłem małżeńskim seksu oralnego? Wielu młodych nie widzi w tym nic złego, ponieważ nie uznaje tego za stosunek płciowy. Czy chrześcijanin mógłby takie kontakty intymne uważać za coś czystego?

8. Jak chrześcijanie w przeciwieństwie do wielu ludzi ze świata zapatrują się na seks oralny?

 ⁸ Słowa z Listu do Hebrajczyków 13:4 i z Listu 1 do Koryntian 6:9 dowodzą, że Bóg nie aprobuje ani cudzołóstwa, ani rozpusty (po grecku porneía). Co oznacza to ostatnie pojęcie? Grecki odpowiednik tego słowa mieści w sobie myśl o używaniu narządów płciowych w lubieżnych celach w sposób naturalny lub wynaturzony. Obejmuje wszelkie niedozwolone stosunki płciowe poza obrębem małżeństwa zawartego zgodnie z Biblią. Zalicza się więc do nich także seks oralny, mimo iż wielu młodych słyszy od innych lub dochodzi do wniosku, że nie ma w nim nic zdrożnego. Prawdziwi chrześcijanie nie opierają swego sposobu myślenia i postępowania na poglądach „czczych gadułów i zwodzicieli umysłu” (Tytusa 1:10). Trzymają się wyższych mierników, zawartych w Piśmie Świętym. Nie próbują usprawiedliwiać seksu oralnego, lecz rozumieją, że według kryteriów biblijnych jest to rozpusta (porneía) — i stosownie do tego szkolą swoje sumienie (Dzieje 21:25; 1 Koryntian 6:18; Efezjan 5:3). *

Różne sumienia, różne decyzje

9. Jaką rolę odgrywa sumienie, jeśli „wszystko jest czyste”?

⁹ Co więc Paweł miał na myśli, mówiąc, że „dla czystych wszystko jest czyste”? Chodziło mu o chrześcijan, którzy sposób myślenia i poczucie moralności zharmonizowali z miernikami Boga zawartymi w Jego natchnionym Słowie. Takie osoby wiedzą, że w wielu sprawach, których Bóg bezpośrednio nie potępił, można podjąć rozmaite decyzje. Wystrzegają się osądzania drugich, a to, czego Bóg nie gani, uważają za „czyste”. Nie oczekują od innych podzielania ich zapatrywań na te aspekty życia, co do których Biblia nie podaje wyraźnych wskazówek. Rozważmy kilka przykładów.

10. W jakiej sytuacji ślub albo pogrzeb może się okazać wyzwaniem?

¹⁰ W wielu małżeństwach tylko jedno z małżonków jest chrześcijaninem (1 Piotra 3:1; 4:3). Może to nastręczać różnych problemów, związanych chociażby ze ślubem czy pogrzebem krewnego. Załóżmy, że mąż chrześcijanki nie podziela jej przekonań religijnych. Ktoś z jego rodziny zamierza wziąć ślub kościelny (albo zmarł jakiś jego krewny, na przykład ojciec lub matka, i ceremonia pogrzebowa ma się odbyć w kościele). Zostają zaproszeni i mąż chce, żeby żona mu towarzyszyła. Jak zareaguje na to sumienie chrześcijanki? Czy wybierze się ona razem z mężem? Omówmy dwa przykładowe rozwiązania.

11. Jak chrześcijanka mogłaby ocenić swoją obecność na ślubie kościelnym i jaką mogłaby podjąć decyzję?

¹¹ Lucyna zastanawia się nad dobitnym biblijnym nakazem, by ‛wyjść z Babilonu Wielkiego’, czyli ogólnoświatowego imperium religii fałszywej (Objawienie 18:2, 4). Należała kiedyś do jednego z kościołów nominalnego chrześcijaństwa i wie, że podczas ceremonii ślubnej wszyscy obecni będą proszeni o udział w praktykach religijnych, takich jak modlitwa, śpiew czy wykonanie pewnych gestów. Jest zdecydowana w tym nie uczestniczyć i nie zamierza nawet tam iść, by uniknąć nacisków do złamania lojalności. Szanuje swego męża, który według Pisma Świętego jest jej głową, i pragnie z nim współdziałać. Nie chce jednak odstępować od zasad biblijnych (Dzieje 5:29). Taktownie wyjaśnia mężowi, dlaczego nie może mu towarzyszyć w tej uroczystości. Dodaje, że gdyby tam była i odmówiła udziału w niektórych elementach ceremonii, mogłaby wprawić męża w zakłopotanie. Z tego względu lepiej będzie — również dla niego —  jeśli ona się tam nie wybierze. Taka decyzja pozwala żonie zachować czyste sumienie.

12. Jak inna chrześcijanka mogłaby się zapatrywać na kwestię przyjęcia zaproszenia na ślub kościelny?

¹² Przed niemal identycznym dylematem stoi Teresa. Szanuje męża, jest zdecydowana dochować lojalności Bogu i reaguje na głos swego sumienia wyszkolonego na Biblii. Przemyślawszy te same kwestie co Lucyna, analizuje z modlitwą materiał zamieszczony w „Pytaniach czytelników” w Strażnicy z 15 maja 2002 roku. Pamięta, że trzej Hebrajczycy usłuchali nakazu i stawili się na miejsce bałwochwalczej ceremonii. Pozostali jednak niezłomni, bo nie wzięli w niej udziału (Daniela 3:15-18). Zgodnie ze swoim sumieniem Teresa postanawia towarzyszyć mężowi, ale nie uczestniczyć w żadnych obrzędach religijnych. Jasno i taktownie wyjaśnia mu, na co jej pozwala sumienie, a na co nie. Ma nadzieję, że mąż dostrzeże różnicę między czystym wielbieniem a fałszywym kultem (Dzieje 24:16).

13. Dlaczego nie należy się niepokoić, gdy dwóch chrześcijan w tej samej kwestii dochodzi do różnych wniosków?

¹³ Czy okoliczność, iż dwie chrześcijanki wyciągnęły dwa różne wnioski, sugeruje, że nie ma znaczenia, co się zrobi, albo że jedna z nich ma słabe sumienie? Ależ nie. Lucyna, znając z przeszłości oprawę uroczystości kościelnych, stwierdza, że obecność tam stanowiłaby dla niej zagrożenie. Na jej sumienie może też wpływać wcześniejsza postawa męża w kwestiach religijnych. Jest więc przekonana, że podjęła decyzję najlepszą dla niej samej.

14. O czym powinni pamiętać chrześcijanie, jeśli chodzi o kwestie pozostawione osobistej decyzji?

¹⁴ A czy decyzja Teresy jest zła? Nie nam to oceniać. Nikt nie powinien jej potępiać ani krytykować za to, że postanowiła udać się na tę uroczystość, ale nie uczestniczyć w obrzędach religijnych. Pamiętajmy o radzie Pawła dotyczącej osobistych decyzji w sprawie jedzenia lub niejedzenia pewnych pokarmów: „Niechaj jedzący nie patrzy z góry na tego, który nie je, a ten, który nie je, niech nie osądza jedzącego (...) Dla swojego pana stoi on albo upada. Doprawdy, zostanie podniesiony, bo Jehowa może go podnieść” (Rzymian 14:3, 4). Z pewnością żaden prawdziwy chrześcijanin nie chciałby nikogo zachęcać do zlekceważenia głosu wyszkolonego sumienia, gdyż przypominałoby to zignorowanie głosu mogącego ostrzec przed poważnym niebezpieczeństwem.

15. Dlaczego należy poważnie brać pod uwagę sumienie i odczucia innych?

¹⁵ Obie chrześcijanki z tego przykładu powinny wziąć pod uwagę jeszcze inne czynniki, chociażby to, jak ich decyzje wpłyną na  drugich. Apostoł Paweł radził: „Postanówcie nie dawać bratu powodu do zgorszenia ani przyczyny potknięcia” (Rzymian 14:13). Być może Lucyna zdaje sobie sprawę, że podobne sytuacje wprowadzały w jej zborze lub rodzinie niemały zamęt i że to, co robi, silnie oddziałuje na dzieci. Natomiast w odczuciu Teresy tego rodzaju decyzje nie budziły niepokoju w jej zborze czy otoczeniu. Nie tylko te chrześcijanki, ale każdy z nas powinien pamiętać, że właściwie wyszkolone sumienie uwzględnia wpływ obranego postępowania na innych. Jezus powiedział: „Kto by zgorszył jednego z tych małych, którzy wierzą we mnie, pożyteczniej byłoby dla niego, żeby mu zawieszono u szyi kamień młyński, jaki bywa obracany przez osła, i utopiono go w szerokim, otwartym morzu” (Mateusza 18:6). Kto nie przejmuje się tym, że może zgorszyć bliźnich, ten przypuszczalnie ma — jak to było w wypadku niektórych chrześcijan na Krecie — skalane sumienie.

16. Czego można z biegiem czasu spodziewać się po chrześcijaninie?

¹⁶ W parze z ciągłym ulepszaniem umiejętności słuchania sumienia powinien iść nieustanny rozwój duchowy. Wyobraźmy sobie Marka, który niedawno został ochrzczony. Sumienie podpowiada mu, że musi się wystrzegać niebiblijnych praktyk, które niegdyś uprawiał i które być może wiązały się z bałwochwalstwem lub używaniem krwi (Dzieje 21:25). Starannie więc unika wszystkiego, co nawet w niewielkim stopniu przypomina rzeczy zakazane przez Boga. Z drugiej jednak strony zastanawia się, dlaczego niektórzy odrzucają coś, co jego zdaniem można zaakceptować, na przykład pewne programy telewizyjne.

17. Zilustruj na przykładzie, jak czas i rozwój duchowy może wpłynąć na sumienie i decyzje chrześcijanina.

¹⁷ Z czasem Marek pogłębia wiedzę i zacieśnia więź z Bogiem (Kolosan 1:9, 10). Co dzięki temu osiąga? Swój wewnętrzny głos poddaje gruntownemu szkoleniu. Teraz chętniej słucha sumienia i rozważa zasady biblijne. Dostrzega, że część rzeczy, których unikał, tak naprawdę nie jest sprzeczna z miernikami Bożymi. Poza tym w większym stopniu kieruje się zasadami biblijnymi i bardziej ochoczo reaguje na głos dobrze wyszkolonego sumienia, toteż wystrzega się programów, które wcześniej akceptował. Jego sumienie staje się czystsze (Psalm 37:31).

18. Jaki mamy powód do radości?

¹⁸ Chyba w każdym zborze poszczególni głosiciele są na różnych etapach rozwoju duchowego. Niektórzy poznali prawdę niedawno. W pewnych kwestiach ich sumienie być może jeszcze milczy, natomiast w innych odzywa się bardzo wyraźnie. Takie osoby potrzebują czasu i pomocy, by w większym stopniu uwzględniać wskazówki Jehowy i bardziej reagować na głos swojego wyszkolonego sumienia (Efezjan 4:14, 15). Na szczęście w tych samych zborach wielu braci ma głęboką wiedzę, doświadczenie w stosowaniu zasad biblijnych oraz sumienie ściśle zharmonizowane z Bożym sposobem myślenia. Ileż radości daje przebywanie wśród takich ‛czystych osób’, dla których „czyste” pod względem moralnym i duchowym jest wszystko, co podoba się Panu! (Efezjan 5:10). Oby każdy z nas wyrobił w sobie takie sumienie zgodnie z ‛dokładnym poznaniem prawdy i zbożnym oddaniem’ (Tytusa 1:1).

[Przypis]

Jak byś odpowiedział?

• Dlaczego niektórzy chrześcijanie na Krecie mieli skalane sumienia?

• Dlaczego wyszkolone sumienia dwóch chrześcijan mogą reagować odmiennie?

• Co z biegiem czasu powinno dziać się z naszym sumieniem?

[Pytania do studium]

[Mapa na stronie 26]

[Patrz publikacja]

Sycylia

GRECJA

Kreta

AZJA MNIEJSZA

Cypr

MORZE ŚRÓDZIEMNE

[Ilustracja na stronie 28]

Dwóch chrześcijan może w podobnej sytuacji podjąć odmienne decyzje