„Kto wśród was jest mądry i odznacza się zrozumieniem? Ten niech swym szlachetnym postępowaniem pokaże swe uczynki z łagodnością właściwą mądrości” (JAK. 3:13).

1, 2. Co można powiedzieć o wielu ludziach uznawanych za mądrych?

KTO twoim zdaniem jest naprawdę mądry? Twoi rodzice, ktoś sędziwy, wykładowca na uczelni? Nasze poglądy mogły się ukształtować pod wpływem wychowania i otoczenia. Ale jako słudzy Boga, powinniśmy brać pod uwagę przede wszystkim Jego zdanie.

² Nie każdy, kogo świat uznaje za mądrego, zasługuje na takie miano w oczach Bożych. Na przykład Hiob po rozmowie z ludźmi, którzy uważali siebie za rzeczników mądrości, powiedział: „Nie znajduję (...) wśród was nikogo mądrego” (Hioba 17:10). O osobach odrzucających poznanie Boga apostoł Paweł napisał: „Mimo zapewniania, iż są mądrzy, stali się głupi” (Rzym. 1:22). A za pośrednictwem proroka Izajasza sam Jehowa dobitnie oznajmił: „Biada tym, którzy są mądrzy we własnych oczach” (Izaj. 5:21).

3, 4. Co obejmuje prawdziwa mądrość?

³ Musimy zatem ustalić, co czyni człowieka naprawdę mądrym i tym samym godnym uznania Bożego. W Księdze Przysłów 9:10 podano ważną wskazówkę: „Bojaźń przed Jehową jest początkiem mądrości, a poznanie Najświętszego jest zrozumieniem”. Osoba mądra musi więc żywić bojaźń przed Jehową i szacunek dla Jego zasad. Nie chodzi jedynie o świadomość istnienia Boga i Jego praw. Uczeń Jakub napisał słowa dające wiele do myślenia (odczytaj Jakuba 3:13). Zwróćmy uwagę na zachętę: „Niech swym szlachetnym postępowaniem pokaże swe uczynki”. Mądrość powinna zatem uzewnętrzniać się w codziennej mowie i czynach.

⁴ Prawdziwa mądrość obejmuje zdrowy osąd oraz skuteczne wykorzystywanie wiedzy i zrozumienia. Jakim postępowaniem dowodzimy takiej mądrości? Jakub wymienił szereg cech charakteryzujących ów przymiot. * Jak jego wypowiedzi pomagają pielęgnować dobre stosunki ze współwyznawcami oraz ludźmi spoza zboru?

Prawdziwa mądrość rozpoznawana po uczynkach

5. Jak powinna postępować osoba naprawdę mądra?

⁵ Warto przypomnieć, że Jakub powiązał mądrość ze szlachetnym postępowaniem. Ponieważ początkiem mądrości jest bojaźń przed Jehową, człowiek mądry usilnie stara się postępować zgodnie z Bożymi zasadami i prawami. Zbożna mądrość nie jest wrodzona; możemy ją posiąść dzięki regularnemu studium Biblii i rozmyślaniu. Takie wysiłki pomogą nam usłuchać zachęty apostoła Pawła z Listu do Efezjan 5:1: „Stańcie się naśladowcami Boga”. Im bardziej staramy się  naśladować Jehowę, tym wyraźniej widoczna jest w naszych czynach mądrość. Drogi Jehowy nieporównanie górują nad ludzkimi (Izaj. 55:8, 9). Gdy więc w swym postępowaniu naśladujemy Jehowę, osoby postronne zauważają, że różnimy się od otoczenia.

6. Jakie znaczenie w naśladowaniu Boga ma łagodność i z czym się ona wiąże?

⁶ Według słów Jakuba człowiek naśladujący Jehowę przejawia między innymi „łagodność właściwą mądrości”. Łagodność wiąże się z delikatnością, ale chrześcijanin okazujący ten przymiot potrafi też w razie potrzeby być zdecydowany i stanowczy. Łagodnością odznacza się Bóg, który dysponuje nieograniczoną mocą. Dlatego bez obaw i chętnie się do Niego zbliżamy. Syn Boży tak dokładnie odwzorowywał łagodność swego Ojca, że mógł powiedzieć: „Przyjdźcie do mnie wszyscy, którzy się mozolicie i jesteście obciążeni, a ja was pokrzepię. Weźcie na siebie moje jarzmo i uczcie się ode mnie, bo jestem łagodnie usposobiony i uniżony w sercu, a znajdziecie pokrzepienie dla dusz waszych” (Mat. 11:28, 29; Filip. 2:5-8).

7. Dlaczego dobrym przykładem łagodności jest dla nas Mojżesz?

⁷ Biblia wspomina też o innych osobach wyróżniających się łagodnością czy potulnością. Należał do nich między innymi Mojżesz. Chociaż piastował niezwykle odpowiedzialną funkcję, „był najpotulniejszym ze wszystkich ludzi, którzy byli na powierzchni ziemi” (Liczb 11:29; 12:3). Ale jak pamiętamy, dzięki Jehowie nie brakowało mu również sił ani męstwa do wypełniania powierzonych zadań. Realizując swe zamierzenia, Jehowa z upodobaniem posługiwał się osobami łagodnymi.

8. Dzięki czemu niedoskonali ludzie potrafią okazywać „łagodność właściwą mądrości”?

⁸ Niedoskonali ludzie potrafią więc okazywać „łagodność właściwą mądrości”. A jak jest z nami? Co pozwoli nam robić pod tym względem postępy? Łagodność należy do owocu świętego ducha Jehowy (Gal. 5:22, 23). Powinniśmy zatem modlić się o tego ducha i dokładać świadomych starań, by wydawać Jego owoc, ufając, iż Bóg pomoże nam w coraz większej mierze przejawiać łagodność. Silną zachętą do tego jest zapewnienie psalmisty: „[Jehowa] będzie potulnych uczył swej drogi” (Ps. 25:9).

9, 10. Jakich wysiłków może wymagać pielęgnowanie zbożnej łagodności?

⁹ Mimo wszystko robienie w tej dziedzinie postępów może wymagać od nas szczególnych wysiłków. Niektórym przejawianie łagodności przychodzi z dużym trudem, bo nie wynieśli tej umiejętności z domu. Otaczający nas świat też propaguje coś wręcz przeciwnego. Panuje przekonanie, że najlepszą obroną jest atak. Ale czy rzeczywiście dolewanie oliwy do ognia przynosi dobre wyniki? Gdyby w twoim mieszkaniu wybuchł niewielki pożar, czy polewałbyś ogień oliwą, czy raczej zimną wodą? Polewanie oliwą mogłoby tylko pogorszyć sprawę, natomiast wodą — dałoby pożądany efekt. Dlatego Biblia przypomina: „Odpowiedź łagodna odwraca złość, lecz słowo bolesne wywołuje gniew” (Prz. 15:1, 18). Gdy więc następnym razem zdarzy ci się nieporozumienie ze współwyznawcą lub z kimś innym, okaż prawdziwą mądrość, przejawiając łagodność (2 Tym. 2:24).

¹⁰ Jak już wspomnieliśmy, sporo ludzi ulegających wpływowi tego świata nie postępuje delikatnie, pokojowo ani łagodnie. Przeciwnie — na porządku dziennym jest grubiaństwo i arogancja. Uczeń Jakub, świadomy tych złych wpływów, zawarł w swoim liście przestrogi, dzięki którym członkowie zboru mogą się wystrzegać takiego ducha. A czego się uczymy z dalszych słów Jakuba?

Charakterystyczne cechy niemądrych

11. Jakie cechy są zaprzeczeniem zbożnej mądrości?

¹¹ Jakub otwarcie wymienił cechy będące zaprzeczeniem zbożnej mądrości (odczytaj  Jakuba 3:14). Zazdrość i swarliwość świadczą o myśleniu według ciała, a nie według ducha. Zwróćmy uwagę, do czego może prowadzić takie niewłaściwe myślenie. Kościół Świętego Grobu w Jerozolimie, wybudowany w domniemanym miejscu śmierci i pochówku Jezusa, jest pod opieką sześciu „chrześcijańskich” wyznań. Grupy te nieustannie się zwalczają. W roku 2006 czasopismo Time wspomniało o sytuacji, gdy „mnisi awanturowali się godzinami, (...) okładając się nawzajem olbrzymimi świecznikami”. Ludzie ci są wobec siebie tak nieufni, że klucz do kościoła powierzyli muzułmaninowi.

12. Do czego może prowadzić brak mądrości?

¹² Na takie skrajne przejawy swarliwości absolutnie nie ma miejsca w prawdziwym zborze chrześcijańskim. Zdarza się jednak, że wskutek niedoskonałości ktoś uparcie obstaje przy swoim zdaniu. Może to prowadzić do nieporozumień i waśni. Coś takiego apostoł Paweł zauważył w zborze korynckim. Dlatego napisał: „Skoro bowiem jest wśród was zazdrość i waśń, to czyż nie jesteście cieleśni i czyż nie postępujecie tak, jak postępują ludzie?” (1 Kor. 3:3). Jeśli z takim problemem zmagał się zbór w Koryncie w I wieku, to jest to realne zagrożenie, przed którym muszą się strzec również dzisiejsze zbory.

13, 14. Podaj przykłady, jak może się uzewnętrznić myślenie według ciała.

¹³ W jaki sposób mogłaby się do zboru wkraść taka niezdrowa atmosfera? Zwykle zaczyna się od drobiazgów. Na przykład niekiedy bracia budujący Salę Królestwa odmiennie zapatrują się na różne sprawy. Brat, którego propozycji nie uwzględniono, mógłby zacząć się wykłócać i głośno krytykować podjęte decyzje. Niewykluczone nawet, że przestałby pracować na budowie! Kto tak postępuje, zapomina, że powodzenie przedsięwzięć zborowych nie zależy od żadnej konkretnej metody, ale od zgodnej, pokojowej współpracy. Jehowa wspiera dzieło prowadzone w duchu łagodności, nie kłótliwości (1 Tym. 6:4, 5).

¹⁴ Oto inny przykład: Starsi zauważyli, że jeden z ich grona, usługujący od dawna, najwyraźniej przestał spełniać wymagania biblijne. Udzielali mu konkretnych rad, ale je zlekceważył. Dlatego podczas wizyty nadzorcy obwodu jednomyślnie zalecają skreślenie danego brata z listy starszych. Jak on na to zareaguje? Czy podporządkuje się tej decyzji i pokornie, z łagodnością przyjmie wskazówki biblijne? Czy podejmie zdecydowane wysiłki, by znów nadawać się na starszego? A może zacznie żywić urazę i kierować się zazdrością z powodu utracenia przywileju? Dlaczego miałby uważać, że wciąż nadaje się na starszego, skoro całe grono myśli inaczej? O ileż mądrzej jest okazać pokorę i zaakceptować powziętą decyzję!

15. Dlaczego natchnione rady z Jakuba 3:15, 16 są dla nas szczególnie ważne?

¹⁵ Oczywiście bywają jeszcze inne sytuacje, w których daje o sobie znać nieodpowiednie nastawienie. Jednak w każdym wypadku  musimy usilnie starać się z nim walczyć (odczytaj Jakuba 3:15, 16). Według słów Jakuba taka postawa jest „ziemska”, oparta nie na mądrości z góry, lecz na pragnieniach ciała. Jest też „zwierzęca”, gdyż odzwierciedla skłonności cielesne, typowe dla nierozumnych zwierząt. Wreszcie jest także „demoniczna”, ponieważ takie nastawienie przejawiają wrogie Bogu istoty duchowe. Cechy te w żadnym razie nie przystoją chrześcijanom!

16. Co w razie potrzeby należałoby zmienić i jak tego dokonać?

¹⁶ Każdy członek zboru powinien analizować swoje usposobienie i starać się wyeliminować to, co niewłaściwe. Również nadzorcy, będący nauczycielami, muszą wystrzegać się złych skłonności. Ze względu na wrodzoną niedoskonałość oraz oddziaływanie świata, nie jest to łatwe. Może przypominać wdrapywanie się na błotniste, śliskie zbocze. Gdybyśmy nie mieli się czego chwycić, po prostu osuniemy się w dół. Dlatego mocno się trzymajmy rad zawartych w Biblii i korzystajmy z pomocy ogólnoziemskiego zboru Bożego. Dzięki temu zdołamy podążać naprzód (Ps. 73:23, 24).

Przymioty licujące z mądrością

17. Jak ludzie mądrzy zazwyczaj reagują na pokusy?

¹⁷ Odczytaj Jakuba 3:17. Omówienie przymiotów będących odzwierciedleniem „mądrości z góry” przynosi wiele pożytku. Nasze uczynki i pobudki ma cechować „nieskalana czystość”. To, co niegodziwe, musimy natychmiast odrzucać. Nasza reakcja powinna przypominać odruch bezwarunkowy. Być może badał cię kiedyś lekarz, który młoteczkiem uderzył cię w ścięgno poniżej rzepki. Wyzwala to odruch kolanowy — gwałtowne kopnięcie. Jest to reakcja automatyczna, o której się nie myśli. Podobnie winniśmy reagować na pokusy. Nieskalana czystość i dobrze wyszkolone sumienie mogą automatycznie skłaniać nas do podejmowania właściwych decyzji (Rzym. 12:9). W Biblii znajdujemy przykłady różnych osób — chociażby Józefa czy Jezusa — które tak właśnie postępowały (Rodz. 39:7-9; Mat. 4:8-10).

18. (a) Jak wystrzegać się burzenia pokoju w zborze? (b) Jak umacniać pokój?

¹⁸ Zbożna mądrość wymaga także zabiegania o pokój. Nie możemy być agresywni czy wojowniczy ani burzyć pokoju. Jakub rozwija tę myśl następująco: „Nasienie owocu prawości jest w pokojowych warunkach siane dla tych, którzy czynią pokój” (Jak. 3:18). Zwróćmy uwagę na zwrot: „Którzy czynią pokój”. Czy w zborze jesteśmy znani z tego, że czynimy pokój, czy z tego, że go burzymy?  Czy często zdarzają nam się nieporozumienia z braćmi, gdyż łatwo się obrażamy albo obrażamy innych? Czy domagamy się, by otoczenie akceptowało nas takimi, jakimi jesteśmy, czy też pracujemy pokornie nad wyeliminowaniem cech, które słusznie mogą kogoś razić? Czy widać, że zabiegamy o pokój, szybko przebaczając i puszczając w niepamięć cudze błędy? Uczciwe przebadanie siebie pozwoli nam się zorientować, czy pod tym względem nie powinniśmy w większym stopniu przejawiać zbożnej mądrości.

19. Jak zyskać opinię osoby rozsądnej?

¹⁹ W opisie „mądrości z góry” uczeń Jakub wspomniał też o rozsądku. Jak postępujemy, gdy nie wchodzą w grę zasady biblijne — czy narzucamy innym osobiste poglądy, czy raczej jesteśmy ustępliwi? Czy mamy opinię osób delikatnych, z którymi się łatwo rozmawia? Taka analiza może nam podpowiedzieć, czy nauczyliśmy się postępować rozsądnie.

20. Jakie wyniki przynosi przejawianie omówionych tu przymiotów?

²⁰ Jakże wspaniała atmosfera panuje w zborze, w którym bracia i siostry coraz usilniej starają się rozwijać przymioty opisane przez Jakuba! (Ps. 133:1-3). Przejawianie łagodności, pokoju i rozsądku na pewno umocni nasze wzajemne więzy i potwierdzi, że kierujemy się „mądrością z góry”. W następnym artykule zastanowimy się, jak może w tym pomóc patrzenie na innych oczami Jehowy.

[Przypis]

Czy potrafisz wyjaśnić?

• Co czyni chrześcijanina naprawdę mądrym?

• Jak możemy w większej mierze przejawiać zbożną mądrość?

• Co charakteryzuje osoby, którym brakuje „mądrości z góry”?

• Jakie przymioty chciałbyś przejawiać w większym zakresie?

[Pytania do studium]

[Ilustracja na stronie 23]

Jak mógłby wkraść się do naszego grona duch kłótliwości?

[Ilustracja na stronie 24]

Czy odruchowo odrzucasz zło?