„Niech wasza wypowiedź zawsze będzie wdzięczna” (KOL. 4:6).

1, 2. Co dobrego przyniosła łagodna reakcja naszego brata?

„W SŁUŻBIE od domu do domu spotkałem kiedyś mężczyznę tak zdenerwowanego, że drżały mu usta i cały się trząsł” — opowiada pewien brat. „Próbowałem spokojnie z nim porozmawiać na temat Biblii, ale on jeszcze bardziej się złościł. Jego żona i dzieci również zaczęły mnie atakować. Uznałem, że trzeba zakończyć rozmowę. Zapewniłem domowników, że przyszedłem w pokojowych zamiarach i chcę spokojnie odejść. Pokazałem im List do Galatów 5:22, 23, gdzie wspomniano o miłości, łagodności, panowaniu nad sobą i pokoju, po czym odszedłem.

² „Gdy później głosiłem w sąsiedztwie, zauważyłem tę rodzinę siedzącą przed domem. Zawołali mnie. ‚Co oni chcą?’ — pomyślałem. Mężczyzna trzymał kubek zimnej wody. Zaproponował, żebym się napił. Przeprosił za niegrzeczne zachowanie i pochwalił mnie za silną wiarę. Rozstaliśmy się w miłej atmosferze”.

3. Dlaczego nie możemy pozwolić, by ktoś wyprowadził nas z równowagi?

³ W dzisiejszym świecie pełnym rozmaitych napięć często można spotkać rozgniewanych ludzi. Dotyczy to też służby kaznodziejskiej. Jeśli trafimy na takie osoby, musimy przejawiać ‛łagodne usposobienie i głęboki respekt’ (1 Piotra 3:15). Gdyby wspomniany brat dał się sprowokować temu zdenerwowanemu i nieżyczliwemu domownikowi, zapewne tylko pogorszyłby sytuację. Ale ponieważ się opanował i rozmawiał uprzejmie, wszystko zakończyło się dobrze.

Jaka mowa jest ujmująca?

4. Dlaczego ‛nasza wypowiedź zawsze powinna być wdzięczna’?

⁴ Bez względu na to, czy mamy do czynienia z ludźmi spoza zboru, czy też ze współwyznawcami, a nawet członkami rodziny, musimy stosować się do rady apostoła Pawła: „Niech wasza wypowiedź zawsze będzie wdzięczna, przyprawiona solą” (Kol. 4:6). Taka uprzejma, ujmująca mowa pomaga utrzymywać dobre kontakty z innymi i zachowywać pokój.

5. Czego nie oznacza dbałość o szczerą wymianę myśli? Podaj przykład.

⁵ Dbałość o szczerą wymianę myśli bynajmniej nie oznacza, że możemy zawsze mówić to, co nam leży na sercu, zwłaszcza jeśli jesteśmy rozdrażnieni. Z Pisma Świętego wynika, że nieposkramianie gniewu jest oznaką słabości, a nie siły (odczytaj Przysłów 25:28; 29:11). Pewnego razu Mojżesz — najpotulniejszy z ówczesnych ludzi — pod wpływem buntowniczej postawy Izraelitów stracił panowanie nad sobą i nie oddał chwały Bogu. Bez ogródek wyrzucił z siebie to, co czuł, ale nie zyskał tym uznania Jehowy. Chociaż przez 40 lat przewodził narodowi izraelskiemu, nie dostąpił zaszczytu wprowadzenia go do Ziemi Obiecanej (Liczb 12:3; 20:10, 12; Ps. 106:32).

6. Jak w mowie przejawiać roztropność?

⁶ W Biblii pochwalono powściągliwość i roztropność w mowie, czyli wypowiadanie  się z wyczuciem. „W obfitości słów na pewno nie obejdzie się bez występku, lecz kto trzyma w ryzach swe wargi, postępuje roztropnie” (Prz. 10:19; 17:27). Jednak roztropność nie wymaga ciągłego milczenia. Chodzi raczej o to, by mówić ujmująco — by nasz język leczył, a nie ranił (odczytaj Przysłów 12:18; 18:21).

„Czas milczenia i czas mówienia”

7. Jakich słów musimy się wystrzegać i dlaczego?

⁷ Skoro okazujemy łagodność i opanowanie w rozmowach z obcymi ludźmi w pracy zawodowej bądź w służbie kaznodziejskiej, to tym bardziej powinniśmy to czynić w zborze i w domu. Bezmyślne dawanie upustu gniewowi może mieć zgubny wpływ na nasze własne oraz cudze zdrowie duchowe, emocjonalne i fizyczne (Prz. 18:6, 7). Negatywne uczucia, będące przejawem niedoskonałości, należy kontrolować. Obelgi, szyderstwa, słowa pogardy, wyrazy nienawiści i srogiego gniewu — wszystko to trzeba odrzucić (Kol. 3:8; Jak. 1:20). Takie rzeczy mogą zniszczyć nasze cenne więzi z ludźmi i z samym Jehową. Jezus uczył: „Każdy, kto trwa w srogim gniewie na swego brata, będzie odpowiadał przed sądem; a kto by skierował do swego brata niegodne wymówienia słowo pogardy, będzie odpowiadał przed Sądem Najwyższym; kto zaś powie: ‚Podły głupcze!’, będzie podlegał ognistej Gehennie” (Mat. 5:22).

8. Kiedy trzeba powiedzieć o swoich uczuciach i jak to zrobić?

⁸ Czasami możemy dojść do wniosku, że lepiej jest jakiś problem omówić. Jeśli poczułeś się dotknięty czyimś słowem lub czynem i nie potrafisz przejść nad tym do porządku, nie pozwól, by w twoim sercu zagnieździły się negatywne uczucia (Prz. 19:11). Gdy ktoś cię zirytuje, postaraj się opanować i dopiero potem zajmij się wyjaśnieniem nieporozumienia. Paweł napisał: „Niech słońce nie zachodzi nad waszym rozdrażnieniem”. Skoro ów problem cię  niepokoi, spróbuj go rozwiązać w życzliwy sposób i w stosownym czasie (odczytaj Efezjan 4:26, 27, 31, 32). Zdobądź się na otwartą, ale zarazem uprzejmą rozmowę, mając na celu przywrócenie dobrych stosunków (Kapł. 19:17; Mat. 18:15).

9. Dlaczego przed omówieniem nieporozumienia trzeba poskromić własne emocje?

⁹ Oczywiście należy starannie wybrać odpowiedni moment. Jest „czas milczenia i czas mówienia” (Kazn. 3:1, 7). Ponadto „serce prawego rozmyśla, żeby odpowiedzieć” (Prz. 15:28). Być może trzeba poczekać z rozmową. Próby rozwiązania problemu, gdy się jest wciąż rozgniewanym, mogą zaognić konflikt, ale zbytnie odwlekanie rozmowy też nie jest mądre.

Dobre uczynki sprzyjają pokojowi

10. Jak dobre uczynki pomogą nam poprawić stosunki z innymi?

¹⁰ Ujmująca mowa i właściwa wymiana myśli pomaga nawiązać i utrzymywać pokojowe stosunki z bliźnimi. Z drugiej strony robienie tego, co w naszej mocy, by ulepszać te stosunki, może poprawić wzajemną wymianę myśli. Wymaga to szczerych, życzliwych uczynków. Warto na przykład szukać okazji do niesienia pomocy, dawać podarunki czy też okazywać gościnność. W ten sposób możemy nawet ‛nagarnąć ognistych węgli na czyjąś głowę’, by wydobyć z danej osoby pozytywne cechy, dzięki czemu łatwiej będzie omówić zaistniały problem (Rzym. 12:20, 21).

11. Jak Jakub zachował się wobec Ezawa i co z tego wynikło?

¹¹ Dobrze rozumiał to patriarcha Jakub. Tak bardzo obawiał się zemsty z rąk swego rozgniewanego brata, Ezawa, że w trosce o życie ratował się ucieczką. Po wielu latach Jakub postanowił wrócić. Ezaw wyruszył mu wtedy na spotkanie razem z 400 mężczyznami. Jakub prosił Jehowę o pomoc. Wysłał też bratu szczodry dar w postaci wielu zwierząt. Dar ten spełnił swój cel. Serce Ezawa zmiękło i gdy się spotkali, pobiegł on do Jakuba i wziął go w objęcia (Rodz. 27:41-44; 32:6, 11, 13-15; 33:4, 10).

Pokrzepiaj innych ujmującą mową

12. Dlaczego powinniśmy rozmawiać z braćmi w ujmujący sposób?

¹² Co prawda chrześcijanie służą Bogu, a nie ludziom, ale jest rzeczą naturalną, że potrzebują ich akceptacji. Swoją ujmującą mową możemy pomóc naszym braciom i siostrom nieść różne brzemiona. Natomiast ostra krytyka mogłaby kogoś dodatkowo przytłoczyć, a nawet wzbudzić obawy, czy nie stracił uznania Jehowy. Dlatego w szczerych rozmowach pokrzepiajmy drugich, starając się, by każda nasza wypowiedź była „dobra ku zbudowaniu, stosownie do potrzeby, aby słuchającym udzielić czegoś korzystnego” (Efez. 4:29).

13. O czym powinni pamiętać starsi, (a) gdy udzielają komuś rad, (b) gdy piszą listy?

¹³ Zwłaszcza starsi mają być delikatni i czule obchodzić się z trzodą (1 Tes. 2:7, 8). Kiedy muszą udzielić komuś rad, powinni to robić „z łagodnością”, nawet jeśli rozmawiają z kimś ‛usposobionym nieprzychylnie’ (2 Tym. 2:24, 25). Podobny takt i życzliwość chcą okazywać w listach kierowanych do innego grona starszych lub do biura oddziału. Postępują wtedy zgodnie z zasadą podaną w Ewangelii według Mateusza 7:12.

Stosowna mowa w gronie rodziny

14. Jakiej rady Paweł udzielił mężom i dlaczego?

¹⁴ Łatwo jest pomniejszyć znaczenie tego, jak nasze słowa, mimika lub mowa ciała wpływają na innych. Na przykład niektórzy mężczyźni nie są do końca świadomi, jak mocno ich wypowiedzi oddziałują na kobiety. Pewna siostra mówi: „Gdy mąż ze złością podnosi na mnie głos, jestem przerażona”.  Kobieta bardziej niż mężczyzna może poczuć się dotknięta dosadnymi słowami i będzie je długo pamiętać (Łuk. 2:19). Dotyczy to zwłaszcza wypowiedzi kogoś, kogo kocha i chce szanować. Paweł radził mężom: „Zawsze miłujcie swe żony i nie bądźcie na nie gorzko zagniewani” (Kol. 3:19).

15. Wyjaśnij za pomocą przykładu, dlaczego mąż powinien traktować żonę delikatnie.

¹⁵ Pewien doświadczony mąż zilustrował na przykładzie, dlaczego należy traktować żonę delikatnie, jak „naczynie słabsze”. „Kiedy trzymasz w ręce kosztowny, kruchy wazon, nie możesz go za mocno ściskać, bo pęknie. Nawet jeśli go potem naprawisz, po pęknięciu zostanie skaza. Gdy mąż używa wobec żony zbyt mocnych słów, zapewne ją zrani. Może to pozostawić na ich związku trwały ślad” (odczytaj 1 Piotra 3:7).

16. Jak żona może budować swoją rodzinę?

¹⁶ Również mężczyźni mogą czuć się zachęceni lub zniechęceni słowami innych, także swych żon. „Roztropna żona” — której mąż rzeczywiście może zaufać — zważa na jego uczucia, podobnie jak sama oczekuje tego od niego (Prz. 19:14; 31:11). Żona istotnie może wywierać silny wpływ na rodzinę — dobry albo zły. „Niewiasta naprawdę mądra buduje swój dom, lecz głupia własnoręcznie go burzy” (Prz. 14:1).

17. (a) Jak dzieci mają się zwracać do rodziców? (b) Jak dorośli powinni rozmawiać z młodymi i dlaczego?

¹⁷ Ujmującą mową powinni też posługiwać się rodzice i dzieci (Mat. 15:4). Życzliwe rozmawianie z młodymi ludźmi pomoże nam unikać rozjątrzania ich lub rozdrażniania (Kol. 3:21; Efez. 6:4). Nawet gdy trzeba ich skarcić, rodzice i starsi zboru muszą swoimi wypowiedziami okazywać im szacunek. Dzięki takiej postawie dorosłych młodzi chętniej korygują swoje postępowanie i dbają o więź z Bogiem. Natomiast gdybyśmy wywoływali wrażenie, że nie da się im pomóc, mogliby dojść do wniosku, że faktycznie nie potrafią się zmienić. Młodzi niekoniecznie zapamiętają wszystkie rady, ale na pewno zapamiętają sposób ich udzielenia.

 Życzliwa mowa wypływa z serca

18. Jak możemy się wyzbyć szkodliwych uczuć?

¹⁸ Opanowywanie gniewu nie oznacza przybierania maski stoika. Nie chodzi nam tylko o skrywanie negatywnych uczuć. Gdybyśmy zachowywali pozory spokoju, ale w sercu pałali gniewem, narażalibyśmy się na silny stres. Przypominałoby to jednoczesne wciskanie w samochodzie pedałów hamulca i gazu. Coś takiego nadmiernie obciąża samochód i może go uszkodzić. Nie warto więc płonąć tajonym gniewem, gdyż w końcu mógłby on wymknąć się spod kontroli. Módl się do Boga, by pomógł ci wyzbyć się negatywnych uczuć. Korzystając ze wsparcia ducha Jehowy, przeobrażaj umysł i serce, by pobudzały cię do spełniania Jego woli (odczytaj Rzymian 12:2; Efezjan 4:23, 24).

19. Jak sobie radzić w napiętej sytuacji?

¹⁹ Podejmuj praktyczne działania. Jeśli znajdziesz się w napiętej sytuacji i poczujesz, że narasta w tobie gniew, lepiej się oddal i pozwól emocjom opaść (Prz. 17:14). A gdyby to twój rozmówca zaczął się irytować, dołóż więcej starań, by rozmawiać z nim życzliwie. Pamiętaj: „Odpowiedź łagodna odwraca złość, lecz słowo bolesne wywołuje gniew” (Prz. 15:1). Cięta lub napastliwa uwaga tylko doleje oliwy do ognia, nawet jeśli zostanie wypowiedziana spokojnym tonem (Prz. 26:21). A zatem w sytuacji, która wystawia na próbę twoje opanowanie, bądź „nieskory do mówienia, nieskory do srogiego gniewu”. Módl się, by duch Jehowy pomógł ci wypowiadać się życzliwie (Jak. 1:19).

Szczerze przebaczaj

20, 21. Co nam pomoże przebaczać i dlaczego powinniśmy się na to zdobywać?

²⁰ Niestety, nikt z nas nie potrafi panować nad językiem w sposób doskonały (Jak. 3:2). Nawet nasi najbliżsi krewni lub drodzy bracia i siostry czasem nieopatrznie zranią nas swoimi słowami. Zamiast od razu się obrażać na taką osobę, spokojnie zastanów się, dlaczego to powiedziała (odczytaj Kaznodziei 7:8, 9). Może była zestresowana, zaniepokojona, nie czuła się dobrze albo akurat przeżywała jakiś problem?

²¹ Takie okoliczności nie usprawiedliwiają wybuchów gniewu, ale branie ich pod uwagę pomaga zrozumieć, dlaczego czasami ludzie mówią lub robią coś, czego nie powinni. Łatwiej nam wtedy im przebaczyć. Wszyscy niekiedy słowem lub czynem ranimy drugich i liczymy na ich wyrozumiałość (Kazn. 7:21, 22). Jezus powiedział, że chcąc uzyskać przebaczenie Boże, sami musimy przebaczać (Mat. 6:14, 15; 18:21, 22, 35). Szybko więc przepraszajmy i szybko wybaczajmy, umacniając tym miłość — „doskonałą więź jedności” — w rodzinie i zborze (Kol. 3:14).

22. Dlaczego warto posługiwać się ujmującą mową?

²² W miarę zbliżania się końca tego systemu rzeczy nasza radość i jedność mogą być wystawiane na coraz większe próby. Dzięki stosowaniu praktycznych zasad ze Słowa Bożego łatwiej nam będzie korzystać z języka w sposób budujący. Pomoże nam to umacniać pokój w zborze i w rodzinie. Takim przykładnym postępowaniem damy też innym wspaniałe świadectwo o Jehowie — „szczęśliwym Bogu” (1 Tym. 1:11).

Czy potrafisz wyjaśnić?

• Dlaczego to takie ważne, by na omówienie problemów wybrać odpowiedni moment?

• Dlaczego członkowie rodziny powinni rozmawiać ze sobą życzliwie?

• Jak możemy się wystrzegać ranienia innych swoimi wypowiedziami?

• Co nam pomoże przebaczać?

[Pytania do studium]

[Ilustracje na stronie 21]

Najpierw pozwól emocjom opaść, a potem w stosownym czasie podejmij rozmowę

[Ilustracja na stronie 23]

Mąż zawsze powinien rozmawiać z żoną życzliwie