1. (a) Jakie zadanie Bóg dał Adamowi? (b) Do czego od tamtej pory słudzy Boży wykorzystywali dar mowy?

JEHOWA BÓG obdarzył ludzi zdolnością komunikowania się. Gdy umieścił Adama w rajskim domu, powierzył mu zadanie, które wiązało się z mową — miał on ponazywać zwierzęta. Adam użył swej inwencji twórczej oraz intelektu i każdemu zwierzęciu nadał odpowiednią nazwę (Rodz. 2:19, 20). Od tamtej pory słudzy Boży dalej korzystali z daru mowy, żeby sławić Jehowę i oznajmiać drugim Jego wolę. W bliższych nam czasach używają tego daru, by krzewić czyste wielbienie w szczególny sposób — przez tłumaczenie Biblii na różne języki.

2. (a) Jakimi zasadami kierował się Komitet Przekładu Biblii Nowego Świata w swojej pracy? (b) Co rozważymy w tym artykule?

² Istnieją tysiące przekładów Pisma Świętego, które mniej lub bardziej wiernie oddają przesłanie tekstu oryginalnego. W latach czterdziestych XX wieku Komitet Przekładu Biblii Nowego Świata ustalił trzy zasady, które uwzględniono przy tłumaczeniu Słowa Bożego na przeszło 130 języków: 1) Uświęcić imię Boże przez przywrócenie mu należnego miejsca w Piśmie Świętym (odczytaj Mateusza 6:9). 2) Gdzie to możliwe, oddać natchnione orędzie dosłownie, a tam, gdzie takie tłumaczenie wypaczyłoby znaczenie tekstu, przekazać  właściwy sens. 3) Użyć zrozumiałego języka, który zachęca do lektury (odczytaj Nehemiasza 8:8, 12) *. Zobaczmy, jak te zasady zastosowano przy pracy nad Przekładem Nowego Świata i jego zrewidowaną wersją z roku 2013 oraz podczas tłumaczenia go na inne języki.

3, 4. (a) Jakie starożytne manuskrypty zawierają tetragram? (b) Co w wielu przekładach Biblii zrobiono z imieniem Bożym?

³ Ci, którzy analizują starożytne hebrajskie manuskrypty biblijne, takie jak Zwoje znad Morza Martwego, są zdumieni tym, jak często występuje w nich tetragram — cztery hebrajskie litery oznaczające imię Boże. Imię to pojawia się nie tylko w tych starożytnych hebrajskich manuskryptach, ale także w niektórych kopiach greckiej Septuaginty z okresu między II wiekiem p.n.e. a I wiekiem n.e.

⁴ Mimo bezsprzecznych dowodów, że święte imię Boga powinno znajdować się w Biblii, wiele przekładów całkowicie je pomija. Zaledwie dwa lata po tym, jak w 1950 roku wydano Chrześcijańskie Pisma Greckie w Przekładzie Nowego Świata, ukazał się przekład Revised Standard Version. W przeciwieństwie do przekładu American Standard Version z roku 1901 nie zawierał imienia Bożego. Dlaczego? W przedmowie do tego wydania powiedziano: „Stosowanie jakiegokolwiek imienia własnego w odniesieniu do jednego i jedynego Boga (...) jest absolutnie niestosowne dla powszechnej wiary Kościoła chrześcijańskiego”. Podobnie postąpili tłumacze wielu późniejszych przekładów — angielskich, jak też innojęzycznych.

5. Dlaczego to takie ważne, żeby w Biblii zachować imię Boże?

⁵ Dlaczego uwzględnienie bądź pominięcie imienia Bożego odgrywa istotną rolę? Wytrawny tłumacz wie, jak ważne jest zrozumienie intencji autora, wpływa to bowiem na wiele rozstrzygnięć translatorskich. Na znaczenie i uświęcanie imienia Bożego wskazuje mnóstwo wersetów biblijnych (Wyjścia 3:15; Ps. 83:18; 148:13; Izaj. 42:8; 43:10; Jana 17:6, 26; Dzieje 15:14). Jehowa Bóg — Autor Biblii — natchnął jej pisarzy do swobodnego posługiwania się Jego imieniem (odczytaj Ezechiela 38:23). Pomijanie imienia Bożego, występującego tysiące razy w starożytnych manuskryptach, świadczy o braku szacunku dla samego Autora.

6. Dlaczego w zrewidowanym Przekładzie Nowego Świata imię Boże występuje w sześciu dodatkowych miejscach?

⁶ Dowodów wskazujących na to, że imię Boże powinno znajdować się w Biblii, nie ubywa, lecz przybywa. W zrewidowanym Przekładzie Nowego Świata z roku 2013 imię Boże występuje 7216 razy, czyli o 6 więcej niż w wydaniu z 1984 roku. Pięć z tych dodatkowych miejsc można znaleźć w Księdze 1 Samuela 2:25; 6:3; 10:26 oraz 23:14, 16. Imię Boże zostało tam przywrócone głównie dlatego, że zawierały je w tych wersetach Zwoje znad Morza Martwego, starsze od hebrajskich tekstów masoreckich o przeszło 1000 lat. Dalsza analiza starożytnych manuskryptów zaowocowała przywróceniem tego imienia również w Księdze Sędziów 19:18.

7, 8. Jaką myśl kryje w sobie znaczenie imienia Bożego „On powoduje, że się staje”?

⁷ Dla prawdziwych chrześcijan imię Boże ma głębokie znaczenie. W materiale dodatkowym do zrewidowanej wersji Przekładu Nowego Świata z roku 2013 zawarto  uaktualnione wyjaśnienie tej sprawy. Komitet Przekładu Biblii Nowego Świata rozumie, że imię to nawiązuje do kauzatywnej formy hebrajskiego czasownika hawáh i znaczy „On powoduje, że się staje” *. Wcześniej w naszych publikacjach znaczenie tego imienia łączono z Księgą Wyjścia 3:14, gdzie czytamy: „Okażę się, kim się okażę”. Pod wpływem tego wyrażono pogląd, że Jehowa sam staje się Tym, który spełnia obietnice. Jednakże w Dodatku A4 w zrewidowanym wydaniu z roku 2013 wyjaśniono: „Chociaż (...) imię Jehowa może kryć w sobie taką myśl, to nie oznacza tylko tego, że Bóg sam staje się, kimkolwiek zechce. Wskazuje też, że Jehowa w celu realizacji swego zamierzenia powoduje, iż Jego dzieło stwórcze staje się, czymkolwiek trzeba, lub wykonuje, cokolwiek trzeba” (zobacz też broszurę Pomoc do studium Słowa Bożego, strona 5).

⁸ A zatem Jehowa powoduje, że również Jego dzieło stwórcze staje się, czymkolwiek On zechce. Zgodnie z tym znaczeniem swego imienia Bóg spowodował, że Noe stał się budowniczym arki, Becalel mistrzowskim rzemieślnikiem, Gedeon zwycięskim wojownikiem, a Paweł apostołem dla narodów. Imię Boga rzeczywiście ma głębokie znaczenie dla Jego ludu. A Komitet Przekładu Biblii Nowego Świata nigdy nie umniejszy jego wagi przez usunięcie go z Biblii.

9. Między innymi z jakiego powodu tłumaczenie Biblii na inne języki stało się priorytetowym zadaniem?

⁹ Ponad 130 wersji językowych Przekładu Nowego Świata uświęca imię Boże przez to, że zawiera je w tych miejscach, w których występuje ono w świętym tekście (odczytaj Malachiasza 3:16). Tymczasem obecnie w tłumaczeniu Biblii widoczna jest tendencja do zastępowania tego imienia tytułem „Pan” lub nazwą jakiegoś miejscowego bóstwa. Głównie z tego powodu Ciało Kierownicze Świadków Jehowy potraktowało jako priorytet udostępnienie możliwie największej liczbie ludzi przekładu Biblii, który uświęca imię Boże.

10, 11. Z jakimi wyzwaniami musieli się zmierzyć tłumacze innojęzycznych wydań Przekładu Nowego Świata?

¹⁰ Tłumaczenie świętego tekstu na wiele języków nastręczyło sporo problemów translatorskich. Na przykład we wcześniejszych angielskich wydaniach Przekładu Nowego Świata wzorem innych anglojęzycznych Biblii użyto hebrajskiego wyrazu „Szeol”, chociażby w Księdze Kaznodziei 9:10, gdzie czytamy: „Nie ma pracy ani snucia planów, ani poznania, ani mądrości w Szeolu — w miejscu, do którego idziesz”. Tymczasem tłumacze wielu innojęzycznych wersji napotkali pewien problem: większości ich czytelników termin „Szeol” nie jest znany, nie występuje w miejscowych słownikach i brzmi jak nazwa geograficzna. Dlatego udzielono zgody, by wyraz „Szeol” oraz odpowiadające mu greckie słowo „Hades” oddać jasnym i znaczeniowo trafnym terminem „grób”.

¹¹ W niektórych językach hebrajskie słowo néfesz i greckie psyché konsekwentnie oddawano odpowiednikiem polskiego słowa „dusza”, co wywoływało pewne zamieszanie. Dlaczego? Użyte określenia mogły stwarzać wrażenie, że „dusza” to niematerialna cząstka człowieka. To z kolei mogło nasuwać błędny wniosek,  iż chodzi o coś podobnego do ducha, a nie o samego człowieka. Pozwolono więc tłumaczyć wyraz „dusza” tak, jak to sugeruje kontekst, z uwzględnieniem znaczeń podanych w dodatkach do angielskiego wydania Pisma Świętego w Przekładzie Nowego Świata — z przypisami. Za sprawę pierwszoplanową uznano zrozumiałość tekstu, a przydatne alternatywne tłumaczenia umieszczono w przypisach.

12. Jakie zmiany wprowadzono w zrewidowanym Przekładzie Nowego Świata z 2013 roku? (Zobacz też artykuł zamieszczony w tym numerze na stronach 14-17).

¹² Pytania od tłumaczy pokazały, że podobne trudności mogą wystąpić w innych miejscach. Dlatego we wrześniu 2007 roku Ciało Kierownicze wyraziło zgodę na zrewidowanie tekstu angielskiego. W trakcie tych prac przejrzano tysiące pytań od tłumaczy Biblii. Zrezygnowano z przestarzałych angielskich wyrażeń oraz dołożono szczególnych starań, by tekst był jasny i łatwy do zrozumienia, a zarazem dokładny. Uwzględnienie rozwiązań zastosowanych w innych językach niejako zaostrzyło tekst angielski (Prz. 27:17).

13. Jak przyjęto zrewidowany przekład z roku 2013?

¹³ Jaki był odzew na zrewidowany Przekład Nowego Świata w języku angielskim? Do Biura Głównego Świadków Jehowy w Brooklynie dotarło tysiące listów z wyrazami wdzięczności. Uczucia wielu osób trafnie wyrażają słowa pewnej siostry: „Ta Biblia jest jak skrzynia pełna drogocennych kamieni. Czytanie słów Jehowy w tym zrewidowanym przekładzie z 2013 roku można porównać do analizowania każdego klejnotu z osobna — podziwiania jego płaszczyzn, przejrzystości, koloru i piękna. Pismo Święte oddane prostym językiem pomogło mi lepiej poznać Jehowę, który niczym ojciec trzyma mnie w ramionach i czyta mi kojące słowa”.

14, 15. Z jakim pozytywnym odzewem spotkał się Przekład Nowego Świata w innych językach niż angielski?

¹⁴ Pozytywny odzew wywołuje nie tylko zrewidowany Przekład Nowego Świata po angielsku. Starszy mężczyzna z Sofii wypowiedział się o bułgarskim wydaniu w ten sposób: „Czytam Biblię od wielu lat, ale nigdy nie natknąłem się na  tak proste tłumaczenie, które przemawia bezpośrednio do serca”. Podobnie wyraziła się siostra z Albanii po otrzymaniu w swoim języku całego Przekładu Nowego Świata: „Jakże pięknie Słowo Boże brzmi po albańsku! To naprawdę niezwykłe, że Jehowa przemawia do nas w naszym języku!”.

¹⁵ W wielu krajach Biblie są drogie albo trudno dostępne, dlatego już samo otrzymanie tej Księgi jest wielkim błogosławieństwem. W sprawozdaniu z Rwandy napisano: „Przez długi czas wiele osób, z którymi studiowali nasi bracia, nie robiło postępów, ponieważ nie miało Biblii. Ludzi tych nie było stać na zakup wersji wydanej przez miejscowy kościół. A prócz tego nie rozumieli dobrze znaczenia pewnych wersetów, co hamowało ich rozwój”. Wszystko się zmieniło, gdy w ich języku udostępniono Przekład Nowego Świata. Pewna rwandyjska rodzina mająca czwórkę nastoletnich dzieci powiedziała: „Naprawdę dziękujemy Jehowie oraz niewolnikowi wiernemu i roztropnemu za ten przekład. Jesteśmy bardzo biedni i nie mieliśmy za co kupić Biblii każdemu członkowi rodziny. Ale teraz każdy z nas ma swój egzemplarz. W dowód wdzięczności wobec Jehowy codziennie czytamy tę Księgę całą rodziną”.

16, 17. (a) Czego Jehowa pragnie dla swoich sług? (b) Na co powinniśmy być zdecydowani?

¹⁶ Z czasem zrewidowana wersja Przekładu Nowego Świata będzie dostępna w kolejnych językach. Co prawda Szatan usiłuje powstrzymać te wysiłki, ale ufamy, że Jehowa chce, by wszyscy Jego słudzy mogli słuchać, jak mówi do nich jasnym, zrozumiałym językiem (odczytaj Izajasza 30:21). Nadejdzie czas, gdy „ziemia będzie napełniona poznaniem Jehowy, tak jak wody pokrywają morze” (Izaj. 11:9).

¹⁷ Bądźmy zdecydowani wykorzystywać każdy dar od Jehowy, w tym również ten przekład, który uświęca Jego imię. Pozwól, by Bóg każdego dnia przemawiał do ciebie przez swoje Słowo. Jego nieograniczone możliwości pozwalają Mu na uważne słuchanie naszych modlitw. Dzięki takiej wymianie myśli jeszcze bliżej poznamy Jehowę, a nasza miłość do Niego będzie się pogłębiać (Jana 17:3).