JEŚLI szukasz rady, masz duży wybór. Poradnictwo robi dziś na świecie zawrotną karierę. W różnych krajach, na przykład w Wielkiej Brytanii, państwach Ameryki Łacińskiej, Japonii czy Stanach Zjednoczonych, tego rodzaju książki należą do bestsellerów. Rośnie zainteresowanie filmami szkoleniowymi, kursami i specjalnymi programami telewizyjnymi. Ich atrakcyjność wynika z założenia, że mają umożliwić samodzielne rozwiązanie problemów — bez zwracania się do psychologa, doradcy małżeńskiego czy duchownego. Jakich dziedzin życia dotyczą?

Najpopularniejsze tematy to osiągnięcie sukcesu, znalezienie odpowiedniego partnera oraz wychowywanie dzieci. Istnieje też duże zapotrzebowanie na publikacje poświęcone depresji, żałobie lub rozwodom. Niemałym popytem cieszą się porady, jak zerwać z nałogiem jedzenia, paleniem i nadużywaniem alkoholu. Czy udzielane rady są praktyczne? Część okazuje się przydatna, ale wiele z nich zawodzi. Warto więc wziąć pod uwagę biblijną przestrogę: „Niedoświadczony daje wiarę każdemu słowu, lecz roztropny rozważa swe kroki” (Przysłów 14:15).

Poradniki można podzielić na dwie kategorie: Pierwsza to książki pozwalające opanować konkretne umiejętności, na przykład nauczyć się fotografii, księgowości czy języka obcego. Mogą być dobrym — i niedrogim — zamiennikiem kursu. Druga kategoria to poradniki dotyczące chociażby biznesu, małżeństwa, rodzicielstwa bądź zdrowia psychicznego. Zwykle zalecają one jakiś styl życia albo jakąś filozofię. Dlatego mądrze jest się zastanowić: „Kto udziela tych rad? Z jakiego źródła czerpie informacje?”.

Autorzy takich poradników nie zawsze opierają się na starannie zebranych dowodach. Czasem wolą udzielać rad, które się najlepiej sprzedają — wiedzą, że mogą zbić fortunę,  mówiąc ludziom to, co oni chcieliby usłyszeć. Tylko w jednym kraju poradnictwo przynosiło jakiś czas temu ponad osiem miliardów dolarów rocznie!

Jak praktyczne są dzisiejsze poradniki?

Gdy sięgasz po poradnik, oczekujesz praktycznych wskazówek. Niestety, bywa, że zamiast tego znajdujesz rady powierzchowne lub oderwane od rzeczywistości. Najbardziej typowe brzmią na przykład: „Aby osiągnąć sukces, wystarczy myśleć pozytywnie. Pieniądze, zdrowie czy udany związek — wszystko, czego pragniesz, jest w zasięgu ręki, tylko myśl pozytywnie”. Czy takie rady są praktyczne? Czy pomagają stawić czoła realiom życia i rozczarowaniom, jakie ono ze sobą niesie?

Weźmy chociażby pod uwagę tak popularne dziś poradniki dotyczące małżeństwa i kontaktów międzyludzkich. Czy pomagają budować szczęśliwe, stabilne rodziny? W Ameryce Łacińskiej dużym wzięciem zaczęły się cieszyć pewne poradniki miłosne. Według oceny recenzentki książki te uczą, „jak kształtować zdrowe relacje i wyrabiać w sobie poczucie własnej wartości”. Tymczasem ich autor propaguje pogląd, że pozostawanie w nieudanym związku jest formą zdrady wobec samego siebie. W gruncie rzeczy więc zachęca czytelników raczej do zadbania o własne samopoczucie niż do sprecyzowania problemów i podjęcia prób ich rozwiązania.

Poradniki mogą oczywiście zawierać dobre rady. Niestety, mogą też podpowiadać coś szkodliwego. Nieraz ekspert udziela przydatnych wskazówek w jednej dziedzinie, ale w innej jego rady tylko pogarszają sytuację. Rozeznanie się w gąszczu tak licznych i nierzadko sprzecznych ze sobą poglądów wydaje się wprost niemożliwe. Czyim radom zaufać? Warto przeanalizować pytania: „Czy dana rada opiera się na gruntownym zbadaniu tematu, czy też jest własnym wnioskiem autora? Jak dalece jego uczciwość mogła ucierpieć z powodu chęci zysku lub zdobycia prestiżu?”.

Na szczęście istnieje poradnik, który — choć dostępny od dawna — nadal jest bardzo użyteczny. Chodzi o Biblię. Zawarte w niej praktyczne rady nie ograniczają się do spraw omawianych w popularnych poradnikach. Miliony osób usłuchało biblijnej zachęty: „Macie się odnowić w sile pobudzającej wasz umysł i przyoblec się w nową osobowość” (Efezjan 4:23, 24). Księga ta mądrze wyjaśnia mechanizm powstawania problemów i uczy nas stawiać im czoła. Co więcej, mobilizuje do robienia tego, co słuszne, i podaje praktyczne wskazówki. Więcej na ten temat dowiemy się z następnego artykułu.