16

Księga Nehemiasza

Pisarz: Nehemiasz

Miejsce spisania: Jerozolima

Spisywanie ukończono: po 443 p.n.e.

Obejmuje okres: 456-po 443 p.n.e.

1. Jakie odpowiedzialne stanowisko piastował Nehemiasz i o czym przede wszystkim myślał?

 NEHEMIASZ, którego imię znaczy „Jah pociesza”, był żydowskim sługą perskiego króla Artakserksesa (Długorękiego). Piastował urząd podczaszego. To bardzo odpowiedzialne, zaszczytne i pożądane stanowisko zapewniało przystęp do króla, gdy miał on dobry nastrój i był skłonny do okazywania względów. Nehemiasz należał jednak do tych wiernych wygnańców, dla których Jerozolima była ważniejsza od jakiegokolwiek osobistego „powodu do radości” (Ps. 137:5, 6). Jego myśli nie zaprzątało stanowisko czy dobra materialne, lecz odrodzenie wielbienia Jehowy.

2. Co przygnębiało Nehemiasza, lecz jaki czas się zbliżał?

² W roku 456 p.n.e. źle się wiodło żydowskiemu ostatkowi, który ‛przeżył niewolę’ i powrócił do Jerozolimy. Jego stan był opłakany (Nehem. 1:3). Mur miejski leżał w gruzach, a lud stał się przedmiotem drwin nieustępliwych przeciwników. Przygnębiało to Nehemiasza. Nastała jednak wyznaczona przez Jehowę pora na zajęcie się murami miasta. Bez względu na poczynania wrogów trzeba odbudować Jerozolimę i jej mur obronny; będzie to oznaczać początek pewnego okresu związanego z proroctwem o przyjściu Mesjasza, danym przez Jehowę Danielowi (Dan. 9:24-27). Dlatego Jehowa pokierował wydarzeniami, posługując się wiernym i gorliwym Nehemiaszem, żeby spełnić swą wolę.

3. (a) Co dowodzi, że pisarzem tej księgi biblijnej był Nehemiasz, i jak doszło do tego, że nazwano ją jego imieniem? (b) Ile lat dzieli tę księgę od Księgi Ezdrasza i jaki okres ona obejmuje?

³ Nie ulega wątpliwości, że to Nehemiasz jest pisarzem księgi noszącej jego imię. Wyraźnie świadczy o tym jej wstęp: „Słowa Nehemiasza, syna Chakaliasza” oraz narracja w pierwszej osobie (Nehem. 1:1). Pierwotnie księgi Ezdrasza i Nehemiasza stanowiły jedną całość, zwaną Księgą Ezdrasza. Później Żydzi podzielili ją na księgi 1 i 2 Ezdrasza, a jeszcze później Księga 2 Ezdrasza stała się znana jako Księga Nehemiasza. Wydarzenia wspomniane w jej początkowej części dzieli od ostatnich wydarzeń opisanych w Księdze Ezdrasza mniej więcej 12-letnia przerwa. Sprawozdanie Księgi Nehemiasza zaczyna się zatem u schyłku roku 456, a kończy po roku 443 p.n.e. (1:1; 5:14; 13:6).

4. Jak Księga Nehemiasza harmonizuje z resztą Pism?

⁴ Księga Nehemiasza harmonizuje z resztą natchnionych Pism, do których słusznie jest zaliczana. Wielokrotnie nawiązuje do Prawa, wypowiadając się między innymi na temat małżeństw z cudzoziemcami (Powt. Pr. 7:3; Nehem. 10:30), pożyczek (Kapł. 25:35-38; Powt. Pr. 15:7-11; Nehem. 5:2-11) i Święta Szałasów (Powt. Pr. 31:10-13; Nehem. 8:14-18). Ponadto księga ta określa początek spełnienia  się proroctwa Daniela, że Jerozolima będzie odbudowana, choć nie bez sprzeciwu i „w trudnych czasach” (Dan. 9:25).

5. (a) Jakie źródła potwierdzają, że Artakserkses wstąpił na tron w 475 roku p.n.e.? (b) Który rok był 20 rokiem jego panowania? (c) Jak Księga Nehemiasza i Ewangelia według Łukasza wskazują na spełnienie się proroctwa Daniela o Mesjaszu?

⁵ A co wiadomo o roku 455 p.n.e., kiedy to Nehemiasz udał się do Jerozolimy, by odbudować mur miejski? Według wiarogodnych greckich, perskich i babilońskich źródeł historycznych Artakserkses wstąpił na tron w roku 475 p.n.e., a rok 474 był pierwszym pełnym rokiem jego panowania. * Wobec tego dwudziesty rok jego rządów przypada na 455 rok p.n.e. Z Księgi Nehemiasza 2:1-8 wynika, że wiosną tego roku, w żydowskim miesiącu Nisan, Nehemiasz, będący podczaszym królewskim, otrzymał zgodę władcy na odnowienie i odbudowę Jerozolimy, jej murów i bram. Proroctwo Daniela zapowiada, że od „wyjścia słowa o przywróceniu i o odbudowie Jerozolimy aż do Mesjasza Wodza” upłynie 69 tygodni lat, czyli 483 lata. W znamienny sposób spełniło się ono z chwilą namaszczenia Jezusa w roku 29 n.e.; jest to kolejna data, którą można wyprowadzić zarówno z chronologii świeckiej, jak i biblijnej (Dan. 9:24-27; Łuk. 3:1-3, 23). * Księga Nehemiasza i Ewangelia według Łukasza zdumiewająco wiążą się z proroctwem Daniela, poświadczając, iż Jehowa Bóg wypowiada i urzeczywistnia prawdziwe proroctwa! Księga Nehemiasza rzeczywiście wchodzi w skład natchnionych Pism.

TREŚĆ KSIĘGI NEHEMIASZA

6. (a) Po otrzymaniu jakiej relacji Nehemiasz modli się do Jehowy i jaką prośbę spełnia król? (b) Jak Żydzi reagują na plan Nehemiasza?

⁶ Wysłanie Nehemiasza do Jerozolimy (1:1 do 2:20). Nehemiasz jest bardzo zmartwiony relacją Chananiego, który wrócił do Suzy z Jerozolimy, przynosząc wieść o złej sytuacji tamtejszych Żydów oraz o tym, że mury i bramy są zupełnie zniszczone. Pości i modli się do Jehowy, „Boga niebios, Boga wielkiego i napawającego lękiem, zachowującego przymierze i lojalną życzliwość wobec tych, którzy go miłują i przestrzegają jego przykazań” (1:5). Wyznaje grzechy Izraela i błaga Jehowę, żeby przez wzgląd na swe imię pamiętał o swoim ludzie, jak to obiecał Mojżeszowi (Powt. Pr. 30:1-10). Gdy król pyta Nehemiasza, dlaczego jest posępny, Nehemiasz opowiada o warunkach panujących w Jerozolimie, a następnie prosi o pozwolenie na powrót i odbudowę miasta oraz jego murów. Uzyskawszy zgodę, natychmiast wyrusza do Jerozolimy. W nocy dokonuje przeglądu muru miejskiego, aby się zorientować, jakie prace należy wykonać, po czym wyjawia Żydom swój plan, podkreślając, iż nad sprawą tą spoczywa ręka Boża. Żydzi odpowiadają: „Wstańmy i budujmy” (Nehem. 2:18). Gdy sąsiadujący z nimi Samarytanie oraz inni ludzie dowiadują się, że rozpoczęto prace, zaczynają szydzić i drwić.

7. Jak przebiega praca i co zmusza do jej reorganizacji?

⁷ Odbudowa murów (3:1 do 6:19). W trzecim dniu piątego miesiąca kapłani, książęta i lud przystępują do pracy przy budowie murów. Szybko naprawiają bramy miejskie i poszczególne odcinki muru. Sanballat Choronita szydzi: „Cóż ci nędzni Żydzi wyczyniają? (...) Czyż skończą w jeden dzień?” A Tobiasz Ammonita pokpiwa: „Gdyby lis wszedł na to, co oni budują, to rozwaliłby ich kamienny mur” (4:2, 3). Kiedy mur osiąga połowę swej wysokości, zespoleni przeciwnicy wpadają w złość i knują spisek, aby przyjść i walczyć z Jerozolimą. Ale Nehemiasz usilnie zachęca Żydów, by pamiętali „o Jehowie, wielkim i napawającym lękiem”, i by walczyli za swe rodziny i domy (4:14). Ze względu na napiętą sytuację praca zostaje zreorganizowana — jedni stoją z włóczniami na straży, a drudzy pracują z mieczem u pasa.

8. Jak Nehemiasz uzdrawia sytuację wśród samych Żydów?

⁸ Powstają jednak problemy wśród samych Żydów. Niektórzy wbrew prawu Jehowy pożyczają na lichwę swym współwyznawcom (Wyjścia 22:25). Nehemiasz uzdrawia sytuację, piętnując materializm, a lud chętnie stosuje się do jego rad. On sam w ciągu całego 12-letniego okresu urzędowania w charakterze namiestnika, a więc od 455 do 443 roku p.n.e., nie żąda utrzymania przysługującego mu z racji pełnionej funkcji, ponieważ lud jest obarczony ciężką pracą.

9. (a) Jak Nehemiasz udaremnia wyrafinowane próby zatrzymania budowy? (b) Ile lat trwa odbudowa muru?

⁹ Chcąc doprowadzić do wstrzymania budowy, wrogowie uciekają się do bardziej wyrafinowanej taktyki. Zapraszają Nehemiasza na naradę, ale on odpowiada, że nie może się odrywać od wielkiej pracy, którą ma do wykonania. Wtedy Sanballat oskarża go o bunt i o zamiar obwołania siebie królem Judy. Po kryjomu najmuje pewnego Żyda, aby nastraszył Nehemiasza i skłonił go do bezprawnego ukrycia się w świątyni. Nehemiasz nie daje się zastraszyć i w dalszym ciągu spokojnie i posłusznie wykonuje pracę, którą mu wyznaczył Bóg. Mur zostaje ukończony „po pięćdziesięciu dwóch dniach” (Nehem. 6:15).

10. (a) Gdzie mieszka lud i jaki spis zostaje przeprowadzony? (b) Jakie zgromadzenie zwołano i jaki jest program pierwszego dnia?

¹⁰ Pouczanie ludu (7:1 do 12:26). W mieście  jest mało ludzi i domów, ponieważ większość Izraelitów mieszka poza jego obrębem na ziemiach dziedzicznie przypadających ich plemionom. Bóg poleca Nehemiaszowi zgromadzić dostojników i lud, by się wpisali do rodowodów. Czyniąc to, Nehemiasz korzysta z listy osób, które wróciły z Babilonu. Następnie zostaje zwołane ośmiodniowe zgromadzenie na placu publicznym przy Bramie Wodnej. Rozpoczyna je Ezdrasz, stojący na drewnianym podium. Błogosławi Jehowę, po czym od świtu do południa czyta z księgi Prawa Mojżeszowego. Umiejętnie pomagają mu inni lewici, którzy objaśniają ludowi Prawo i ‛czytają na głos z tej księgi, z prawa prawdziwego Boga; objaśniają je oraz wykładają jego sens; i na bieżąco podają, jak rozumieć to, co jest czytane’ (8:8). Nehemiasz zachęca lud, by ucztował, radował się i odczuł prawdziwość słów: „Radość z Jehowy jest waszą twierdzą” (8:10).

11. Jakie specjalne spotkanie odbywa się w drugim dniu i dlaczego wszystkich ogarnia radość?

¹¹ W drugim dniu zgromadzenia przełożeni ludu odbywają specjalne spotkanie z Ezdraszem, aby wniknąć w treść Prawa. Dowiadują się, że właśnie w siódmym miesiącu należy obchodzić Święto Szałasów, toteż natychmiast każą zrobić szałasy potrzebne na czas tego święta. Panuje „wielka radość”, gdy przez siedem dni lud mieszka w szałasach i codziennie słucha czytanego mu Prawa. Ósmego dnia „zgodnie z regułą” odbywa się uroczyste zgromadzenie (Nehem. 8:17, 18; Kapł. 23:33-36).

12. (a) Jakie zgromadzenie odbywa się jeszcze w tym samym miesiącu i co jest jego myślą przewodnią? (b) Jaka rezolucja zostaje przyjęta? (c) Jakie kroki poczyniono, by zaludnić Jerozolimę?

¹² W 24 dniu tego samego miesiąca synowie Izraela ponownie się zbierają i odłączają od wszystkich cudzoziemców. Wysłuchują specjalnego programu czytania Prawa, a potem grupa lewitów w sposób przemawiający do serca przypomina, jak Bóg postępował z Izraelem. Myśl przewodnia brzmi: „Wstańcie, błogosławcie Jehowę, waszego Boga od czasu niezmierzonego po czas niezmierzony. I niech błogosławią twe chwalebne imię, które jest wywyższone ponad wszelkie błogosławieństwo i chwałę” (Nehem. 9:5). Następnie wyznają grzechy swych praojców i pokornie proszą Jehowę o błogosławieństwo. Czynią to w formie rezolucji poświadczonej pieczęcią przedstawicieli narodu. Wszyscy postanawiają, że nie będą poślubiać nikogo spośród ludów tej ziemi, będą natomiast przestrzegać sabatów i łożyć na potrzeby służby pełnionej w świątyni oraz tych, którzy w niej pracują. Co dziesiąta osoba, wyznaczona przez losowanie, ma na stałe zamieszkać w obrębie murów Jerozolimy.

13. Co przewidziano w programie zgromadzenia z okazji poświęcenia muru i jakie zarządzenie wydano?

¹³ Poświęcenie muru (12:27 do 13:3). Poświęcenie nowo zbudowanego muru odbywa się wśród śpiewu i radości. Jest okazją do zwołania kolejnego zgromadzenia. Nehemiasz wyznacza dwa duże chóry dziękczynne i pochody, mające iść po murach w przeciwnych kierunkach, aby w końcu wspólnie złożyć ofiary w domu Jehowy. Wydano zarządzenia co do datków na utrzymanie kapłanów i lewitów usługujących w świątyni. Podczas dalszego czytania Pism wychodzi na jaw, że Ammonitom i Moabitom nie wolno wchodzić do zboru, toteż zaczęto oddzielać od Izraela całą mieszaną społeczność.

14. Jakie zło wkradło się podczas nieobecności Nehemiasza i co on czyni, aby je wykorzenić?

¹⁴ Położenie kresu nieczystości (13:4-31). Spędziwszy pewien czas w Babilonie, Nehemiasz wraca do Jerozolimy i stwierdza, iż Żydzi splugawili się nowymi występkami. Jakże szybko nastąpiły zmiany! Doszło nawet do tego, że na dziedzińcu świątyni arcykapłan Eliaszib urządził salę jadalną dla Ammonity Tobiasza — jednego z nieprzyjaciół Boga. Nehemiasz nie traci czasu. Wyrzuca sprzęty Tobiasza i każe oczyścić wszystkie sale jadalne. Ponadto dowiaduje się, że przestano składać datki dla lewitów, wobec czego musieli oni opuścić Jerozolimę, aby zarabiać na życie. W mieście panoszy się handel. Nie przestrzega się sabatu. Nehemiasz oświadcza: „Dokładacie do płonącego gniewu przeciwko Izraelowi, gdyż bezcześcicie sabat” (13:18). Na dzień sabatu zamyka przed handlarzami bramy i odpędza ich od murów. Ale dzieje się coś jeszcze gorszego — coś, do czego lud uroczyście zobowiązał się nie wracać. Otóż sprowadzono do miasta cudzoziemskie, pogańskie żony. Potomstwo urodzone z tych związków już nie mówi po żydowsku. Nehemiasz przypomina rodakom, że nawet Salomon zgrzeszył z powodu swych cudzoziemskich żon. Za ten właśnie grzech Nehemiasz wypędza wnuka arcykapłana Eliasziba. * Następnie uporządkowuje służbę kapłanów i lewitów.

15. Jaką pokorną prośbę zanosi Nehemiasz?

¹⁵ Nehemiasz kończy swą księgę prostą i pokorną prośbą: „Racz o mnie pamiętać, Boże mój, ku dobremu” (13:31).

DLACZEGO POŻYTECZNA

16. Pod jakim względem Nehemiasz jest wspaniałym przykładem dla wszystkich, którzy miłują prawdziwe wielbienie?

¹⁶ Zbożne oddanie widoczne u Nehemiasza powinno  stanowić bodziec dla wszystkich, którym drogie jest prawdziwe wielbienie. Nehemiasz zrezygnował z zaszczytnego stanowiska, żeby zostać pokornym nadzorcą wśród ludu Jehowy. Odmówił nawet przyjęcia przysługującej mu pomocy materialnej i bez ogródek potępił sidło materializmu. Zachęcał cały naród do gorliwego popierania wielbienia Jehowy (5:14, 15; 13:10-13). Dał nam wspaniały przykład jako niesamolubny i rozumny człowiek czynu, który mimo niebezpieczeństw odważnie stawał w obronie prawości (4:14, 19, 20; 6:3, 15). Odczuwał stosowną bojaźń Bożą i był zainteresowany budowaniem wiary swoich współsług (13:14; 8:9). Energicznie wprowadzał w życie prawo Jehowy, zwłaszcza gdy chodziło o prawdziwe wielbienie i eliminowanie obcych wpływów, na przykład małżeństw z poganami (13:8, 23-29).

17. Jaki przykład dał Nehemiasz pod względem znajomości i stosowania prawa Bożego?

¹⁷ Z całej tej księgi wyraźnie wynika, że Nehemiasz dobrze znał prawo Jehowy i że robił ze swej wiedzy właściwy użytek. Na podstawie obietnicy Jehowy podanej w Księdze Powtórzonego Prawa 30:1-4 błagał o Jego błogosławieństwo, wierząc niezachwianie, że Bóg będzie lojalnie działał na jego rzecz (Nehem. 1:8, 9). Urządził szereg zgromadzeń, głównie w celu zapoznania Żydów z tym, co kiedyś zapisano. Odczytując Prawo, Nehemiasz i Ezdrasz pilnie objaśniali ludowi Słowo Boże i pobudzali do zgodnego z nim postępowania (8:8, 13-16; 13:1-3).

18. Czego powinni się nauczyć od Nehemiasza wszyscy nadzorcy?

¹⁸ Całkowite poleganie Nehemiasza na Jehowie i jego pokorne prośby powinny nas zachęcać do ufnego zdawania się na Boga i modlenia się do Niego. Warto zwrócić uwagę na to, jak Nehemiasz w swych modlitwach wysławiał Boga, jak wyznawał grzechy swego ludu i jak błagał o uświęcenie imienia Jehowy (1:4-11; 4:14; 6:14; 13:14, 29, 31). Ten gorliwy nadzorca pobudzał członków ludu Bożego do działania, o czym świadczy gotowość, z jaką podporządkowywali się jego mądrym wskazówkom, oraz radość, jaką sprawiało im spełnianie wraz z nim woli Bożej. To naprawdę budujący przykład! Niestety, gdy zabrakło mądrego nadzorcy, szybko wkradł się materializm, zepsucie i jawne odstępstwo. Niewątpliwie powinno to dziś uświadamiać wszystkim nadzorcom ludu Jehowy, jak ważne jest zachowywanie aktywności i czujności, gorliwe dbanie o dobro chrześcijańskich braci oraz rozumne i zdecydowane prowadzenie ich ścieżkami prawdziwego wielbienia.

19. (a) Jak Nehemiasz korzystał ze Słowa Bożego, by umocnić zaufanie do obietnic dotyczących Królestwa? (b) Jak nadzieja związana z Królestwem pobudza do czynu dzisiejszych sług Bożych?

¹⁹ Nehemiasz bez reszty polegał na Słowie Bożym. Nie tylko gorliwie nauczał Pism, lecz także oparł się na nich przy ustalaniu dziedzictwa poszczególnych rodów oraz wyznaczaniu służby kapłanom i lewitom wśród odrodzonego ludu Bożego (Nehem. 1:8; 11:1 do 12:26; Joz. 14:1 do 21:45). Dla członków żydowskiego ostatka musiało to być wielką zachętą. Umocniło ich zaufanie do dawnych, wspaniałych obietnic co do Potomka oraz większego odrodzenia, które nastąpi pod panowaniem jego Królestwa. Nadzieja ta pobudza sług Bożych do odważnego występowania w obronie spraw Królestwa i niestrudzonego popierania prawdziwego wielbienia na całej ziemi.

[Przypisy]

[Pytania do studium]