2

Księga Wyjścia

Pisarz: Mojżesz

Miejsce spisania: pustkowie

Spisywanie ukończono: 1512 p.n.e.

Obejmuje okres: 1657-1512 p.n.e.

1. (a) Jakie ważne informacje zawiera Księga Wyjścia? (b) Jakie jeszcze nazwy nosi ta księga i jakiego sprawozdania jest kontynuacją?

 PORYWAJĄCE opisy wielkich znaków i cudów, których dokonał Jehowa, gdy z egipskiego jarzma wyzwalał lud noszący Jego imię, doniesienia o zorganizowaniu Izraela w lud stanowiący szczególną własność Boga, „królestwo kapłanów i naród święty”, a także o początkowym okresie dziejów Izraela jako narodu teokratycznego — oto najważniejsze informacje zawarte w biblijnej Księdze Wyjścia, znanej też jako 2 Mojżeszowa (Wyjścia 19:6). Jej hebrajska nazwa brzmi Weʼélleh szemòt, co znaczy „a oto imiona”, lub po prostu Szemòt, „imiona” — zgodnie z pierwszymi słowami tej księgi. W wielu językach jest ona również znana jako Exodus, od zlatynizowanej formy greckiej nazwy Éxodos (czyli „wyjście” lub „odejście”), którą jej nadano w Septuagincie. Księga Wyjścia stanowi dalszy ciąg sprawozdania podanego w poprzedniej księdze, na co wskazuje jej pierwsze słowo: „a” (dosłownie „i”) oraz ponowne wyliczenie imion synów Jakuba, oparte na pełniejszym zapisie z Księgi Rodzaju 46:8-27.

2. Co Księga Wyjścia objawia o imieniu JEHOWA?

² Księga Wyjścia objawia nam wzniosłe imię Boże, JEHOWA, w całym blasku jego chwały i świętości. Podkreślając głębokie znaczenie swego imienia, Bóg powiedział Mojżeszowi: „OKAŻĘ SIĘ, KIM SIĘ OKAŻĘ”, a następnie polecił mu oznajmić Izraelowi: „OKAŻĘ SIĘ [po hebrajsku: אהיה, ʼEhjéh, od czasownika hajáh] posłał mnie do was”. Imię JEHOWA (יהוה, JHWH) pochodzi od pokrewnego czasownika hebrajskiego hawáh, „stawać się”, i znaczy „On powoduje, że się staje”. Potężne, straszliwe czyny, których Jehowa zaczął dokonywać na rzecz swego ludu izraelskiego, faktycznie uświetniły to imię i okryły je niezrównaną chwałą, upamiętniając je „na pokolenie za pokoleniem” jako jedyne imię, które ma być otaczane czcią po wieczne czasy. Nie ma nic pożyteczniejszego niż znajomość cudownych dziejów związanych z tym imieniem i oddawanie czci jedynemu  prawdziwemu Bogu, który oświadcza: „Jam jest Jehowa” (Wyjścia 3:14, 15; 6:6). *

3. (a) Skąd wiemy, że pisarzem Księgi Wyjścia był Mojżesz? (b) Kiedy została spisana i jaki okres obejmuje?

³ Pisarzem Księgi Wyjścia był Mojżesz, co wynika z faktu, iż stanowi ona drugą część Pięcioksięgu. W księdze tej trzykrotnie wspomniano o tym, że Mojżesz coś zapisywał na polecenie Jehowy (17:14; 24:4; 34:27). Zdaniem biblistów Westcotta i Horta sam Jezus oraz pisarze Chrześcijańskich Pism Greckich ponad 100 razy cytują Księgę Wyjścia lub się na nią powołują; na przykład Jezus zapytał: „Czyż Mojżesz nie dał wam Prawa?” Spisywanie Księgi Wyjścia ukończono na pustkowiu Synaj w roku 1512 p.n.e. — po upływie roku od wyjścia synów Izraela z Egiptu. Obejmuje ona okres 145 lat: od śmierci Józefa w 1657 roku p.n.e. do wzniesienia przybytku wielbienia Jehowy w roku 1512 p.n.e. (Jana 7:19; Wyjścia 1:6; 40:17).

4, 5. Jak dowody archeologiczne potwierdzają dokładność Księgi Wyjścia?

⁴ Wprawdzie zdarzenia opisane w Księdze Wyjścia rozegrały się około 3500 lat temu, ale o jej dokładności świadczy zaskakująco dużo znalezisk archeologicznych i innych dowodów pozabiblijnych. W księdze tej poprawnie użyto imion egipskich, a wymienione w niej tytuły znajdują potwierdzenie w egipskich inskrypcjach. Z badań archeologicznych wynika, że Egipcjanie zazwyczaj zezwalali cudzoziemcom mieszkać w Egipcie, ale trzymali się od nich z dala. W wodach Nilu zażywano kąpieli, co nam przypomina, że chodziła się tam kąpać córka faraona. Znaleziono też cegły wykonane zarówno z dodatkiem słomy, jak i bez niej. A w okresie największej świetności Egiptu ogromnym poważaniem cieszyli się tam magowie (Wyjścia 8:22; 2:5; 5:6, 7, 18; 7:11).

⁵ Starożytne monumenty ukazują faraonów osobiście prowadzących do boju swe rydwany, a Księga Wyjścia podaje, że za dni Mojżesza faraon postąpił zgodnie z tym zwyczajem. Jakże bardzo został upokorzony! Ale dlaczego starożytne kroniki egipskie nic nie wspominają o pobycie Izraelitów w tym kraju ani o klęsce, która go dosięgła? Archeolodzy ustalili, że każda nowa dynastia faraonów miała zwyczaj usuwać z wcześniejszych kronik wszystko, co nie przynosiło jej chluby. Nigdy nie rejestrowano upokarzających porażek. Do kronik tego dumnego narodu nie pasowałyby relacje o ciosach, które spadły na bogów egipskich, na przykład boga Nilu, żab czy słońca, i które ich skompromitowały oraz udowodniły, że nikt nie może się równać z Jehową (14:7-10; 15:4). *

6. Z jakimi miejscami najczęściej utożsamia się pierwsze obozowiska Izraela?

⁶ Służąc 40 lat u Jetry jako pasterz, Mojżesz dobrze poznał warunki życia oraz miejsca, w których można było w tamtych okolicach znaleźć wodę i pokarm. Dzięki temu nadawał się do stanięcia na czele Izraelitów wychodzących z Egiptu. Obecnie nie sposób dokładnie ustalić trasy ich wędrówki, ponieważ nie da się jednoznacznie zlokalizować wielu miejsc wymienionych w sprawozdaniu biblijnym. Niemniej Mara, jedno z pierwszych obozowisk na półwyspie Synaj, zwykle bywa utożsamiane z Ain Hawara, leżącym około 80 kilometrów na południowy wschód od dzisiejszego Suezu. Drugie obozowisko, Elim, tradycyjnie utożsamia się z Wadi Garandel, położonym jakieś 90 kilometrów na południowy wschód od Suezu. Rzecz ciekawa, obecnie jest tam dużo wody, a także palm oraz innej roślinności, co przywodzi na myśl „dwanaście źródeł wody i siedemdziesiąt palm” w biblijnym Elim. * Autentyczność sprawozdania Mojżesza nie zależy jednak od tego, czy archeolodzy potwierdzą poszczególne etapy wędrówki Izraelitów (15:23, 27).

7. Jakie jeszcze dowody, dotyczące między innymi budowy przybytku, potwierdzają natchnienie Księgi Wyjścia?

⁷ Opis budowy przybytku na równinach przed Synajem harmonizuje z tamtejszymi warunkami. Pewien biblista oświadczył: „Jeśli chodzi o formę, budowę i zastosowane materiały, przybytek dokładnie pasuje do tego pustkowia. Jest tam pod dostatkiem drewna, którego użyto do jego budowy”. * Pod każdym względem — zarówno imion, zwyczajów, religii, geografii, jak i używanych materiałów — mnóstwo dowodów pozabiblijnych potwierdza autentyczność natchnionego sprawozdania zawartego w Księdze Wyjścia, liczącego sobie już około 3500 lat.

8. Co świadczy o tym, że Księga Wyjścia jest ściśle powiązana z całą Biblią jako księga natchniona i pożyteczna?

⁸ Inni pisarze Biblii raz po raz powoływali się na Księgę Wyjścia, podkreślając przy tym jej prorocze znaczenie i wartość. Przeszło 900 lat później Jeremiasz napisał, że ‛prawdziwy Bóg, Wielki, Potężny, którego imię Jehowa Zastępów’, wyprowadził z Egiptu swój lud izraelski „za pomocą znaków i cudów, i silną ręką, i wyciągniętym ramieniem, i z wielką grozą” (Jer. 32:18-21). Ponad 1500 lat po spisaniu Księgi Wyjścia właśnie na niej Szczepan oparł znaczną część swego porywającego świadectwa, za które poniósł męczeńską śmierć (Dzieje 7:17-44). W Liście do Hebrajczyków 11:23-29 Paweł wskazał na Mojżesza jako wzór wiary; również w innych miejscach często powoływał się na Księgę Wyjścia, czerpiąc z niej przykłady i przestrogi,  z których i my możemy skorzystać (Dzieje 13:17; 1 Kor. 10:1-4, 11, 12; 2 Kor. 3:7-16). Wszystko to pomaga nam zrozumieć, jak poszczególne części Biblii wzajemnie się uzupełniają i dla naszego pożytku przyczyniają się do objawienia zamierzeń Jehowy.

TREŚĆ KSIĘGI WYJŚCIA

9. W jakich czasach rodzi się Mojżesz i jak zostaje wychowany?

⁹ Jehowa zleca Mojżeszowi zadanie, kładąc nacisk na swe pamiętne imię (1:1 do 4:31). Księga Wyjścia wymienia imiona synów Izraela, którzy przybyli do Egiptu, po czym informuje o śmierci Józefa. Z czasem władzę nad Egiptem obejmuje nowy król. Widząc, że Izraelici ‛pomnażają się i potężnieją w niezwykłej mierze’, zaczyna ich ciemiężyć, między innymi robotami przymusowymi, a w celu zmniejszenia liczby mężczyzn każe zabić każdego noworodka płci męskiej (1:7). W tym okresie pewnemu Izraelicie z domu Lewiego rodzi się syn. Jest to już trzecie dziecko w tej rodzinie. Gdy ma trzy miesiące, matka wkłada chłopca do papirusowej skrzynki i ukrywa wśród trzcin u brzegu Nilu. Tam znajduje go córka faraona i postanawia go adoptować, gdyż się jej spodobał. Mamką chłopca zostaje jego własna matka, dzięki czemu wychowuje się on w domu izraelskim. Później trafia na dwór faraona. Otrzymuje imię Mojżesz, co znaczy „wyciągnięty”, uratowany z wody (Wyjścia 2:10; Dzieje 7:17-22).

10. Jakie wydarzenia poprzedzają zlecenie Mojżeszowi specjalnego zadania?

¹⁰ Mojżesz interesuje się losem swych rodaków. Zabija Egipcjanina, który znęcał się nad Izraelitą. Musi więc uciekać i w końcu trafia do krainy Midianitów. Tam żeni się z Cypporą, córką midianickiego kapłana Jetry. Po jakimś czasie zostaje ojcem dwóch synów: Gerszoma i Eliezera. Kiedy ma już 80 lat, z których 40 spędził na pustkowiu, Jehowa zleca mu specjalne zadanie, zamierzając uświęcić swoje imię. Pewnego dnia Mojżesz pasie stado Jetry w pobliżu Horebu, „góry prawdziwego Boga”, i nagle dostrzega ciernisty krzew, który płonie, a jednak się nie spala. Kiedy podchodzi, by go z bliska obejrzeć, przemawia do niego anioł Jehowy, oznajmiając, że Bóg powziął zamiar wyprowadzenia swego ludu, „synów Izraela, z Egiptu” (Wyjścia 3:1, 10). Jehowa chce posłużyć się Mojżeszem jako swym narzędziem, by wyswobodzić Izraelitów z niewoli egipskiej (Dzieje 7:23-35).

11. W jakim szczególnym znaczeniu Jehowa daje poznać swoje imię?

¹¹ Mojżesz pyta, jak ma przedstawić Boga synom izraelskim. Wtedy to Jehowa po raz pierwszy wyjawia rzeczywiste znaczenie swojego imienia, upamiętniając je i łącząc ze swym szczególnym zamierzeniem. „Oto, co masz powiedzieć synom Izraela: ‚OKAŻĘ SIĘ posłał mnie do was. (...) Jehowa, Bóg waszych praojców, Bóg Abrahama, Bóg Izaaka i Bóg Jakuba, posłał mnie do was’”. Jego imię, Jehowa, wskazuje, iż urzeczywistni On swe zamierzenia względem ludu, który je nosi. Właśnie im, potomkom Abrahama, da krainę obiecaną ich praojcom — „ziemię mlekiem i miodem płynącą” (Wyjścia 3:14, 15, 17).

12. Co Jehowa mówi Mojżeszowi w sprawie uwolnienia Izraelitów i jak lud przyjmuje znaki?

¹² Jehowa oznajmia Mojżeszowi, że król Egiptu nie wypuści dobrowolnie Izraelitów i dlatego On będzie musiał najpierw dotknąć ten kraj swymi zdumiewającymi czynami. Rzecznikiem Mojżesza ustanawia jego brata, Aarona. Obaj zostają upoważnieni do wykonania trzech znaków, by przekonać Izraelitów, że przychodzą do nich w imieniu Jehowy. W drodze do Egiptu zostaje obrzezany syn Mojżesza, aby nie doszło do śmierci w tej rodzinie. Zdarzenie to przypomina Mojżeszowi o wymaganiach Bożych (Rodz. 17:14). Mojżesz i Aaron zwołują starszych spośród synów Izraela i oznajmiają, że Jehowa zamierza zabrać ich z Egiptu i poprowadzić do Ziemi Obiecanej. Dokonują znaków, a lud daje im wiarę.

13. Co wynikło z pierwszego spotkania Mojżesza z faraonem?

¹³ Na Egipt spadają plagi (5:1 do 10:29). Mojżesz i Aaron udają się do faraona i oświadczają, że Jehowa, Bóg Izraela, powiedział: „Odpraw mój lud”. Dumny faraon z pogardą odpowiada: „Któż to jest Jehowa, żebym miał usłuchać jego głosu i odprawić Izraela? Wcale nie znam Jehowy, a do tego nie mam zamiaru odprawić Izraela” (5:1, 2). Zamiast uwolnić Izraelitów, nakłada na nich cięższą pracę. Ale Jehowa jeszcze raz obiecuje im wyzwolenie, ponownie wiążąc je z uświęceniem swego imienia: „Jam jest Jehowa (...) i okażę, że jestem dla was Bogiem (...) Jam jest Jehowa” (6:6-8).

14. Dlaczego Egipcjanie muszą przyznać, iż mają do czynienia z „palcem Bożym”?

¹⁴ Przed obliczem faraona Mojżesz dokonuje znaku: każe Aaronowi rzucić laskę, a ta zamienia się w dużego węża. To samo potrafią zrobić uprawiający magię kapłani egipscy. Wprawdzie wielki wąż Aarona pożera ich węże, lecz faraon zatwardza swe serce. Wobec tego Jehowa uderza Egipt dziesięcioma plagami. Najpierw Nil i wszystkie inne wody w Egipcie zamieniają się w krew. Potem spada na Egipcjan plaga żab. Kapłanom uprawiającym magię udaje się naśladować obie te plagi, nie potrafią jednak powtórzyć trzeciej — plagi komarów dokuczających ludziom i zwierzętom. Kapłani egipscy są zmuszeni przyznać, że jest w tym „palec Boży”. Mimo to faraon nie chce wypuścić Izraela (8:19).

15. Jakie plagi spadają tylko na Egipcjan i jedynie z jakiego powodu Jehowa pozostawia faraona przy życiu?

 ¹⁵ Pierwsze trzy plagi spadają zarówno na Egipcjan, jak i na Izraelitów, ale począwszy od czwartej dotykają tylko Egipcjan, natomiast Izrael wyraźnie znajduje się pod ochroną Jehowy. Czwartą plagą są wielkie roje gzów. Potem na cały żywy inwentarz Egipcjan pada zaraza, później zaś ludzie i zwierzęta dostają wrzodów pokrywających się pęcherzami, tak iż nawet uprawiający magię kapłani nie mogą stanąć przed Mojżeszem. Jehowa znowu dopuszcza do tego, żeby serce faraona zacięło się w uporze, i oświadcza mu przez Mojżesza: „Ale właśnie w tym celu zostawiłem cię przy życiu, by ci pokazać swoją moc i by moje imię oznajmiano po całej ziemi” (9:16). Mojżesz zapowiada faraonowi kolejną plagę, „bardzo ciężki grad”. I tu Biblia po raz pierwszy wspomina, że niektórzy słudzy faraona boją się słowa Jehowy i stosownie do niego reagują. Ósma i dziewiąta plaga — klęska szarańczy i gęsta ciemność — następują szybko jedna po drugiej, tak iż zawzięty, rozwścieczony faraon grozi Mojżeszowi śmiercią, jeśli znowu spróbuje on ujrzeć jego oblicze (9:18).

16. Co Jehowa poleca w związku z Paschą i Świętem Przaśników?

¹⁶ Pascha i śmierć pierworodnych (11:1 do 13:16). Jehowa oświadcza: „Jeszcze jedną plagę zamierzam zesłać na faraona i Egipt” — śmierć pierworodnych (11:1). Zarządza, żeby miesiąc Abib był dla Izraela pierwszym miesiącem. W 10 dniu mają wziąć rocznego baranka lub kozła bez skazy, a w 14 dniu mają go zabić. Wieczorem muszą krwią tego zwierzęcia pokropić oba węgary i nadproże, a potem pozostać w domu i zjeść pieczonego baranka lub kozła, któremu nie wolno złamać ani jednej kości. W domu nie mogą przechowywać żadnego zakwasu i muszą jeść w pośpiechu, ubrani i przygotowani do marszu. Przez wszystkie swe pokolenia mają na pamiątkę obchodzić Paschę jako święto dla Jehowy. Po niej należy obchodzić siedmiodniowe Święto Przaśników. O znaczeniu tego wszystkiego muszą dokładnie pouczać swych synów. (Później Jehowa udziela dalszych wskazówek co do tych świąt i nakazuje, żeby Izraelici poświęcili Mu każdego pierworodnego potomka płci męskiej — zarówno spośród ludzi, jak i ze zwierząt).

17. Ze względu na jakie wydarzenia ta noc zasługuje na upamiętnienie?

¹⁷ Izrael stosuje się do nakazu Jehowy. Wtedy spada nieszczęście! O północy Jehowa zabija wszystkich pierworodnych Egipcjan, lecz omija i ocala pierworodnych izraelskich. „Wyjdźcie spośród mojego ludu” — krzyczy faraon. A ‛Egipcjanie nalegają na lud’, chcąc jak najprędzej ich odprawić (12:31, 33). Izraelici nie odchodzą z pustymi rękami, proszą bowiem Egipcjan o srebrne i złote przedmioty oraz o odzież i wszystko to otrzymują. Wyruszają z Egiptu w szyku bojowym w liczbie 600 000 krzepkich mężczyzn, którym towarzyszą ich rodziny i ogromna mieszana społeczność nie-Izraelitów, jak również liczne stada zwierząt. Wtedy właśnie upływa 430 lat od czasu, gdy Abraham przekroczył Eufrat, by wejść do ziemi Kanaan. Noc ta naprawdę zasługuje na upamiętnienie (Wyjścia 12:40, drugi przypis w NW; Gal. 3:17).

18. Jak Jehowa uświęcił swe imię nad Morzem Czerwonym?

¹⁸ Uświęcenie imienia Jehowy nad Morzem Czerwonym (13:17 do 15:21). Idąc za dnia w słupie obłoku, a nocą w słupie ognia, Jehowa wyprowadza Izraelitów drogą w kierunku Sukkot. Faraon znowu zacina się w uporze, toteż ściga ich na swych doborowych rydwanach i — jak mniema — łapie ich w potrzask nad Morzem Czerwonym. Mojżesz uspokaja lud, mówiąc: „Nie lękajcie się. Stójcie niewzruszenie i oglądajcie wybawienie, które Jehowa dziś wam zgotuje” (14:13). Jehowa sprawia, że morze się rozstępuje, tworząc korytarz, którym Mojżesz bezpiecznie przeprowadza Izraelitów na wschodni brzeg. Potężna armia faraona rzuca się w pościg, ale wpada w pułapkę i tonie w powracających wodach. Cóż za wspaniałe uświęcenie imienia Jehowy! Jakiż to zachwycający powód do radowania się w Nim! Wyrazem tej radości jest pierwsza w Biblii wzniosła pieśń zwycięstwa: „Zaśpiewam Jehowie, bo wielce się wywyższył. Konia i jego jeźdźca wrzucił do morza. Moją siłą i moją potęgą jest Jah, gdyż on jest mi wybawieniem. (...) Jehowa będzie królował po czas niezmierzony, na zawsze” (15:1, 2, 18).

19. Co dzieje się w czasie wędrówki ku górze Synaj?

¹⁹ Jehowa zawiera na Synaju przymierze Prawa (15:22 do 34:35). Izrael, kierowany przez Jehowę, kolejnymi etapami podąża ku Synajowi, górze prawdziwego Boga. Kiedy lud szemra z powodu gorzkich wód w Mara, Jehowa sprawia, że stają się słodkie. A gdy Izraelici szemrają na brak mięsa i chleba, zaopatruje ich wieczorem w przepiórki, rano zaś w słodkawą mannę, która leży na ziemi niczym rosa. Manna ma być dla nich chlebem przez najbliższe 40 lat. Ponadto Jehowa po raz pierwszy w dziejach poleca obchodzić sabat, czyli dzień odpoczynku, i każe Izraelitom zebrać w szóstym dniu podwójną ilość manny, a siódmego dnia jej nie dostarcza. Daje im też wodę w Refidim i walczy za nich z Amalekiem, po czym każe Mojżeszowi zapisać swój wyrok, iż Amalekici zostaną całkowicie wytraceni.

20. Jakie wprowadzono usprawnienia organizacyjne?

²⁰ Teść Mojżesza, Jetro, przyprowadza do niego żonę i dwóch synów. Nadszedł czas, aby lepiej zorganizować Izraela, i Jetro udziela Mojżeszowi kilku praktycznych wskazówek. Radzi, żeby nie dźwigał sam całego ciężaru, lecz by powołał zdolnych, bogobojnych mężczyzn, którzy będą sądzić lud jako przełożeni nad tysiącami, setkami, pięćdziesiątkami  i dziesiątkami. Mojżesz tak czyni i odtąd rozpatruje tylko najtrudniejsze sprawy.

21. Jaką obietnicę daje Jehowa, ale pod jakim warunkiem?

²¹ W trzy miesiące po wyjściu z Egiptu Izrael rozbija obóz na pustkowiu Synaj. Tu Jehowa daje obietnicę: „Jeśli więc będziecie bezwzględnie posłuszni memu głosowi i naprawdę będziecie zachowywać moje przymierze, to staniecie się moją szczególną własnością spośród wszystkich ludów, gdyż do mnie należy cała ziemia. A wy sami staniecie się dla mnie królestwem kapłanów i narodem świętym”. Lud przyrzeka: „Wszystko, co rzekł Jehowa, jesteśmy gotowi czynić” (19:5, 6, 8). W trzecim dniu, po upływie okresu uświęcenia się Izraelitów, Jehowa zstępuje na górę, tak iż ona dymi i się trzęsie.

22. (a) Jakie przykazania stanowią treść Dziesięciu Słów? (b) Jakie jeszcze sądownicze rozstrzygnięcia Bóg przedstawia Izraelowi i jak cały naród zostaje objęty przymierzem Prawa?

²² Najpierw Jehowa daje Dziesięć Słów, czyli Dziesięcioro Przykazań. Kładą one nacisk na wyłączne oddanie dla Jehowy, zakazując czczenia innych bogów, kultu wizerunków i brania imienia Jehowy w sposób niegodny. Izraelici mają przez sześć dni pracować, a potem obchodzić sabat dla Jehowy, muszą też darzyć szacunkiem ojca i matkę. Na pozostałe spośród Dziesięciu Słów składa się zakaz mordowania, cudzołożenia, kradzieży, składania fałszywego świadectwa oraz zachłannego pożądania. Następnie Jehowa zapoznaje ten nowo utworzony naród ze swoimi sądowniczymi rozstrzygnięciami dotyczącymi między innymi takich spraw, jak niewolnictwo, bójki, uszkodzenia ciała, odszkodowania, kradzieże, szkody spowodowane przez ogień, uwiedzenie, fałszywy kult, złe traktowanie wdów i sierot, a także pożyczki. Ogłasza przepisy co do sabatu, ustanawia też trzy doroczne święta, związane z oddawaniem czci Bogu. Mojżesz spisuje te słowa Jehowy, po czym każe złożyć ofiary i połową ich krwi kropi ołtarz. Odczytuje ludowi księgę przymierza, a gdy wszyscy znowu oświadczają, iż pragną okazywać posłuszeństwo, resztą krwi kropi księgę i cały lud. W ten sposób Jehowa za pośrednictwem Mojżesza zawiera z Izraelem przymierze Prawa (Hebr. 9:19, 20).

23. Jakich wskazówek Jehowa udziela Mojżeszowi na górze?

²³ Potem Mojżesz wstępuje na górę do Jehowy, aby otrzymać Prawo. Przez 40 dni i nocy Bóg udziela mu licznych wskazówek co do materiałów na budowę przybytku, elementów jego wyposażenia, precyzyjnego planu konstrukcji samego przybytku oraz wyglądu szat kapłańskich, a także szczerozłotej płytki z napisem „Świętość należy do Jehowy”, która ma być umieszczona na zawoju Aarona. Szczegółowo omawia sposób wprowadzenia kapłanów na urząd oraz zakres ich obowiązków, po czym przypomina Mojżeszowi, że sabat ma być znakiem między Jehową a synami Izraela „po czas niezmierzony”. Mojżesz otrzymuje dwie tablice Świadectwa, napisane „palcem Bożym” (Wyjścia 28:36; 31:17, 18).

24. (a) Jakiego grzechu dopuszcza się lud i jakie są tego skutki? (b) Jak Jehowa znowu objawia Mojżeszowi swoje imię i swą chwałę?

²⁴ Tymczasem Izraelici zaczynają się niecierpliwić i chcą, żeby Aaron uczynił boga, który ich poprowadzi. Aaron wykonuje złotego cielca i lud oddaje temu bożkowi cześć podczas uroczystości nazwanej przez Aarona „świętem dla Jehowy” (32:5). Jehowa mówi o wytraceniu Izraelitów, lecz Mojżesz prosi za nimi, choć sam w przypływie gniewu rozbija tablice. Synowie Lewiego stają w obronie czystego wielbienia i zabijają 3000 uczestników tej nieokiełznanej biesiady. Również Jehowa karze ich plagą. Mojżesz błaga Boga, żeby dalej prowadził swój lud, po czym otrzymuje zapewnienie, iż będzie mógł ujrzeć chwałę Bożą. Ma wyciosać dwie nowe tablice, na których Jehowa ponownie wypisze Dziesięć Słów. Gdy Mojżesz po raz drugi wstępuje na górę, Jehowa przechodzi obok niego i wypowiadając swe imię, mówi: „Jehowa, Jehowa, Bóg miłosierny i łaskawy, nieskory do gniewu oraz obfitujący w lojalną życzliwość i prawdę, zachowujący lojalną życzliwość dla tysięcy” (34:6, 7). Następnie przedstawia warunki swego przymierza, a Mojżesz je spisuje, dzięki czemu możemy je dziś znaleźć w Księdze Wyjścia. Kiedy Mojżesz schodzi z góry Synaj, skóra jego twarzy promienieje odblaskiem objawionej mu chwały Jehowy. Z tego powodu musi zakrywać sobie twarz zasłoną (2 Kor. 3:7-11).

25. Co Księga Wyjścia mówi o przybytku i o dalszych przejawach chwały Jehowy?

²⁵ Budowa przybytku (35:1 do 40:38). Mojżesz zwołuje Izraelitów i przekazuje im słowa Jehowy, oznajmiając zarazem, że każdy, kto jest ochoczego serca, ma przywilej złożyć datki na przybytek, a kto jest mądrego serca, będzie mógł pracować przy jego wznoszeniu. Wkrótce otrzymuje wiadomość: „Lud przynosi znacznie więcej, niż jest potrzebne w służbie związanej z pracą, którą nakazał wykonać Jehowa” (36:5). Robotnicy, pełni ducha Jehowy, przystępują pod kierownictwem Mojżesza do wykonania przybytku i jego wyposażenia oraz do sporządzenia wszystkich szat dla kapłanów. W rok po wyjściu Izraela z Egiptu przybytek zostaje ukończony i ustawiony na równinie u stóp góry Synaj. Jehowa na znak aprobaty okrywa namiot zgromadzenia swym obłokiem i napełnia przybytek swoją chwałą, tak iż Mojżesz nie może wejść do środka. Ten sam obłok za dnia, a ogień w nocy, stanowi znak, że to Jehowa prowadzi Izraelitów w czasie całej ich wędrówki. Jest rok 1512 p.n.e. i tu kończy się sprawozdanie zawarte w Księdze Wyjścia, która opisuje, jak Jehowa chwalebnie uświęcił swe imię, dokonując zdumiewających czynów na rzecz Izraela.

 DLACZEGO POŻYTECZNA

26. (a) Jak Księga Wyjścia utwierdza wiarę w Jehowę? (b) Jak pogłębiają naszą wiarę nawiązania do tej księgi przez pisarzy Chrześcijańskich Pism Greckich?

²⁶ Księga Wyjścia przede wszystkim ukazuje Jehowę jako wielkiego Wyzwoliciela i Organizatora, a także Boga, który realizuje swe wspaniałe zamierzenia. Utwierdza też naszą wiarę w Niego. Wiara ta jeszcze bardziej się pogłębia, gdy analizujemy liczne miejsca, w których nawiązano do tej księgi w Chrześcijańskich Pismach Greckich. Wskazują one na spełnienie się wielu szczegółów przymierza Prawa, na niezawodną nadzieję zmartwychwstania, na sposób, w jaki Jehowa zaspokaja potrzeby swego ludu, na przykłady niesienia pomocy przez chrześcijan, na rady co do okazywania szacunku rodzicom, na wymagania, od których zależy zyskanie życia, jak również na właściwą ocenę wymierzania sprawiedliwości przez branie odwetu. Treść Prawa została zwięźle ujęta w dwóch przykazaniach, dotyczących miłowania Boga i bliźniego (Mat. 22:32 — Wyjścia 4:5; Jana 6:31-35 i 2 Kor. 8:15 — Wyjścia 16:4, 18; Mat. 15:4 i Efez. 6:2 — Wyjścia 20:12; Mat. 5:26, 38, 39 — Wyjścia 21:24; Mat. 22:37-40).

27. Jaki pożytek odnoszą chrześcijanie ze sprawozdania historycznego zawartego w Księdze Wyjścia?

²⁷ W Liście do Hebrajczyków 11:23-29 czytamy o wierze Mojżesza i jego rodziców. Dzięki wierze Mojżesz opuścił Egipt, dzięki wierze obchodził Paschę i dzięki wierze przeprowadził Izraela przez Morze Czerwone. Izraelici zostali ochrzczeni w Mojżeszu oraz jedli duchowy pokarm i pili duchowy napój. Wypatrywali duchowego masywu skalnego, czyli Chrystusa, ale nie dostąpili uznania Bożego, bo wystawiali Boga na próbę i stali się bałwochwalcami, rozpustnikami i szemraczami. Paweł wyjaśnia, jakie znaczenie mają ich dzieje dla dzisiejszych chrześcijan: „A to wszystko spotkało ich jako przykład i zostało zapisane dla ostrzeżenia nas, na których przyszły końce systemów rzeczy. Kto zatem myśli, że stoi, niech się strzeże, aby nie upaść” (1 Kor. 10:1-12; Hebr. 3:7-13).

28. W jaki sposób Prawo oraz baranek paschalny okazały się proroczymi pierwowzorami?

²⁸ Dużo wzmianek o głębokim, duchowym znaczeniu Księgi Wyjścia oraz jej proroczym zastosowaniu można znaleźć w listach apostoła Pawła, zwłaszcza w 9 i 10 rozdziale Listu do Hebrajczyków. „Skoro bowiem Prawo zawiera cień mających nadejść dóbr, a nie samą ich istotę, ludzie nigdy nie mogą tymi samymi ofiarami, które co roku ciągle składają, przystępujących doprowadzić do doskonałości” (Hebr. 10:1). Jesteśmy więc zainteresowani poznaniem „cienia” i zrozumieniem „rzeczywistości”. Chrystus „złożył na zawsze jedną ofiarę za grzechy”. Nazwano go „Barankiem Bożym”. Podobnie jak to było w wypadku pierwowzoru, nie złamano temu „Barankowi” żadnej kości. Apostoł Paweł wyjaśnia: „Chrystus, nasza ofiara paschalna, został ofiarowany. A zatem obchodźmy święto nie ze starym zakwasem ani też z zakwasem zła i niegodziwości, lecz z przaśnikami szczerości i prawdy” (Hebr. 10:12; Jana 1:29 i 19:36 — Wyjścia 12:46; 1 Kor. 5:7, 8 — Wyjścia 23:15).

29. (a) Wskaż różnice między przymierzem Prawa a nowym przymierzem. (b) Jakie ofiary składają teraz Bogu Izraelici duchowi?

²⁹ Jezus został Pośrednikiem nowego przymierza, tak jak Mojżesz był pośrednikiem przymierza Prawa. Apostoł Paweł wyraźnie wykazuje różnicę między tymi przymierzami, mówiąc o „spisanym ręcznie dokumencie, który się składał z postanowień” i który został usunięty przez śmierć Jezusa na palu męki. Zmartwychwstały Jezus jako Arcykapłan jest „publicznym sługą miejsca świętego oraz prawdziwego namiotu, który postawił Jehowa, a nie człowiek”. Kapłani podlegający Prawu pełnili „świętą służbę w symbolicznym wyobrażeniu oraz cieniu rzeczy niebiańskich” według wzoru danego poprzez Mojżesza. „Ale teraz Jezus dostąpił wspanialszej służby publicznej, tak iż jest też pośrednikiem odpowiednio lepszego przymierza, które zostało prawnie ugruntowane na lepszych obietnicach”. Stare przymierze stało się przestarzałe i musiało zostać usunięte jako kodeks skazujący na śmierć. O Żydach, którzy tego nie rozumieli, powiedziano, że ich władze poznawcze otępiały, natomiast wierzący, którzy pojęli, iż Izrael duchowy podlega nowemu przymierzu, mogą ‛z odsłoniętymi obliczami odbijać niczym zwierciadła chwałę Jehowy’, posiadają bowiem odpowiednie kwalifikacje jako słudzy tego przymierza. Mają oczyszczone sumienie i mogą składać swoją „ofiarę wysławiania, to jest owoc warg publicznie wyznających jego imię” (Kol. 2:14; Hebr. 8:1-6, 13; 2 Kor. 3:6-18; Hebr. 13:15; Wyjścia 34:27-35).

30. Na co proroczo wskazywało wyzwolenie Izraela i wywyższenie imienia Jehowy w Egipcie?

³⁰ Księga Wyjścia wywyższa imię i zwierzchnictwo Jehowy, wskazując na cudowne wyzwolenie zgotowane chrześcijańskiemu narodowi Izraela duchowego, do którego powiedziano: „Wy jesteście ‚rodem wybranym, królewskim kapłaństwem, narodem świętym, ludem na szczególną własność — żebyście szeroko oznajmili wspaniałe przymioty’ tego, który was powołał z ciemności do swego zdumiewającego światła. Bo niegdyś nie byliście ludem, lecz teraz jesteście ludem Bożym”. Moc, którą się posłużył Jehowa, by uświetnić swe imię przez wyprowadzenie ze świata i zgromadzenie Izraela duchowego, jest nie mniej cudowna od tej, którą okazał dla dobra swego ludu w starożytnym Egipcie. Pozostawiając przy życiu faraona, aby dać mu odczuć swoją moc i aby opowiadano  o Jego imieniu, Jehowa stworzył proroczy pierwowzór o wiele większego świadectwa, które mieli dać Jego chrześcijańscy Świadkowie (1 Piotra 2:9, 10; Rzym. 9:17; Obj. 12:17).

31. Jak Księga Wyjścia proroczo wskazuje na Królestwo oraz na obecność Jehowy?

³¹ Możemy zatem na podstawie Pism powiedzieć, że naród utworzony za czasów Mojżesza wyobrażał nowy naród, podporządkowany Chrystusowi, oraz Królestwo, którym nic nie zdoła wstrząsnąć. Dlatego zachęcono nas, byśmy ‛pełnili dla Boga świętą służbę ze zbożną bojaźnią i lękiem’. Jehowa na znak swej obecności osłaniał przybytek na pustkowiu i podobnie obiecuje być zawsze obecny wśród tych, którzy się Go boją: „Oto namiot Boga jest z ludźmi i On będzie przebywać z nimi, a oni będą jego ludami. I będzie z nimi sam Bóg. (...) Napisz, ponieważ słowa te są wierne i prawdziwe”. Księga Wyjścia rzeczywiście stanowi niezmiernie ważną i pożyteczną część Biblii (Wyjścia 19:16-19 — Hebr. 12:18-29; Wyjścia 40:34 — Obj. 21:3, 5).

[Przypisy]

[Pytania do studium]